Bài giảng Khoa học tự nhiên Khối 7 Sách Chân trời sáng tạo - Bài 13: Độ to và độ cao của âm - Đào Thị Ngọc Mai

Nội dung text: Bài giảng Khoa học tự nhiên Khối 7 Sách Chân trời sáng tạo - Bài 13: Độ to và độ cao của âm - Đào Thị Ngọc Mai

1. TRƯỜNG THCS NGUYỄN KHUYẾN Người thực hiện:
2. Ở bài trước chúng ta đã đi tìm hiểu về sóng âm, môi trường truyền âm. Chúng ta đã biết rằng khi phát ra âm thanh thì các vật đều dao động và âm thanh lại truyền được trong các mội trường rắn, lỏng và khí. Âm thanh khi trầm khi bổng, khi to khi nhỏ. Tại sao?
3. Nếu kẹp một đầu thước thép vào mặt bàn, dùng tay gảy đầu còn lại thì thước có thể phát ra âm thanh. Khi khoảng cách giữa đầu tự do của thước với mép bàn khác nhau thì âm phát ra khác nhau. Vì sao?
4. Khi khoảng cách đầu tự do của thước và mép bàn khác nhau thì khi ta gảy, đầu thước sẽ có độ dao động mạnh yếu khác nhau, vì vậy âm phát ra khác nhau.
5. 1. Độ to của âm:
6. Quan sát dao động của đầu thước, lắng nghe âm phát ra rồi điền vào bảng sau:. Vị trí cân bằng Lệch ít Lệch nhiều Cách làm thước Đầu thước dao động Âm phát ra to dao động mạnh hay yếu? hay nhỏ? Nâng đầu thước mạnh to lệch nhiều Nâng đầu thước yếu nhỏ lệch ít
7. Tìm hiểu về biên độ dao động: Biên độ dao động Vị trí cao nhất Độ lệch lớn nhất (2) Vị trí cân bằng (1) B A Biên độ dao động Điền từ còn thiếu vào chỗ trống: Biên độ dao động là độ lệch lớn nhất của vật so với .vị trí cân bằng của nó.
8. 1. Độ to của âm: + Biên độ dao động là độ lệch lớn nhất của vật so với vị trí cân bằng của nó.
9. Hình dưới đây cho thấy đồ thị dao động âm trên màn dao động kí khi nguồn âm là một âm thoa được gõ nhẹ (a) và gõ mạnh (b). Sóng âm nào có biên độ dao động lớn hơn? Biên độ dao động ở hình b lớn hơn biên độ dao động ở hình a.
10. Biên độ dao động hiển thị trên màn hình tỉ lệ với biên độ dao động của sóng âm mà micro nhận được.
11. Tìm hiểu mối quan hệ giữa độ to của âm với biên độ âm:
12. ?1. Tiến hành thí nghiệm 1 và hoàn thành các thông tin theo mẫu Bảng 13.1 ?2. Nêu nhận xét về mối liên hệ giữa độ to của âm phát ra với biên độ dao động của dây chun
13. Nhỏ Nhỏ Lớn To Nhận xét: Biên độ dao động của dây chun càng lớn thì âm phát ra của dây chun càng to và ngược lại, biên độ dao động của chun càng nhỏ thì âm phát ra càng nhỏ.
14. Thí nghiệm 2: Quan sát đồ thị dao động âm của âm thoa bằng dao động kí. a) So sánh độ to của âm nghe được trong ba trường hợp gõ âm thoa. b) So sánh biên độ của dao động âm trên màn hình trong ba trường hợp gõ âm thoa. c) Nêu nhận xét về mối liên hệ giữa độ to của âm nghe được và biên độ dao động của sóng âm.
15. a) So sánh độ to của âm nghe được trong ba trường hợp gõ âm thoa: +TH 1: Dùng búa cao su gõ nhẹ vào một nhánh âm thoa: âm phát ra nhỏ nhất. + TH 2: Gõ mạnh vào âm thoa: âm phát ra to hơn. + TH 3: Gõ mạnh hơn vào âm thoa: âm phát ra to nhất. b) Biên độ của dao động âm trên màn hình trong ba trường hợp gõ âm thoa: trường hợp 1 < trường hợp 2 < trường hợp 3 c) Mối liên hệ giữa độ to của âm nghe được và biên độ dao động của sóng âm: âm nghe được càng to khi biên độ âm càng lớn và ngược lại, âm nghe được càng nhỏ khi biên độ âm càng nhỏ. Âm nghe được càng to thì biên độ càng lớn
16. Điền vào chỗ trống kết luận sau đây: + Âm nghe được càng to khi biên độ âm càng lớn. + Âm nghe được càng nhỏ khi biên độ âm càng nhỏ.
