Bài giảng Khoa học tự nhiên 7 Sách Chân trời sáng tạo - Bài 25: Hô hấp tế bào

Nội dung text: Bài giảng Khoa học tự nhiên 7 Sách Chân trời sáng tạo - Bài 25: Hô hấp tế bào

1. Dạy Học tốt tốt
2. Khi chúng ta vận động mạnh như chơi thể thao, lao động nặng, nhịp hơ hấp của cơ thể sẽ tăng lên giúp cơ thể lấy được nhiều khí oxygen và giải phĩng nhiều khí carbon dioxide, đồng thời nhiệt độ cơ thể cũng tăng lên. Hiện tượng này được giải thích như thế nào?
3. BÀI 25. HƠ HẤP TẾ I. Hơ hấp tế bào: BÀO
4. BÀI 25. HƠ HẤP TẾ BÀO 1. HƠ HẤP TẾ BÀO
5. 6 phút Học sinh thảo luận nhĩm 1. Quan sát hình 25.1 cho biết: - Nguyên liệu tham gia và sản phẩm của quá trình hơ hấp tế bào. Từ đĩ, hãy viết phương trình hơ hấp tế bào dưới dạng chữ? - Hơ hấp tế bào diễn ra ở đâu? 2. Hơ hấp tế bào cĩ vai trị gì đối với cơ thể sinh vật? 3. So sánh cường độ hơ hấp của một vận động viên đang thi đấu và một nhân viên văn phịng. Giải thích sự khác nhau đĩ?
6. Thực hiện nhiệm vụ học tập - Thực hiện nhiệm vụ trong 6 phút 6 phút Câu 1: Nhĩm 1,4 Câu 2: Nhĩm 2,5 Câu 3: Nhĩm 3,6 - Nhĩm thảo luận thống nhất ý kiến
7. Báo cáo, thảo luận - Đại diện nhĩm 1, 3, 5 trình bày kết quả thống nhất của nhĩm (mỗi nhĩm trình bày 2 phút) - HS nhĩm 2, 4, 6 nhận xét, gĩp ý, bổ sung.
8. 1. Nguyên liệu tham gia và sản phẩm của quá trình hơ hấp tế bào. Từ đĩ, hãy viết phương trình hơ hấp tế bào dưới dạng chữ? => Nguyên liệu tham gia và sản phẩm, phương trình của quá trình hơ hấp tế bào. - Nguyên liệu tham gia: Glucose, Oxygen - Sản phẩm: CO2, H2O và năng lượng (ATP và Q) - Phương trình: C6 H12O6 + 6O2 → 6H2O + 6 CO2 + năng lượng (ATP + Q) Glucose +oxygen nước + carbon dioxide + NL
9. 1b. Hơ hấp tế bào diễn ra ở đâu? => Hơ hấp tế bào diễn ra ở tế bào chất và ti thể.
10. Năng lượng cho mọi hoạt động của tế bào 2. Hơ hấp tế bào cĩ vai trị gì đối với cơ thể sinh vật? => Đối với cơ thể sinh vật, hơ hấp tế bào cĩ vai trị cung cấp năng lượng cho các hoạt động sống của tế bào và cơ thể.
11. 3. So sánh cường độ hơ hấp của một vận động viên đang thi đấu và một nhân viên văn phịng. Giải thích sự khác nhau đĩ? => Cường độ hơ hấp của một vận động viên đang thi đấu nhanh hơn một nhân viên văn phịng. Vì vận động viên đang hoạt động mạnh, cần được cung cấp nhiều năng lượng hơn, nhịp hơ hấp và nhịp tim tăng để tăng cường vận chuyển oxygen đến tế bào cơ Cường độ hơ hấp mạnh hơn.
