Bài giảng Khoa học tự nhiên 7 Sách Chân trời sáng tạo - Bài 29: Trao đổi nước và các chất dinh dưỡng ở thực vật

Nội dung text: Bài giảng Khoa học tự nhiên 7 Sách Chân trời sáng tạo - Bài 29: Trao đổi nước và các chất dinh dưỡng ở thực vật

1. Dạy Học tốt tốt LỚP 7
2. Cây cần hấp thụ những chất gì để sinh trưởng và phát triển ? Nguyên liệu và sản phẩm của quá trình quang hợp là gì? Trong quá trình sinh trưởng và phát triển cây cần sử dụng nước, muối khống, chất hữu cơ, khí cacbon dioxide Vậy quá trình trao đổi nước, chất dinh dưỡng sẽ diễn ra như thế nào chúng ta cùng tìm hiểu trong bài học hơm nay.
3. BÀI 29- TRAO ĐỔI NƯỚC VÀ CÁC CHẤT DINH DƯƠNG Ỏ THỰC VẬT I.Quá trình trao đổi nước đối và các chất dinh dưỡng ở thực vật
4. + Trong tổng lượng nước mà rễ cây hấp thụ vào chỉ cĩ một lượng rất nhỏ được cây sử dụng, phần lớn lượng nước sẽ bị mất đi do quá trình thốt hơi nước ở lá. Đây là một “tai hoạ” đối với cây trong điều kiện mơi trường khơ hạn. Tại sao quá trình thốt hơi nước làm thất thốt một lượng nước lớn nhưng cây vẫn cần cĩ quá trình này?
5. a)Tìm hiểu con đường hấp thụ , vận chuyển nước và muối khống ở rể ? 1: Nhờ đặc điểm nào mà rễ cây cĩ thể hút nước và muối khống? ?2: Quan sát Hình 29.1, em hãy mơ tả con đường hấp thụ, vận chuyển nước và muối khống từ mơi trường đất vào mạch gỗ của rễ.
6. 1.=> Rễ cây cĩ thể hút nước và muối khống nhờ sự chênh lệch áp suất thẩm thấu ở tế bào lơng hút với dung dịch hút. 2.=> Con đường hấp thụ, vận chuyển nước và muối khống từ mơi trường đất vào mạch gỗ của rễ:
7. BÀI 28. TRAO ĐỔI NƯỚC VÀ CÁC CHẤT DINH DƯỠNG Ở THỰC VẬT I. Quá trình trao đổi nước đối và các chất dinh dưỡng ở thực vật: - Nước và muối khống được hấp thụ vào rễ nhờ lơng hút, qua các tế bào ở phần thịt vỏ, đi vào mạch gỗ của rễ, sau đĩ được vận chuyển lên thân và lá trong mạch gỗ của than (dịng đi lên), các chất hữu cơ do lá tổng hợp được vận chuyển đến các cơ quan trong mạch rây của thân (dịng đi xuống).
8. b)Tìm hiểu quá trình vân chuyển các chất trong mạch gỗ và mạch rây
9. ?3: Hãy cho biết các chất cĩ trong thành phần của dịch mạch gỗ và dịch mạch rây. ? 4: Quan sát Hình 29.2, em hãy cho biết chiều vận chuyển các chất trong mạch gỗ và mạch rây cĩ gì khác nhau.
10. 3:=> Các chất cĩ trong thành phần của dịch mạch gỗ và dịch mạch rây: - Dịch mạch gỗ: nước và muối khống và các chất hữu cơ (hormone, vitamin, ) được tổng hợp ở rễ. - Dịch mạch rây: hormone, vitamin, ATP và một số muối khống được tổng hợp ở lá. 4:=> Quan sát Hình 29.2, em hãy cho biết chiều vận chuyển các chất trong mạch gỗ và mạch rây cĩ gì khác nhau. Chiều vận chuyển các chất trong mạch gỗ và mạch rây ngược chiều nhau: dịch mạch gỗ vận chuyển từ rễ lên các tế bào thân cây và lá cây; dịch mạch rây vận chuyển từ lá đến các tế bào nhận (rễ, củ, quả, hoa).
