Bài giảng Ngữ Văn 7 (Cánh diều) - Bài thơ: Mẹ và quả - Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ

Nội dung text: Bài giảng Ngữ Văn 7 (Cánh diều) - Bài thơ: Mẹ và quả - Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ

1. Quan sát video, lắng nghe và nêu suy nghĩ sau khi nghe ca khúc Gánh mẹ - Quách Beem.
2. Bài 7: Thơ Mẹ và quả (Nguyễn Khoa Điềm)
3. Những mùa quả mẹ tôi hái được Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng Những mùa quả lặn rồi lại mọc Như Mặt Trời, khi như Mặt Trăng. Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên Còn những bí và bầu thì lớn xuống Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi. Và chúng tôi, một thứ quả trên đời Bảy mươi tuổi mẹ đợi chờ được hái Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi Mình vẫn còn một thứ quả non xanh? 1982
4. I. Đọc – tìm hiểu chung
5. 2. Tìm hiểu chung HS trình bày sản phẩm học tập đã chuẩn bị từ nhà. Thời gian trình bày 2 phút
6. 2. Tìm hiểu chung a. Tác giả Nguyễn Khoa Điềm sinh ngày 15/4/1943 Quê: Thừa Thiên - Huế Thơ của Nguyễn Khoa Điềm lấy chất liệu từ văn học Việt Nam và cảm hứng từ quê hương, con người, và tình thần chiến đấu của người chiến sĩ Việt Nam yêu nước... Thơ ông hấp dẫn bởi sự kết hợp giữa cảm xúc nồng nàn và suy tư sâu lắng của người trí thức về đất nước và con người Việt Nam.
7. 2. Tìm hiểu chung a. Tác giả Các tác phẩm nổi tiếng Người con gái chằm nón bài thơ, Nơi Bác từng qua, Nỗi nhớ, Đất nước
8. 2. Tìm hiểu chung b. Tác phẩm - Xuất xứ: Trích Thơ Nguyễn Khoa Điề m, Tuyển tâp̣ 40 năm do tá c giả choṇ , NXB Văn hoc̣ , Hà Nôị , 2012 - Thể loại: Thơ tự do - Phương thức biểu đạt: Biểu cảm kết hợp miêu tả
9. 2. Tìm hiểu chung b. Tác phẩm - Bố cục: 2 phần + Phần 1: Khổ 1, 2: Hình ảnh mẹ và quả + Phần 2: Khổ 3: Suy ngẫm và tâm trạng của “tôi”.
10. 2. Tìm hiểu chung b. Tác phẩm Bài thơ là lời của ai, nói với ai và về điều gì? Tâm trạng và thái độ của người nói như thế nào? - Bài thơ là lời của tác giả trong vai một người con, nói với mình, cũng là nói với mẹ và với mọi người về công lao của người mẹ. - Tác giả thể hiện sự thấu hiểu với những vất vả, nhọc nhằn mà ngừoi mẹ đã trải qua, ca ngợi công lao của mẹ, day dứt khi chưa đền đáp được công lao to lớn ấy.
11. 1. Nhan đề
12. ? Nhan đề của văn bản Mẹ: Gợi hình dáng thân thương, gợi cho em suy nghĩ gì? người thân yêu nhất trong cuộc đời ta. Quả: Vừa là quả thực, những lại hoa trái tay mẹ vun trồng vừa mang ý nghĩa biểu tượng cho những thành quả mẹ gặt hái được từ sự tần tảo, lam lũ, hi sinh. Mẹ và những loài hoa trái mẹ vun trồng, những thành quả cuộc đời mẹ. Trong đó có cả con.
13. 2. Hình ảnh mẹ và quả
14. Hoạt động nhóm: - Hoàn thiện phiếu học tập bằng cách trả lời các câu hỏi (chú ý các yếu tố từ ngữ, hình ảnh, vần, nhịp, biện pháp tu từ,...) - Thời gian hoạt động: 5 phút
15. a. Khổ thơ thứ nhất Những mùa quả mẹ tôi hái được Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng Những mùa quả lặn rồi lại mọc Như Mặt Trời, khi như Mặt Trăng. - Biện pháp So Tác dụng: mọc rồi lại lặn như Mặt sánh: những mùa Trời, Mặt Trăng là quy luật của tự quả lặn rồi lại mọc nhiên. Mặt Trăng, Mặt Trời gợi lên - như khi Mặt Trời, hình ảnh của thời gian, gợi lên thời như khi Mặt Trăng gian tuần hoàn, gợi lên hình ảnh mẹ vẫn bao năm tần tảo sớm hôm chăm sóc cho vườn quả, cho các con mà không quản nhọc nhằn.
16. a. Khổ thơ thứ nhất Những mùa quả mẹ tôi hái được Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng Những mùa quả lặn rồi lại mọc Như Mặt Trời, khi như Mặt Trăng. - Phép điêp̣ : Những Tác dụng: mùa quả, mẹ. + Nhấn mạnh, làm nổi bật ý. + Làm tăng tính tượng hình và giá trị biểu cảm cho lời thơ. Gây ấn tượng, gợi lên sự ân thầm, cần mẫn, tần tảo sớm hôm chăm sóc cho vườn quả, cho các con mà không quản nhọc nhằn.
17. b. Khổ thơ thứ hai Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên Còn những bí và bầu thì lớn xuống Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi + “Giọt mồ hôi mặn” là hình ảnh liên tưởng, so sánh độc đáo, tạo ấn tượng mạnh mẽ về những hi sinh lặng thầm mà lớn lao của mẹ. Từ đó ta thấy được tình cảm sâu nặng của đứa con với công lao suốt đời của người mẹ.
18. b. Khổ thơ thứ hai Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên Còn những bí và bầu thì lớn xuống Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi Nhân hóa: bí và bầu Tác dụng: cũng “lớn”, đối lập: “Bí và bầu” là thành quả lao động lớn lên, lớn xuống, vun trồng của mẹ còn “Con” là kết hoán dụ (tay mẹ). quả của sự sinh thành, dưỡng dục, là niềm tin, sự kỳ vọng của mẹ.
19. Qua hai khổ thơ, tác giả cho thấy những phẩm chất tốt đẹp của người mẹ: trông chờ mọi thành quả vào đôi bàn tay lao động của mình; lao động chăm chỉ, cần cù, yêu thương, nuôi nấng, dạy dỗ các con; lặng thầm chịu đựng những gian truân, vất vả;... Cảm xúc của nhà thơ dành cho mẹ là cảm xúc yêu thương, kính trọng.