12. Hãy xác định quá trình chuyển hĩa năng lượng trong hơ hấp tế bào? ÞTrong hơ hấp tế bào, hĩa năng trong glucose (năng lượng khĩ sử dụng) được chuyển hĩa thành hĩa năng tích lũy trong các phân tử ATP (năng lượng dễ sử dụng) và nhiệt năng. Hố năng → nhiệt năng
13. Hơ hấp tế bào là gì? - Hơ hấp tế bào là quá trình tế bào phân giải chất hữu cơ tạo thành carbon dioxide, nước, đồng thời giải phĩng năng lượng cung cấp cho các hoạt động sống của tế bào Tiểu và cơ thể. kết Viết phương trình hơ hấp tế bào? Phương trình hơ hấp tế bào: Glucose + Oxygen → Nước + Carbon dioxide + Năng lượng (ATP + Nhiệt)
14. BÀI 25. HƠ HẤP TẾ BÀO 1. HƠ HẤP TẾ BÀO 2. MỐI QUAN HỆ HAI CHIỀU GIỮA TỔNG HỢP VÀ PHÂN GIẢI CHẤT HỮU CƠ Ở TẾ BÀO
15. 2. MỐI QUAN HỆ HAI CHIỀU GIỮA TỔNG HỢP VÀ PHÂN GIẢI CHẤT HỮU CƠ Ở TẾ BÀO Tìm hiểu mối quan hệ hai chiều giữa tổng hợp và phân giải chất hữu cơ ở tế bào
16. 5 phút Học sinh thảo luận nhĩm 4. Quan sát hình 25.2, hãy cho biết quá trình tổng hợp và phân giải chất hữu cơ trong tế bào cĩ mối quan hệ với nhau như thế nào? 5. Dựa vào kiến thức đã học, hãy phân tích mối quan hệ giữa quá trình quang hợp và quá trình hơ hấp tế bào?
17. Thực hiện nhiệm vụ học tập - Thực hiện nhiệm vụ trong 5 phút 5 phút Câu 4: Nhĩm 1,3,5 Câu 5: Nhĩm 2,4,6 Nhĩm thảo luận thống nhất ý kiến
18. Báo cáo, thảo luận - Đại diện nhĩm 1, 3, 5 trình bày kết quả thống nhất của nhĩm (mỗi nhĩm trình bày 2 phút) - HS nhĩm 2, 4, 6 nhận xét, gĩp ý, bổ sung.
19. 4. Quan sát hình 25.2, hãy cho biết quá trình tổng hợp và phân giải chất hữu cơ trong tế bào cĩ mối quan hệ với nhau như thế nào? Quá trình tổng hợp cung cấp nguyên liệu cho quá trình phân giải, ngược lại quá trình phân giải cung cấp năng lượng và nguyên liệu cho quá trình tổng hợp.
20. 5. Dựa vào kiến thức đã học, hãy phân tích mối quan hệ giữa quá trình quang hợp và quá trình hơ hấp tế bào? Quang hợp và hơ hấp tế bào cĩ mối quan hệ mật thiết với nhau, trong đĩ sản phẩm của quá trình này là nguồn nguyên liệu cho quá trình kia và ngược lại.
21. Dựa vào hình 25.2, hãy lập bảng phân biệt quá trình tổng hợp và phân giải chất hữu cơ ở tế bào? Tiêu chí Quá trình tổng hợp Quá trình phân giải Ví dụ Quang hợp Hơ hấp tế bào Nguyên liệu Các chất đơn giản Các chất hữu cơ phức tạp Sản phẩm Các chất hữu cơ phức tạp Các chất đơn giản Năng lượng Tích lũy năng lượng Giải phĩng năng lượng
22. Em hãy nêu mối quan hệ hai chiều giữa tổng hợp và phân giải chất hữu cơ ở tế bào? Quá trình tổng hợp và phân giải các chất hữu cơ Tiểu trong tế bào là hai quá trình trái ngược nhưng cĩ kết mối quan hệ mật thiết với nhau đảm bảo duy trì các hoạt động sống của tế bào.
23. BÀI 25. HƠ HẤP TẾ BÀO I. Hơ hấp tế bào: - Hơ hấp tế bào là quá trình tế bào phân giải chất hữu cơ tạo thành carbon dioxide, nước, đồng thời giải phĩng năng lượng cung cấp cho các hoạt động sống của tế bào và cơ thể. - Phương trình hơ hấp tế bào: Glucose + Oxygen → Nước + Carbon dioxide + Năng lượng (ATP + Nhiệt) II. Mối quan hệ hai chiều giữa tổng hợp và phân giải chất hữu cơ ở tế bào: Quá trình tổng hợp và phân giải các chất hữu cơ trong tế bào là hai quá trình trái ngược nhưng cĩ mối quan hệ mật thiết với nhau đảm bảo duy trì các hoạt động sống của tế bào. III. Một số yếu tố ảnh hưởng đến hơ hấp tế bào.