11. BÀI 28- TRAO ĐỔI NƯỚC VÀ CÁC CHẤT DINH DƯƠNG Ỏ THỰC VẬT I.Quá trình trao đổi nước đối và các chất dinh dưỡng ở thực vật +Nước và muối khống được hấp thụ vào rễ nhờ long hút , qua các tế bào ở phần thịt vỏ, đi vào mạch gỗ của rễ, sau đĩ được vận chuyển lên thân và lá trong mạch gỗ của thân( dịng đi lên), các chất hữu cơ do lá tổng hợp được vận chuyển đến các cơ quan trong mạch rây của thân ( dịng đi xuống)
12. c)Tìm hiểu vai trị của quá trình thốt hơi nước ở lá cây Cá nhân HS nghiên cứu thơng tin SGK, quan sát hình 29.3
13. Câu 5: Dựa vào hình 29.3 trả lời câu hỏi a) Tại sao vào những ngày trời nắng, đứng dưới bĩng cây lại thấy mát? b) Nhờ lực hút hay lực đẩy mà quá trình thốt hơi nước qua khí khổng cĩ thể giúp các chất được vận chuyển trong mạch gỗ một cách dễ dàng? c) Nếu cây khơng thốt hơi nước thì cây cĩ lấy được khí carbon dioxide khơng? Vì sao? d) Em hãy cho biết những vai trị của quá trình thốt hơi nước đối với cây?
14. a=>Do ở lá cây cĩ quá trình thốt hơi nước, khí khổng tập trung nhiều ở mặt dưới nên hơi nước thốt ra làm giảm nhiệt độ mỏi trường xung quanh nên ta thấy mát hơn. b=>Nhờ lực hút nước. c=>Nếu khơng thốt hơi nước thì cây khơng lây được khí carbon dioxide vì lúc này khí khổng khơng mở nên khí carbon dioxide khơng khuếch tán vào trong lá được. d=> Quá trình thốt hơi nước tạo động lực cho sự vận chuyển nước và muối khống trong cây, điều hồ nhiệt độ bể mặt lá, giúp khí carbon dioxide đi vào trong lá để cung cấp cho quá trình quang hợp và giải phĩng khí oxygen ra ngồi mơi trường.
15. d)Tìm hiểu hoạt động đĩng, mở khí khổng Tìm hiểu thơng tin trong SGK và hình 29.4 thảo luận trả lời câu hỏi Khí khổng mở Khí khổng đĩng
16. CÂU HỎI 6. Nguyên nhân chủ yếu làm cho khí khổng đĩng hay mở là gì? 7. Dựa vào kiến thức đã học về cấu tạo của khí khổng và quan sát Hình 29.4, em hãy cho biết thành tế bào hạt đậu cĩ những biến đổi như thế nào trong hoạt động đĩng, mở khí khổng. 6=>Khí khổng đĩng: khi nước ra khỏi tế bào hạt đậu (tế bào bị mất nước). + Khí khổng mở: khi nước vào trong tế bào hạt đậu (tế bào trương nước). 7 =>Khi tế bào trương nước, thành mỏng cong làm cho thành dày cong theo làm khí khổng mở. Khi mất nước, thành tế bào duỗi thẳng làm khí khổng đĩng lại.
17. BÀI 28. TRAO ĐỔI NƯỚC VÀ CÁC CHẤT DINH DƯỠNG Ở THỰC VẬT I. Quá trình trao đổi nước đối và các chất dinh dưỡng ở thực vật + Nước và muối khống được hấp thụ vào rễ nhờ lơng hút , qua các tế bào ở phần thịt vỏ, đi vào mạch gỗ của rễ, sau đĩ được vận chuyển lên thân và lá trong mạch gỗ của thân (dịng đi lên), các chất hữu cơ do lá tổng hợp được vận chuyển đến các cơ quan trong mạch rây của thân (dịng đi xuống). + Quá trình thốt hơi nước tạo động lực cho sự vận chuyển nước và muối khống trong cây, điều hồ nhiệt độ bề mặt lá, giúp khí carbon dioxide đi vào trong lá để cung cấp cho quá trình quang hợp và giải phĩng khí oxygen ra ngồi mơi trường. + Quá trình thốt hơi nước ở lá được điều chỉnh nhờ hoạt động đĩng, mở của khí khổng.