17. 1. Độ to của âm: + Biên độ dao động là độ lệch lớn nhất của vật so với vị trí cân bằng của nó. + Âm nghe được càng to khi biên độ âm càng lớn. + Âm nghe được càng nhỏ khi biên độ âm càng nhỏ. 2. Độ cao của âm: Khi chúng ta nghe, âm bổng được gọi là âm cao, âm trầm được gọi là âm thấp.
18. * Tìm hiểu về tần số: * Tìm hiểu thông tin SGK và cho biết như thế nào gọi là tần số dao độngSố dao của độngthước ?đầu thước thực hiện được trong 1 giây được gọi là tần số dao dộng của thước. Ví dụ: Trong 1 giây đầu thước thực hiện được 10 dao động Vậy 10 chính là tần số dao động của thước.
19. 2. Độ cao của âm: a. Tần số: + Tần số là số dao động của vật thực hiện được trong một giây. + Tần số ký hiệu là f. + Đơn vị tính tần số là: Héc (Hz). n + Công thức: f = t (n: là số dao động; t: là thời gian thực hiện dao động)
20. ? Dây đàn guitar phải thực hiện bao nhiêu dao động trong mỗi giây để phát ra nốt La (A4) có tần số 440Hz? Trả lời: - Trong 1 giây, đàn phát ra tần số 440 Hz. n Từ: f = n = f . t = 440 . 1 = 440 (dao động) t Vậy dây đàn thực hiện được 440 dao động.
21. Tai người nghe được toàn bộ âm không?
22. (a) (b) Hình 13.6: Hai đồ thị dao động âm (a) và (b) có cùng biên độ nhưng khác tần số. Phân biệt sóng âm có tần số cao với tần số thấp bằng dao động kí. Trên màn hình có cùng tỉ lệ, sóng âm có tần số cao hơn thì các đường biểu diễn của chúng ở sát nhau hơn. Nghĩa là đồ thị dao động âm của chúng có các đỉnh ở gần nhau hơn.
23. Tiến hành thí nghiệm 3 (giống H.13. 4 ). Thảo luận nhóm và trả lời các câu hỏi: a) Âm thanh phát ra bởi âm thoa nào nghe bổng hơn? b) Từ đồ thị dao động âm trên màn hình dao động kí, sóng âm của âm thoa nào phát ra có tần số lớn hơn? c) Nêu nhận xét về mối liên hệ giữa độ cao của âm với tần số âm.
24. a) Âm phát ra bởi âm thoa khi gõ mạnh nhất nghe bổng nhất. b) Từ đồ thị dao động âm trên màn hình dao động kí, sóng âm của âm thoa khi gõ mạnh nhất có tần số lớn nhất. c) Âm phát ra càng cao (càng bổng) khi tần số âm càng lớn. Âm phát ra càng thấp (càng trầm) khi tần số càng nhỏ.
25. 2. Độ cao của âm: a. Tần số: b. Mối quan hệ giữa độ cao và tần số âm: + Âm phát ra càng cao (càng bổng) ⇒ vật dao động càng nhanh ⇒ tần số dao động càng lớn. + Âm phát ra càng thấp (càng trầm) ⇒ vật dao động càng chậm ⇒ tần số dao động càng nhỏ.
26. Bài 1: Ta có: fruồi = 350Hz và fmuỗi = 600Hz Suy ra: fruồi fmuỗi Do đó: Muỗi khi bay phát ra âm thanh bổng hơn ruồi.
27. Bài 2: + Để thay đổi độ to của tiếng đàn, người nghệ sĩ chơi đàn thường gảy đàn mạnh yếu khác nhau + Độ mạnh yếu khi gảy đàn khác nhau dẫn đến dao động của âm khác nhau, từ đó biên độ cũng khác nhau Thay đổi được độ to.