24. 3. MỘT SỐ YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HƠ HẤP TẾ BÀO Tìm hiểu một số yếu tố chủ yếu ảnh hưởng đến hơ hấp tế bào. Đọc thơng tin trong bảng 25.1, em hãy nêu ảnh hưởng của một số yếu tố đến hơ hấp tế bào?
25. Đọc thơng tin trong bảng 25.1, em hãy nêu ảnh hưởng của một số yếu tố đến hơ hấp tế bào? 6. Quá trình hơ hấp tế bào cĩ thể bị ảnh hưởng bởi yếu tố nào? 7. Nhiệt độ ảnh hưởng như thế nào đến quá trình hơ hấp tế bào? 8. Hàm lượng nước và cường độ hơ hấp cĩ mối quan hệ với nhau như thế nào? Giải thích? 9. Nồng độ oxygen và carbon dioxide ảnh hưởng đến quá trình hơ hấp tế bào như thế nào? Điều gì sẽ xảy ra nếu cây bị ngập úng?
26. 6. Quá trình hơ hấp tế bào cĩ thể bị ảnh hưởng bởi yếu tố nào? Quá trình hơ hấp tế bào cĩ thể bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố mơi trường như nhiệt độ, hàm lượng nước, nồng độ oxygen, nồng độ carbon dioxide, 7. Nhiệt độ ảnh hưởng như thế nào đến quá trình hơ hấp tế bào? Nhiệt độ ảnh hưởng đến quá trình hơ hấp tế bào thơng qua sự tác động đến các enzyme xúc tác phản ứng hĩa học. 8. Hàm lượng nước và cường độ hơ hấp cĩ mối quan hệ với nhau như thế nào? Giải thích? Cường độ hơ hấp tỉ lệ thuận với hàm lượng nước trong tế bào, hàm lượng nước tăng thì hơ hấp tế bào tăng. Do nước vừa là nguyên liệu, vừa là mơi trường cho các phản ứng hĩa học trong quá trình hơ hấp tế bào.
27. 9. Nồng độ oxygen và carbon dioxide ảnh hưởng đến quá trình hơ hấp tế bào như thế nào? Điều gì sẽ xảy ra nếu cây bị ngập úng? - Nồng độ oxygen: oxygen là nguyên liệu của hơ hấp nên khi nồng độ oxygen giảm thì cường độ hơ hấp giảm. - Nồng độ carbon dioxide: khi nồng độ carbon dioxide tăng sẽ ức chế quá trình hơ hấp. - Khi cây bị ngập úng rễ, cây sẽ bị thiếu oxygen nên khơng thực hiện được quá trình hơ hấp tế bào dẫn đến rễ chết và khơng được phục hồi, cây chết.
28. Em hãy nêu một số yếu tố ảnh hưởng đến hơ hấp tế bào? Tiểu Cường độ của quá trình hơ hấp tế bào ảnh kết hưởng bởi một số yếu tố như nhiệt độ, hàm lượng nước, nồng độ oxygen, nồng độ carbon dioxide.
29. Vì sao trước khi gieo, người ta thường ngâm hạt trong nước ấm (khoảng 40oC)? Ngâm hạt trong nước ấm để làm tăng nhiệt độ và độ ẩm. Nhờ đĩ, làm tăng tốc độ hơ hấp tế bào, kích thích hạt nảy mầm nhanh hơn và tỉ lệ nảy mầm cao hơn.
30. 4. VẬN DỤNG HIỂU BIẾT VỀ HƠ HẤP TẾ BÀO TRONG THỰC TIỄN Tìm hiểu mối quan hệ giữa hơ hấp tế bào và bảo quản lương thực, thực phẩm. Học sinh nghiên cứu thơng tin hoặc dựa trên thực tế đời sống, học sinh trả lời câu 10,11,12,13,14 SGK Trang 118, 119
31. Tìm hiểu mối quan hệ giữa hơ hấp tế bào và bảo quản lương thực, thực phẩm 10. Vì sao hơ hấp tế bào gây ảnh hưởng đến hiệu quả của quá trình bảo quản lương thực, thực phẩm? 11. Kể tên một số biện pháp được sử dụng để bảo quản lương thực, thực phẩm. Hiện nay, gia đình em đang áp dụng những biện pháp bảo quản nào? 12. Vì sao các loại hạt được đem phơi khơ trước khi đưa vào kho bảo quản? 13. Em hãy cho biết cơ sở khoa học của việc bảo quản lương thực, thực phẩm ở nồng độ carbon dioxide cao và nồng độ oxygen thấp? 14. Em hãy chọn biện pháp bảo quản phù hợp cho các loại lương thực, thực phẩm sau: rau lang, quả nho, củ cà rốt, hạt thĩc, hạt ngơ, thịt heo, quả táo, thịt bị, hạt lạc?