18. + Quá trình thốt hơi nước nước làm thất thốt một lượng nước lớn nhưng cây vẫn cần cĩ quá trình này vì nhờ cĩ quá trình này mà cây được cung cấp nguyên liệu (dinh dưỡng, H2O, CO2, O2) cho hoạt động sống của cây và giúp hạ nhiệt độ của lá vào những ngày nắng nĩng.
19. ???Tại sao người ta thường tưới nước nhiều hơn cho cây trồng vào những ngày mùa hè nĩng bức? =>Vào mùa hè, nhiệt độ trong khơng khí tăng, làm các tế bào lá tăng thốt hơi nước để làm hạ nhiệt độ trong khơng khí, mà lượng nước cây hút vào bị mất đi qua quá trình thốt hơi nước ở lá chiếm đến 98%, do đĩ vào những ngày mùa hè nĩng bức người ta thường tưới nước nhiều hơn cho cây trồng để cung cấp đủ lượng nước cho hoạt động của cây.
20. BÀI 28. TRAO ĐỔI NƯỚC VÀ CÁC CHẤT DINH DƯỠNG Ở THỰC VẬT I. Quá trình trao đổi nước đối và các chất dinh dưỡng ở thực vật II. Một sơ yếu tố mơi trường ảnh hưởng đến trao đổi nước và các chất dinh dưỡng ở thực vật
21. ? 8 Kể tên các yếu tố mơi trường ảnh hưởng đến quá trình trao đổi nước và muối khống của cây?
22. - Ánh sáng và nhiệt độ ảnh hưởng đến quá trình đĩng, mở khí khổng; ảnh hưởng đến quá trình trao đổi nước và hấp thụ các chất dinh dưỡng của cây. Ngồi ra, nhiệt độ cũng ảnh hưởng đến quá trình hơ hấp của rẻ, qua đĩ làm tăng hoặc giảm quá trình hấp thụ các chất dinh dưỡng ở rễ cây. - Nước trong đất hồ tan muối khống, giúp rễ cây dễ dàng hấp thụ; độ ẩm khơng khí ảnh hưởng đến quá trình trao đổi nước thơng qua ảnh hưởng quá trình thốt hơi nước ở lá. - Độ pH của đất ảnh hưởng đến sự hồ tan của các muối khống trong đất, do đĩ ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ muối khống của rễ. - Độ tơi xốp, thống khí của đất giúp tăng hàm lượng khí oxygen trong đất, nhờ đĩ, rễ hơ hấp mạnh, thúc đẩy quá trình hấp thu nước và muối khống ở rễ.
23. BÀI 28. TRAO ĐỔI NƯỚC VÀ CÁC CHẤT DINH DƯỠNG Ở THỰC VẬT I.Quá trình trao đổi nước đối và các chất dinh dưỡng ở thực vật II. Một sơ yếu tố mơi trường ảnh hưởng đến trao đổi nước và các chất dinh dưỡng ở thực vật + Một số yếu tố chủ yếu ảnh hưởng đến trao đổi nước và các chất dinh dưỡng ở thực vật gồm: ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, độ tơi xốp của đất, hàm lượng khống và độ pH của đất.
