Giáo án Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 93-99: Chủ đề "Văn bản nghị luận hiện Đại Việt" - Năm học 2020-2021

Nội dung text: Giáo án Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 93-99: Chủ đề "Văn bản nghị luận hiện Đại Việt" - Năm học 2020-2021

1. Tuần 24-25 Ngày soạn : /01/2021 Tiết : 93,94,95,96,97,98, 99 Ngày dạy : / 01/2021 Chủ đề tích hợp:: VĂN BẢN NGHỊ LUẬN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM Thời gian thực hiện: 7 tiết Bước 1. Xác định vấn đề cần giải quyết - Qua chủ đề, học sinh hiểu, cảm nhận được những nét chính về Phạm Văn Đồng và Hoài Thanh ( cuộc đời và sự nghiệp sáng tác). Hiểu được giá trị nội dung của hai văn bản nghị luận hiện đại tiêu biểu là Đức tính giản dị của Bác Hồ của Phạm Văn Đồng và Ý nghĩa văn chương của Hoài Thanh. -Hiểu được một số đặc điểm nổi bật của Văn bản nghị luận hiện đại: thể loại nghị luận, có luận điểm chính, luận điểm phụ; sử dụng dẫn chứng và lí lẽ để chứng minh cho luận điểm; cách lập luận chặt chẽ, thuyết phục gây ấn tượng sâu sắc cho người đọc, người nghe. - Nắm được đặc điểm của phương pháp lập luận chứng minh. -Viết được bài văn, đoạn văn nghị một cách hiệu quả, sinh động. Bước 2. Xây dựng nội dung chủ đề bài học - Đức tính giản dị của Bác Hồ của Phạm Văn Đồng - Ý nghĩa văn chương của Hoài Thanh. - Luyện tập lập luận chứng minh - Luyện tập viết đoạn văn chứng minh - Rèn kĩ năng làm văn nghị luận - Giáo dục kĩ năng sống. - Tích hợp môn Âm nhạc, mĩ thuật, GDCD. Bước 3. Xác định mục tiêu bài học 1. Phẩm chất: - Biết yêu thiên nhiên, đất nước với những biểu hiện phong phú trong cuộc sống cũng như trong văn học; - Yêu quý và tự hào về truyền thống của đất nước, kính trọng, biết ơn người có công với đất nước; biết trân trọng và bảo vệ cái đẹp; - Giới thiệu và gìn giữ các giá trị văn hóa, các di tích lịch sử, có lý tưởng sống và có ý thức sâu sắc về chủ quyền quốc gia và tương lai dân tộc.
2. - Chăm đọc sách báo; thường xuyên hoàn thành nhiệm vụ học tập, siêng năng trong công việc gia đình, nhà trường; yêu lao động; có ý chí vượt khó; tích cực rèn luyện để chuẩn bị nghề nghiệp cho tương lai 2. Năng lực: + Năng lực chung: Tự học, giao tiếp, sáng tạo. + Năng lực chuyên biệt: đọc - hiểu văn bản, phân tích chi tiết, hình ảnh, nhận xét nghệ thuật, cảm thụ tác phẩm văn học Qua bài học, HS biết: a. Đọc hiểu: - Nêu được ấn tượng chung về văn bản - Nhận biết được ý kiến, lí lẽ, bằng chứng trong văn bản; chỉ ra mối liên hệ giữa ý kiến, lí lẽ, bằng chứng - Xác định được mục đích và nội dung chính của văn bản - Nhận biết được đặc điểm của văn bản nghị luận đời sống và nghị luận phân tích một tác phẩm văn học, chỉ ra được mối quan hệ giữa đặc điểm văn bản với mục đích của nó - Nêu được những trải nghiệm trong cuộc sống đã giúp bản thân hiểu rõ hơn các ý