32. 10. Vì sao hơ hấp tế bào gây ảnh hưởng đến hiệu quả của quá trình bảo quản lương thực, thực phẩm? Hơ hấp tế bào là quá trình phân giải các chất hữu cơ, điều này sẽ gây ảnh hưởng đến chất lượng của lương thực, thực phẩm nếu điều kiện bảo quản khơng phù hợp hoặc bảo quản trong thời gian quá dài.
33. 11. Kể tên một số biện pháp được sử dụng để bảo quản lương thực, thực phẩm. Hiện nay, gia đình em đang áp dụng những biện pháp bảo quản nào? Một số biện pháp được sử dụng để bảo quản lương thực, thực phẩm: bảo quản khơ, bảo quản lạnh, bảo quản trong điều kiện nồng độ carbon dioxide cao và nồng độ oxygen thấp.
34. Vì sao các loại hạt được đem phơi khơ trước khi đưa vào kho bảo quản? Phơi khơ nhằm làm giảm hàm lượng nước trong hạt để giảm cường độ hơ hấp tế bào, giúp bảo quản hạt được lâu hơn.
35. 13. Em hãy cho biết cơ sở khoa học của việc bảo quản lương thực, thực phẩm ở nồng độ carbon dioxide cao và nồng độ oxygen thấp? - Bảo quản trong điều kiện nồng độ carbon dioxide cao: Khi nồng độ carbon dioxide tăng sẽ ức chế quá trình hơ hấp, nhờ đĩ tăng hiệu quả của quá trình bảo quản. - Bảo quản trong điều kiện nồng độ oxygen thấp: Làm giảm nồng độ oxygen cĩ tác dụng làm giảm hơ hấp, nhờ đĩ tăng hiệu quả của quá trình bảo quản.
36. 14. Em hãy chọn biện pháp bảo quản phù hợp cho các loại lương thực, thực phẩm sau: rau lang, quả nho, củ cà rốt, hạt thĩc, hạt ngơ, thịt heo, quả táo, thịt bị, hạt lạc? - Bảo quản lạnh: rau lang, quả nho, củ cà rốt, thịt heo, quả táo, thịt bị. - Bảo quản khơ: hạt thĩc, hạt ngơ, hạt lạc, - Bảo quản trong điểu kiện nồng độ oxygen thấp: hạt thĩc, hạt ngỏ, thịt heo, thịt bị. - Bảo quản trong điểu kiện nồng độ carbon dioxide cao: quả nho, hạt thĩc, hạt ngỏ, hạt lạc.
37. Vì sao một loại thực phẩm được bảo quản quá lâu dù khơng bị hư hỏng nhưng vẫn bị giảm chất lượng? Do trong quá trình bảo quản, người ta khơng ức chế hồn tồn quá trình hơ hấp mà chỉ giảm cường độ hơ hấp xuống mức tối thiểu. Do đĩ, trong thời gian dài, các chất hữu cơ trong thực phẩm vẫn bị phân giải dẫn đến làm giảm chất lượng.
38. Tìm hiểu mối quan hệ giữa hơ hấp tế bào và bảo vệ sức khỏe con người 15. Cĩ những biện pháp nào giúp quá trình hơ hấp tế bào ở người diễn ra bình thường? - Cĩ chế độ lao động hoặc chơi thể thao vừa sức, tránh thiếu hụt oxygen. - Cĩ chế độ dinh dưỡng hợp lí, trồng nhiều cây xanh. - Khơng sử dụng hoặc tiếp xúc với các chất cĩ tác dụng ức chế quá trình hơ hấp,
39. Tìm hiểu mối quan hệ giữa hơ hấp tế bào và bảo vệ sức khỏe con người 16. độ dinh dưỡng hợp lí và trồng nhiều cây xanh cĩ ý nghĩa gì đối với hơ hấp tế bào? Chế độ dinh dưỡng hợp lí nhằm đảm bảo nguồn nguyên liệu chất hữu cơ, cịn việc trồng nhiều cây xanh sẽ đảm bảo được nguồn oxygen để cung cấp cho quá trình hơ hấp tế bào.