24. ????Vận dụng những hiểu biết về trao đổi chất và chuyển hố năng lượng ở thực vật, em hãy để xuất một số biện pháp tưới nước và bĩn phân hợp lí cho cây. => + Biện pháp tưới nhỏ giọt, biện pháp tưới phun, biện pháp tưới ngầm, biện pháp tưới rãnh/tưới theo líp, biện pháp tưới ngập + Một số phương pháp bĩn phân: bĩn vào hố, bĩn vào rãnh, bĩn rải trên mặt đất, hịa vào nước phun lên lá, bĩn phân kết hợp với tưới nước, bĩn đa dạng các loại phân
25. BÀI 28. TRAO ĐỔI NƯỚC VÀ CÁC CHẤT DINH DƯỠNG Ở THỰC VẬT I.Quá trình trao đổi nước đối và các chất dinh dưỡng ở thực vật II. Một sơ yếu tố mơi trường ảnh hưởng đến trao đổi nước và các chất dinh dưỡng ở thực vật + Một số yếu tố chủ yếu ảnh hưởng đến trao đổi nước và các chất dinh dưỡng ở thực vật gồm: ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, độ tơi xốp của đất, hàm lượng khống và độ pH của đất. III.Vận dụng hiểu biết về trao đổi chất và chuyển hĩa năng lượng ở thực vật vào thực tiễn
26. Các cây trong vườn Tưới Tưới ít nhiềunước nước Hoa cúc Cây lưỡi hổ 28
27. Các cây trong Tưới nhiều Tưới ít vườn nước nước Cây xương rồng Cây khoai tây đang ra hoa 29
28. ?9Để tưới nước và bĩn phân hợp lí cho cây trồng, cần dựa vào những yếu tố nào? ?10Điều gì sẽ xảy ra với cây khi lượng nước cây hấp thụ được ở rễ bằng, lớn hơn hoặc bé hơn lượng nước mất đi qua quá trình thốt hơi nước ở lá? Giải thích. ?11Các giai đoạn nào sau đây cần tưới nhiều nước cho cây? Giải thích. a/. Cây chuẩn bị ra hoa b/. Cây ở thời kì thu hoạch quả c/. Cây đâm chồi, đẻ nhánh. Các nhĩm hãy thảo luận và đưa ra câu trả lời (3 phút) 30
29. 9=>+ Để tưới nước hợp lí cho cây trồng, cần dựa vào nhiều yếu tố khác nhau như: lồi cây, thời kỳ sinh trưởng (đâm chồi, đẻ nhánh, ), loại đất trồng (đất cát, đất sét, ) và điều kiện thời tiết (nắng nĩng, mưa nhiều, ). + Để bĩn phân hợp lí cho cây trồng, cần phải tuân thủ các nguyên tắc khi bĩn phân: đúng loại, đúng liều lượng và thành phần dinh dưỡng, đúng nhu cầu của giống và lồi cây, đúng lúc và phù hợp với điều kiện đất đai cũng như thời tiết, mùa vụ.
30. 10=>Nếu khi lượng nước cây hấp thụ được ở rễ - bằng lượng nước mất đi qua quá trình thốt hơi nước ở lá: Cây phát triển bình thường do lượng nước và dinh dưỡng được cung cấp đầy đủ và đúng nhu cầu. - lớn hơn lượng nước mất đi qua quá trình thốt hơi nước ở lá: Cây phát triển chậm hơn do cây thường xuyên phải cân bằng lại lượng nước trong các tế bào, ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và chất lượng của cây trồng. - bé hơn lượng nước mất đi qua quá trình thốt hơi nước ở lá: Cây kém phát triển, nhanh héo và chết do nước và nguồn dinh dưỡng cần cung cấp cho cây ít hơn so với nhu cầu của cây, các quá trình trong hoạt động sống của cây bị giảm dần
31. 11:=> Trong các giai đoạn trên, giai đoạn cây chuẩn bị ra hoa và cây đâm chồi, đẻ nhánh cần phải tưới nhiều nước cho cây vì trong các giai đoạn này cây cần rất nhiều dinh dưỡng, do đĩ, việc tưới nhiều nước sẽ làm cây lấy được nhiều dinh dưỡng từ đất hơn.