tưởng hay các vấn đề đặt ra trong văn bản b. Viết : - Biết viết bài văn đảm bảo các bước: chuẩn bị trước khi viết (xác định đề tài, mục đích, thu thập tư liệu); tìm ý và lập dàn ý; viết bài; xem lại và chỉnh sửa, rút kinh nghiệm c. Nói và nghe - Trình bày được ý kiến cá nhân về các vấn đề phát sinh trong quá trình học tập - Kể được một câu chuyện có yếu tố tưởng tượng - Nắm bắt được nội dung chính mà nhóm đã trao đổi, thảo luận và trình bày lại được nội dung đó - Nghe tóm tắt được nội dung thuyết trình của người khác và nhận biết được tính hấp dẫn của bài trình bày; chỉ ra được những hạn chế (nếu có) của bài - Trình bày được ý kiến về một vấn đề đời sống, nêu rõ ý kiến và các lí lẽ, bằng chứng thuyết phục. Biết bảo vệ ý kiến của mình trước sự phản bác của người nghe. Bước 4. Xác định và mô tả mức độ yêu cầu của mỗi loại câu hỏi/ bài tập cốt lõi có thể sử dụng để kiểm tra, đánh giá năng lực và phẩm chất của học sinh. VẬN DỤNG NHẬN BIẾT THÔNG HIỂU Vận dụng thấp Vận dụng cao
3. - Đặc điểm văn bản - Chỉ ra sự khác biệt - Vận dụng kiến - Kể chuyện về nghị luận. giữa văn nghịn luận thức, kĩ năng viết Bác Hồ. -Sơ giản về cuộc hiện đại và nghịn đoạn văn cảm nhận - Viết bài văn về đời và sự nghiệp luận thời trung đại. về ngữ liệu từ văn vai trò của văn của Phạm Văn Thấy được đặc điểm bản có sử dụng chương trogn đời Đồng và Hoài của các văn bản nghị phương pháp chứng sống. Thanh. luận được học. minh - Đóng kịch chủ đề -Tìm hiểu bố cục - Hiểu, cảm nhận -Xây dựng đoạn hội về sự giản dị văn bản và luận được giá trị hai tác thoại tuyên truyền - Tìm hiểu thêm về điểm chính của bài phẩm được học. phòng chống Covid- một số tác giả tác - Nắm được được - Hiểu được phương 19 có sử dụng các phẩm về văn nghị những nét chính về pháp lập luận của hai dẫn chứng để chứng luận. nội dung và nghệ văn bản. minh. thuật hai văn bản. - Hiểu ý nghĩa của -Việc sử dụng các - Nắm được các ý các dẫn chứng trong dẫn chứng và lí lẽ chính trong hai văn văn bản nghị luận. có tác dụng như thế bản. -Hiểu được tư tưởng, nào trong việc thể - HS nhận biết được tình cảm của các tác hiện đức tính giản dị đặc điểm của nghị giả gửi gắm trong của Bác cũng như luận chứng minh. tác phẩm. nói lên ý nghĩa của -Đọc lại văn bản - Qua hai văn bản văn chương. Đức tính giản dị của hiểu được sự giản dị - Viết đoạn văn về Bác Hồ và chỉ ra của Bác và ý nghĩ vai trò của sự giản dị những dẫn chứng mà văn chương đưa trong cuộc sống. được sử dụng để đến cho con người. chứng minh trong văn bản. Bước 5. Biên soạn các câu hỏi/bài tập cụ thể theo các mức độ yêu cầu đã mô tả. - Câu hỏi định tính và định lượng: Câu tự luận trả lời ngắn, Phiếu làm việc nhóm. - Các bài tập thực hành: Hồ sơ (tập hợp các sản phẩm thực hành). Bài trình bày (thuyết trình, đóng vai, chuyển thể, đọc diễn cảm, )