40. BÀI 25. HƠ HẤP TẾ BÀO IV. Vận dụng hiểu biết về hơ hấp tế bào trong thực tiễn: -Vận dụng hiểu biết về quá trình hơ hấp tế bào, người ta dung các biện pháp để làm giảm cường độ của quá trình hơ hấp nhằm tang hiệu quả bảo quản lương thực, thực Tiểu phẩm. kết - Một số biện pháp được dùng để bảo quản lương, thực phẩm như: bảo quản lạnh, bảo quản khơ, bảo quản trong điều kiện nồng độ carbon dioxide cao và nồng độ oxygen thấp. - Các biện pháp đảm bảo điều kiện thuận lợi cho quá trình hơ hấp tế bào cũng gĩp phần bảo vệ sức khỏe con người.
41. Hãy tìm hiểu và cho biết tác dụng của một số chất gây ức chế quá trình hơ hấp tế bào ở người. Từ đĩ, đề xuất các biện pháp để cải thiện sức khỏe hơ hấp ở người? Chất ức chế hơ hấp Tác dụng Nitrogen oxides (NO) Cản trở quá trình trao đổi khí 2,4- dinitrophenol (DNP) Ngăn chặn quá trình tạo ATP ở ti thể Carbon monoxide (CO) Chiếm vị trí liên kết của oxygen trong hồng cầu Cyanide Ngăn cản quá trình hơ hấp ở ti thể
42. Để cĩ hệ hơ hấp khỏe ta phải làm gì? * Trồng nhiều cây xanh. * Thường xuyên dọn vệ sinh,khơng khạc nhổ bừa bãi. * Khơng hút thuốc lá. * Đeo khẩu trang khi làm vệ sinh, ở nơi nhiều bụi * Hạn chế sử dụng thiết bị thải ra khí độc. * Tập thể dục thể thao.
43. Câu 1. Khi trồng cây trong nhà lưới phủ nilon, người ta thường "bĩn" carbon dioxide sau khi mặt trời mọc và ngừng “bĩn" sau khi mặt trời lặn từ 1 – 2 giờ vì: - Trong khu vực cĩ che phủ nilon mỏng, sự lưu thơng khí bị cản trở, lượng CO2 bị hao hụt sau khi cây quang hợp. Do đĩ nồng độ CO2 sẽ giảm xuống thấp - Ban đêm cây khơng quang hợp, tăng hơ hấp cây lấy O2, thải CO2 => Phải bĩn CO2 cho cây sau khi mặt trời mọc khoảng 30 phút và ngừng bĩn khi mặt trời lặn khoảng 1-2h. Ban đêm khơng bĩn CO2 vì khi nồng độ CO2 quá cao sẽ làm ức chế hơ hấp. Câu 2. Khi trồng cây trong phịng ngủ, cần phải để phịng ngủ được thơng thống vào ban đêm để giảm lượng CO2 tích lũy trong phịng do quá trình hơ hấp của con người. Nếu nồng độ CO2 quá cao sẽ gây khĩ thở, ức chế quá trình hơ hấp và cĩ thể gây tử vong.
44. Câu 3. Cường độ hơ hấp của lồi thực vật này đạt cực đại trong khoảng từ 35 - 40°C, từ 5 – 10 °C cường độ hơ hấp là thấp nhất. Khoảng nhiệt độ thuận lợi cho hơ hấp tế bào ở sinh vật này là 25 - 30°C. Nhiệt độ thấp hơn hoặc cao hơn khoảng nhiệt độ này đều làm cường độ hơ hấp bị giảm xuống. Câu 4. Cĩ ý kiến cho rằng nên bảo quản các loại rau, củ trong ngăn đá tủ lạnh thay vì trong ngăn mát do ngăn đá cĩ nhiệt độ thấp hơn nên sẽ bảo quản được lâu hơn. Em khơng đồng tình với ý kiến đĩ vì trong rau quả đều chứa một hàm lượng nước (khá nhiều) nhất định. Nếu để vào ngăn đá, nước sẽ đĩng băng, khi nước đĩng băng làm tế bào to ra sẽ phá vỡ các bào quan, làm hỏng tế bào và làm cho rau quả nhanh bị hỏng.
45. DẶN DỊ - Học bài và trả lời các câu hỏi cuối bài. - Đọc mục “em cĩ biết”. - Xem và Chuẩn bị trước bài 26 tiếp theo SGK T121.