32. ?12: Điều gì sẽ xảy ra nếu: a) Bĩn phân khơng đủ. b) Bĩn phân quá nhiều ?13: Để đảm bảo bĩn phân hợp lí cho cây trồng, cần phải tuân theo nguyên tắc gì? Câu 12: Nếu: a) Bĩn phân khơng đủ: Cây cịi cọc, phát triển kém do khơng được cung cấp đủ chất dinh dưỡng cho các quá trình trao đổi chất và năng lượng ở cây. b) Bĩn phân quá nhiều: Cĩ thể gây độc cho cây, tạo mơi trường thuận lợi cho các vi sinh vật cĩ hại, ảnh hưởng đến chất lượng đất, gây ơ nhiễm mơi trường. Câu 13: Để đảm bảo bĩn phân hợp lí cho cây trồng, cần phải tuân thủ các nguyên tắc khi bĩn phân: đúng loại, đúng liều lượng và thành phần dinh dưỡng, đúng nhu cầu của giống và lồi cây, đúng lúc và phù hợp với điều kiện đất đai cũng như thời tiết, mùa vụ.
33. BÀI 28. TRAO ĐỔI NƯỚC VÀ CÁC CHẤT DINH DƯỠNG Ở THỰC VẬT I.Quá trình trao đổi nước đối và các chất dinh dưỡng ở thực vật II. Một sơ yếu tố mơi trường ảnh hưởng đến trao đổi nước và các chất dinh dưỡng ở thực vật + Một số yếu tố chủ yếu ảnh hưởng đến trao đổi nước và các chất dinh dưỡng ở thực vật gồm: ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, độ tơi xốp của đất, hàm lượng khống và độ pH của đất. III. Vận dụng hiểu biết về trao đổi chất và chuyển hĩa năng lượng ở thực vật vào thực tiễn + Nguyên tắc của việc tưới nước và bĩn phân hợp lí cho cây là đúng loại, đúng lúc, đúng lượng và đúng cách. + Việc tưới nước và bĩn phân hợp lí cho cây giúp nâng cao năng suất cây trồng, bảo vệ mơi trường tự nhiên và sức khoẻ con người.
34. Câu 1: Vì sao trước khi trồng cây, người ta cần cày, xới làm cho đất tơi, xốp? Câu 2: Vì sao sau khi bĩn phân, người ta thường tưới nước cho cây? Câu 1: Trước khi trồng cây, người ta cần cày, xới làm cho đất tơi, xốp để mang chất dinh dưỡng từ lớp đất phía lên bề mặt, đồng thời chơn cỏ dại hoặc những gì cịn sĩt lại từ mùa vụ trước khiến chúng bị phân huỷ. Nĩ cũng làm thơng khí đất, giúp đất giữ ẩm tốt hơn, tạo điều kiện cho rễ dễ phát triển, đồng thời cung cấp oxi thêm cho đất. Câu 2: Sau khi bĩn phân, người ta thường tưới nước cho cây để phân hịa tan trong đất, giúp rễ cây dễ dàng hút các chất dinh dưỡng từ đất đến các bộ phận của cây.
35. Câu 1: Khi đem cây đi trồng ở một nơi khác bộ rễ bị tổn thương, lúc mới trồng rễ chưa hồi phục nên chưa thể hút nước đế bù vào lượng nước vẫn bị thốt qua lá. Lúc đĩ nếu để nhiều lá, cây bị mất quá nhiều nước sẽ héo và rất dễ chết. Vì vậy, khi đem cây đi trồng ở một nơi khác, người ta phải cắt bớt cành, lá nhằm giảm bớt sự mất nước do thốt hơi qua lá. Câu 3: Trong vườn cây ăn quả, khi quan sát thấy cĩ nhiều cây bị vàng lá, cĩ ý kiến cho rằng các cây này cĩ thể đang thiếu nitrogen. a) Y kiến trên đúng hay sai. Vì khi thiếu N cây sinh trưởng phát triển kém, diệp lục khơng hình thành, lá chuyển màu vàng b) Chúng ta cần bĩn loại phân đạm để cung cấp nitrogen cho cây
36. Câu 4: Giải thích câu tục ngữ: “Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống": “Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống” là câu tục ngữ của nhân dân ta chỉ ra 4 yếu tố quan trọng để làm nên một vụ mùa bội thu trong nơng nghiệp lúa nước, đĩ là 4 yếu tố: Nước, Phân bĩn, Cơng chăm sĩc, Giống lúa: - Quan trọng nhất là nước, cây thiếu nước sẽ bị héo dần và chết. - Tiếp theo là phân bĩn. Phân bĩn cần được bĩn đúng loại, đầy đủ và đúng thời điểm khơng cĩ phân, cây sẽ khĩ phát triển - Thứ ba là cần, tức là lao động, bỏ cơng sức chăm sĩc, ví dụ làm cỏ, diệt trừ sâu bệnh, bắt sâu, lên liếp, tỉa lá cho cây đạt năng suất cao hơn - Cuối cùng là giống, giống tốt thì cây tốt, năng suất cao, khả năng chống chịu sâu bệnh tốt.