4. Mức độ nhận biết Mức độ thông hiểu Mức độ vận dụng và vận dụng cao Đức tính giản dị của - Những điểm chính cần lưu ý - Em có suy nghĩ gì về lối sống Bác Hồ (Phạm Văn về tác giả? giản dị của Bác Đồng) -HS liên hệ bản thân, nêu trách nhiệm của người học sinh trong -Nêu những nét chính về nhà trường với gia đình và xã tác giả Phạm Văn Đồng hội. - Nêu thể loại ? - Chia bố cục? -Tìm những dẫn chứng, Em hiểu như thế nào là cuộc biểu hiện để chứng minh sống giản dị? sự giản dị của Bác? - Trong lối sống? -Trong bữa cơm? - Trong nói và viết? Những biện pháp nghệ thuật ấy có tác dụng gì trong việc -Những biện pháp nt nào truyền tải nội dung? tạo nên sự thành công của tác phẩm? Ý nghĩa văn chương - Tại sao nói vaên chöông laø hình Em thử tượng tượng nếu nhân (Hoài Thanh) aûnh cuoäc soáng muoân hình vaïn loại không có văn chương thì -Nêu hiểu biết của em về traïng? chuyện gì sẽ xảy ra. Trình bày sự tưởng tượng ấy thành một tác giả ? văn ngắn. - Nêu thể loại ? - Qua bài thơ em hiểu gì về - Chia bố cục? vai trò, công dụng của văn - Tác giả đã nêu lên chương. những ý nghĩa nào của văn chương? -T/g đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì trong văn bản này? Luyện tập lập luận Em hiểu gì về sự khác birtj -Viết đoạn văn có sử dụng chứng minh. giữa văn chứng Minh và văn phương pháp chứng minh giải thích
5. Luyện tập viết ddaonj văn chứng minh - Đặc điểm của văn chứng minh - Cách viết đoạn văn chứng minh Bước 6: Thiết kế tiến trình dạy học HOẠT ĐỘNG CÁCH THỨC TỔ CHỨC ĐỌC HIỂU ( 2TIẾT) ĐỌC HIỂU VĂN BẢN: ĐỨC TÍNH GIẢN DỊ CỦA BÁC HỒ Hoạt động 1: Tổ chức khởi động A. KHỞI ĐỘNG và tạo tâm thế Gv trình chiếu hình ảnh và hỏi Hs: Những hình ảnh sau nói về ai? Em cảm nhận được điều gì đằng sau những hình ảnh ấy - Giáo viên phát cho học sinh Phiếu học tập số 1 được thiết kế theo kĩ thuật KWL và yêu cầu học sinh hoàn thành các cột K và W trong khoảng thời gian 5 phút. Sau đó gọi một số học sinh trình bày K W L Điều tôi Điều tôi Điều tôi
6. đã biết về muốn đã học Bác Hồ biết Bác được về Hồ Bác Hồ GV dẫn vào bài: Bác Hồ - vị cha già kính yêu của dân tộc Việt Nam, Người không chỉ là tấm gương về đạo đức cách mạng, lòng ham học hỏi mà Người còn để lại trong mỗi chúng ta một ấn tượng khó phai đó là đức tính giản dị của mình. Vậy đức tính giản dị ấy thể hiện như thế nào? Văn bản “Đức tính giản dị của Bác Hồ” của cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng sẽ cho ta rõ điều ấy. Hoạt động 2: HÌNH THÀNH B.HÌNH THÀNH KIẾN THỨC KIẾN THỨC I. GIÔÙI THIEÄU CHUNG: GV höôùng daãn HS tìm hieåu veà taùc giaû, taùc 1.Taùc giaû phaåm, theå loaïi. -Năng lực: tự chủ, tự học, ngôn ngữ -Phẩm chất: chăm chỉ, trách nhiệm -Kĩ thuật chia sẻ nhóm, kĩ thuật động não - Döïa vaøo chuù thích trong sgk em haõy neâu Phaïm Vaên Ñoàng ( 1906-2000) – Moät coäng söï vaøi neùt veà thaân theá vaø söï nghieäp cuûa Phaïm gaàn guõi cuûa Chuû tòch Hoà Chí Minh. OÂng töøng laø Vaên Ñoàng ? Thuû töôùng Chính phuû treân ba möôi naêm ñoàng Phiếu học tập 2: Tìm hiểu thông tin thôøi cuõng laø nhaø hoaït ñoäng vaên hoùa noåi tieáng. về Tác giả