28. LUYỆN TẬP Bài 1: Chọn câu trả lời đúng: Âm do một vật phát ra càng nhỏ khi: A. Vật dao động càng chậm . B. Vật dao động càng mạnh. C. Biên độ dao động càng nhỏ. D. Tần số dao động càng nhỏ
29. Bài 2: Chọn phương án điền từ thích hợp: Vật dao động lệch khỏi vị trí cân bằng càng nhiều, biên độ dao động càng (1) , âm phát ra càng (2) A. (1) bé, (2) to. B. (1) lớn, (2) to. C. (1) bé, (2) nhỏ. D. (1) lớn, (2) cao. Bài 3: Chọn phương án điền từ thích hợp: Vật dao động càng nhanh, tần số dao động càng (1) , âm phát ra càng (2) A. (1) bé, (2) to. B. (1) lớn, (2) to. C. (1) bé, (2) nhỏ. D. (1) lớn, (2) cao.
30. Bài 4: Khi gõ vào mặt trống thì mặt trống rung động phát ra âm thanh. Nhưng khi cho con lắc dao động thì không nghe thấy âm thanh. Có người giải thích như sau, chọn câu giải thích ĐÚNG? A. Con lắc không phải là nguồn âm. B. Con lắc là nguồn phát ra âm thanh nhưng tần số nhỏ (hạ âm) nên tai người không nghe được. C. Vì dây của con lắc ngắn nên con lắc không có khả năng phát ra âm thanh. D. Con lắc chuyển động nên không phát ra âm thanh.
31. Bài 5: Tần số dao động càng cao thì A. âm nghe càng trầm B. âm nghe càng to C. âm nghe càng vang xa D. âm nghe càng bổng Bài 6: Một con lắc thực hiện 20 dao động trong 10 giây. Tần số dao động của con lắc này là: A. 2Hz B. 0,5Hz C. 2s D. 0,5s Bài 7: Khi điều chỉnh dây đàn thì tần số phát ra sẽ thay đổi. Dây đàn càng căng thì âm phát ra càng A. to B. bổng C. thấp D. bé
32. Hướng dẫn về nhà: - Học bài. - Làm bài tập. - Xem trước bài: Phản xạ âm.
33. Bài 8: Hãy xác định dao động nào có tần số lớn nhất trong số các dao động sau đây? A. Vật trong 5 giây có 500 dao động và phát ra âm thanh. B. Vật dao động phát ra âm thanh có tần số 200Hz. C. Trong 1 giây vật dao động được 70 dao động. DBài. Trong 9: Khi một người phút ta vật dùng dao dùi động gõ vàođược các 1000 thanh dao đá động thuộc. bộ đàn đá thì ta nghe thấy âm thanh phát ra. Vật phát ra âm thanh đó là: A.dùi gõ C. các thanh đá B. lớp không khí D. dùi gõ và các thanh đá
34. Bài 10: Kéo căng sợi dây cao su. Dùng tay bật sợi dây cao su đó, ta nghe thấy âm thanh. Nguồn âm là: A. sợi dây cao su B. bàn tay C. không khí D. Cả A và C Bài 11: Khi bầu trời xung quanh ta có dông, ta thường nghe thấy tiếng sấm. Nguồn âm phát ra là: A. các lớp không khí va chạm nhau. B. do nhiều hơi nước trong không khí va chạm nhau. C. lớp không khí ở đó dao động mạnh. Bài 12: Khi luồng gió thổi qua rừng cây, ta nghe thấy âm thanh phát D. lớp không khí ở đó bị nén mạnh. ra. Vật phát ra âm thanh là: A. luồng gió B. luồng gió và lá cây C. lá cây D. thân cây
35. Bài 13 : Lựa chọn phương án đúng? Dùng búa gõ xuống mặt bàn. Ta nghe thấy âm thanh phát ra thì: A. Mặt bàn không phải là vật dao động vì ta thấy mặt bàn đứng yên. B. Mặt bàn là vật dao động vì mặt bàn dao động rất nhanh, ta không thấy được. C. Búa là vật dao dộng vì nhờ có búa mới tạo ra âm thanh. D. Tay là nguồn âm vì tay dùng búa gõ xuống bàn làm phát ra âm thanh.