37. Khoanh trịn vào đáp án đúng nhất: CÂU 1: Sự thốt hơi nước qua lá cĩ ý nghĩa gì đối với cây? A. Làm cho khơng khí ẩm và dịu mát nhất là trong những ngày nắng nĩng. B. Làm cho cây dịu mát khơng bị đốt cháy dưới ánh mặt trời. C. Tạo ra sức hút để vận chuyển nước và muối khống từ rễ lên lá. D. Làm cho cây dịu mát khơng bị đốt cháy dưới ánh mặt trời và tạo ra sức hút để vận chuyển nước và muối khống từ rễ lên lá
38. CÂU 2:Nước và muối khống từ mơi trường ngồi được rễ hấp thụ nhờ A. Lơng hút. B. Vỏ rễ. C. Mạch gỗ. D. Mạch rây. CÂU 3: Lơng hút ở rễ cĩ nguồn gốc từ đâu? A. Do các tế bào ở phần trụ giữa kéo dài ra hình thành. B. Do các tế bào biểu bì kéo dài ra hình thành. C. Do các tế bào ở vỏ kéo dài ra hình thành. D. Do các tế bào mạch gỗ và mạch rây kéo dài ra hình thành.
39. CÂU 4: Phát biểu nào sau đây là đúng khi nĩi về mạch gỗ? A. Mạch gỗ là các tế bào sống, cĩ vai trị vận chuyển nước và muối khống. B. Mạch gỗ gồm các tế bào chết, cĩ vai trị vận chuyển nước và muối khống. C. Mạch gỗ gồm các tế bào chết, vận chuyển chất hữu cơ và nước cung cấp cho các cơ quan. D. Mạch gỗ là các tế bào sống, cĩ thành tế bào dày, cĩ đầy đủ các bào quan. CÂU 5: Phát biểu nào sau đây là sai khi nĩi về mạch rây? A. Mạch rây cĩ vai trị vận chuyển nước và muối khống từ rễ lên thân và lá. B. Mạch rây gồm các tế bào sống, thiếu đi một số các bào quan. C. Mạch rây vận chuyển chất hữu cơ từ lá cung cấp cho các cơ quan của cây. D. Trong cây, mạch rây vận chuyển các chất theo dịng đi xuống.
40. CÂU 6: Phân bĩn cĩ vai trị gì đối với thực vật? A. Tạo động lực cho quá trình hấp thụ nước ở rễ. B. Đảm bảo cho quá trình thốt hơi nước diễn ra bình thường. C. Cung cấp các nguyên tố khống cho các hoạt động sống của cây. D. Cung cấp chất dinh dưỡng cho các sinh vật sống trong đất phát triển. CÂU 7: Bộ phận hút nước chủ yếu của cây trên cạn là gì? A. Rễ, thân, lá B. Rễ, thân C. Rễ và hệ thống lơng hút. D. Thân, lá
41. DẶN DỊ - Học bài và trả lời các câu hỏi cuối bài. - Xem và Chuẩn bị trước bài 30 tiếp theo SGK T137.