7. HS thảo luận nhóm nhanh-> Điền thông tin vào phiếu-> Trình bày->nhóm 2. Taùc phaåm : khác nhận xét-> Gv chốt ý Vaên baûn trích töø dieãn vaên “ Chuû tòch Hoà Chí Năng lực giao tiếp và hợp tác Minh, tinh hoa vaø khí phaùch cuûa daân toäc, löông taâm cuûa thôøi ñaïi ñoïc trong leã kæ nieäm 80 naêm - Vaên baûn xuaát xöù töø ñaâu? ngaøy sinh cuûa Baùc Hoà (1970). HS: Vaên baûn trích töø dieãn vaên “ Chuû tòch Hoà Chí Minh, tinh hoa vaø khí phaùch cuûa daân toäc, löông taâm cuûa thôøi ñaïi ñoïc trong leã kæ nieäm 80 naêm ngaøy sinh cuûa Baùc Hoà (1970). GV höôùng daãn HS tìm hieåu phaàn ñoïc- II. ÑOÏC – HIEÅU VAÊN BAÛN hieåu vaên baûn. 1.Ñoïc – tìm hieåu töø khoù Gv ñoïc maãu, höôùng daãn hs ñoïc ( ñoïc 2. Tìm hieåu vaên baûn maïch laïc, roõ raøng, soâi noåi caûm xuùc ) a. Theå loaïi: Nghò luaän Giaûi thích töø khoù b. Boá cuïc : 2 phaàn - Vaên baûn thuoäc theå loaïi naøo? HS: Nghò luaän - Trong vaên baûn naøy taùc giaû ñaõ söû duïng phöông thöùc nghò luaän naøo ? HS: chöùng minh - Töø ñoù em haõy xaùc ñònh boá cuïc cuûa vaên baûn ? Hoàn thành phiếu học tập số 3 HS:2 phaàn + phaàn 1: töø ñaàu ñeán tuyeät ñeïp – neâu nhaän xeùt chung veà ñöùc tính giaûn dò cuûa Baùc Hoà. + Phaàn 2: phaàn coøn laïi – trình baøy nhöõng
8. bieåu hieän cuûa ñöùc tính giaûn dò cuûa Baùc. - Trong ñoaïn trích taùc giaû ñeà caäp ñeán maáy c. Phaân tích phöông dieän trong loái soáng giaûn dò cuûa c1. Noäi dung: Baùc? Ñoù laø nhöõng phöông dieän naøo ? 1.1. Nhöõng bieåu hieän trong ñöùc tính giaûn dò cuûa HS: + Giaûn dò trong loái soáng. Baùc Hoà: + Giaûn dò trong quan heä vôùi moïi ngöôøi. - Giaûn dò trong loái soáng: böõa côm chæ vaøi ba + Giaûn dò trong caùch noùi vaø vieát. moùn raát ñôn giaûn, khi aên khoâng ñeå rôi moät haït Nhóm 1,2:Tìm nhöõng töø ngöõ chöùng minh naøo, aên xong caùi baùt bao giôø cuõng saïch; caùi nhaø cho đức tính giản dị của Bác Hồ? Nhận xét saøn veûn veïn chæ coù vaøi ba phoøng. về nghệ thuật được sử dụng ở đoạn này - Trong quan heä vôùi moïi ngöôøi: vieát thö cho caùc Phiếu học tập số 4 ñoàng chí, noùi chuyeän vôùi caùc chaùu mieàn Nam, Năng lực giao tiếp và hợp tác ñi thaêm nhaø taäp theå vieäc gì cuõng töï laøm ; ñaët HS:+ Trong phong caùch sinh hoaït:Böõa teân cho ngöôøi phuïc vuï . côm chæ vaøi ba moùn .thôm cuûa vöôøn hoa - Trong lôøi noùi vaø baøi vieát:“ Khoâng coù gì quí hôn + Trong quan heä vôùi moïi ngöôøi; vieát ñoïc laäp töï do”; “ Nöôùc Vieät Nam thay ñoåi” thö, noùi chuyeän ñi thaêm nhaø taäp theå . -=> Ñöùc tính giaûn dò theå hieän phaåm chaát cao ñeïp Vieäc gì cuõng töï laøm .ñaët teân cho ngöôøi cuûa Hoà Chí Minh vôùi ñôøi soáng, tinh thaàn phong phuïc vuï phuù, hieåu bieát saâu saéc, quyù troïng lao ñoäng, vôùi tö + Giaûn dò trong noùi vaø vieát : Khoâng coù gì töôûng vaø tình caûm laøm neân taàm voùc vaên hoùa cuûa quí hôn ñoäc laäp töï do . Nöôùc Vieät Ngöôøi. Nam thay ñoåi * Nghệ thuật chứng minh: - Luận cứ tiêu biểu, toàn diện, cụ thể, gần gũi; nhận xét bình luận ngắn gọn mà thể hiện tình cảm sâu sắc. - Cách lập luận chặt chẽ theo trình tự hợp lí: giới thiệu luận điểm - chứng minh - bình luận. => Giàu sức thuyết phục. -Taïi sao trong ñoaïn cuoái cuûa vaên baûn ñeå laøm saùng toû söï giaûn dò trong caùch noùi vaø vieát cuûa Baùc, taùc giaû laïi duøng caâu noùi cuûa Baùc ñeå chöùng minh? HS: ñoù laø nhöõng caâu noùi noåi tieáng ñaày yù nghóa vaø ngaén goïn, deã nhôù, deã thuoäc, deã hieåu, moïi ngöôøi ñeàu bieát, ñeàu thuoäc. - Vaên baûn nghò luaän naøy mang laïi cho em nhöõng hieåu bieát môùi meû naøo veà Baùc Hoà? HS thaûo luaän nhoùm trình baøy GV nhaän xeùt , ñaùnh giaù cho ñieåm Năng lực giao tiếp và hợp tác
9. GV:Söï giaûn dò veà vaät chaát, caøng laøm noåi bật sự phong phuù veà ñôøi soáng tinh thaàn khieán cho Baùc luoân soáng vui, soáng khoûe nhö Baùc töï nhaän xeùt: “ Soáng quen thanh ñaïm, nheï ngöôøi\Vieäc laøm thaùng roäng ngaøy daøi ung dung”. Coù theå noùi, phong caùch soáng giaûn dò cuûa Baùc Hoà “ laø ñôøi soáng thöïc söï vaên minh, neâu göông saùng cho theá giôùi ngaøy nay. Töø ñoù taùc giaû muoán chuyeån ñeán baïn ñoïc thoâng ñieäp: Haõy tìm hieåu, haõy suy ngaãm veà ñöùc tính giaûn dò trong caùch soáng cuûa Baùc Hoà, ñeå nhôù Baùc, bieát ôn, kính troïng vaø maõi maõi noi göông Baùc. TIẾT 2 1.2. Thaùi ñoä cuûa taùc giaû ñoái vôùi ñöùc tính giaûn dò -Nhóm 3,4: Môû ñaàu vaên baûn taùc giaû ñaõ cuûa Baùc Hoà: nhaän ñònh chung nhö theá naøo veà Baùc? - - Söï nhaát quaùn giöõa ñôøi hoaït ñoäng chính trò vaø Trong ñôøi soáng haèng ngaøy, ñöùc tính giaûn dò ñôøi soáng bình thöôøng cuûa Baùc. cuûa Baùc ñöôïc taùc giaû nhaän ñònh baèng - Trong saïch, thanh baïch, tuyeät ñeïp. nhöõng töø ngöõ naøo? Từ đó tác giả đã có thái => Caûm phuïc, ngôïi ca chaân thaønh, noàng nhieät. độ ra sao? HS: + Ñieàu raát quan troïng HCT. + Raát laï luøng tuyeät ñeïp. + Söï nhaát quaùn giöõa ñôøi hoaït ñoäng chính trò vaø ñôøi soáng bình thöôøng cuûa Baùc. - Trong saïch, thanh baïch, tuyeät ñeïp. - Kính phuïc, ngôïi ca - Em hoïc taäp ñöôïc gì töø vieäc tìm hieåu vaên baûn? HS:Ñöùc tính giaûn dò trong loái soáng, loái noùi vaø vieát - Em haõy daãn moät baøi thô hay moät maãu truyeän keå veà Baùc ñeå chöùng minh ñöùc tính giaûn dò cuûa Baùc? Hs töï boäc loä. - Ñeå chöùng minh ñöùc tính giaûn dò cuûa Baùc c2. Ngheä thuaät:
10. Hoà taùc giaû ñaõ söû duïng nhöõng bieän phaùp - Coù daãn chöùng cuï theå, lí leõ bình luaän saâu ngheä thuaät naøo? saéc, coù söùc thuyeát phuïc. HS: + Coù daãn chöùng cuï theå, lí leõ bình luaän - Laäp luaän theo trình töï hôïp lí. saâu saéc, coù söùc thuyeát phuïc. c . YÙ nghóa vaên baûn + Laäp luaän theo trình töï hôïp lí. 3 - Töø ñoù em haõy ruùt a yù ngóa cuûa vaên baûn? - Ca ngôïi phaåm chaát cao ñeïp, ñöùc tính HS: traû lôøi. giaûn dò cuûa Chuû tòch Hoà Chí Minh. - Baøi hoïc veà vieäc hoïc taäp, reøn luyeän noi theo taám göông cuûa Chuû tòch Hoà Chí Minh. C. LUYỆN TẬP C. LUYỆN TẬP Hướng dẫn cách đọc hiểu văn bản Hướng dẫn cách đọc hiểu văn bản nghị nghị luận hiện đại luận hiện đại - Nắm được thông tin về tác giả, tác phẩm ( quê quán, sự nghiệp, con người, thể loại, phương thức biểu đạt, xác định được nội dung, mục đích của văn bản - Nắm được luận điểm, luận cứ. Lí lẽ, dẫn chứng, nghệ thuật lập luận - Thông điệp và tác giả muốn truyền tải Bài 1: Qua văn bản “Đức tính giản dị của Bác Hồ em học tập được điều gì cho bản thân. Bài 2: Theo em là một học sinh thì như thế nào là sống giản dị. VI. Liên hệ, mở rộng D. VẬN DỤNG- MỞ RỘNG * Dự kiến kết quả - Em hiểu như thế nào về đức tính giản dị Giản dị là đặc điểm trong lối sống và ý nghĩa của nó trong cuộc sống? của con người Việt Nam. Đây là - Tìm đọc câu chuyện liên quan đến" Vị cách sống đẹp, đáng được gìn giữ và tổng thống nghèo nhất thế giới" và chỉ ra phát huy lâu dài trong xã hội chúng điểm chung giữa Bác Hồ và vị tổng thống ta, đặc biệt là ngày nay với xu này. hướng sống hưởng thụ, đua đòi, ăn - Viết đoạn văn ngắn( 5-7 câu) nêu những chơi “sành điệu”, sính ngoại nói biểu hiện về sự giản dị của học sinh. năng lai căng khó hiểu. - Tìm đọc thêm các tác phẩm viết về sự  Chính vì vậy mà giản dị là sự cần giản dị của Bác. thiết.
11. ĐỌC HIỂU: Ý NGHĨA VĂN CHƯƠNG ( 1 TIẾT) A.Hoạt động khởi động A. KHỞI ĐỘNG Gv hỏi học sinh: Hãy chia sẻ về một cuốn sách văn học hay một tác phẩm đã để lại trong em nhiều suy nghĩ, cảm xúc Hs chia sẻ suy nghĩ của mình b. Dẫn dắt vào bài Gv dẫn dắt vào bài: Ngay từ nhỏ, chúng ta được nghe bà kể chuyện cổ tích, nghe mẹ hát ru bằng những điệu dân ca ngọt ngào. Lớn lên, chúng ta được học những bài thơ, những truyện ngắn, được đọc những cuốn tiểu thuyết dài Cổ tích, ca dao, những bài thơ, những tác phẩm truyện ấy chính là những áng văn chương. Nhưng chúng ta có bao giờ tự hỏi văn chương có nguồn gốc từ đâu? Nhiệm vụ của văn chương là gì? Và công dụng của nó như thế nào chưa? Để trả lời cho những câu hỏi đó, hôm nay cô trò chúng ta sẽ tìm hiểu tác phẩm “Ý nghĩa văn chương” B. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC B. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC GV höôùng daãn HS tìm hieåu veà taùc giaû, taùc I. GIÔÙI THIEÄU CHUNG: phaåm, theå loaïi. 1. Taùc giaû : Hoaøi Thanh (1909-1982) laø moät - Döïa vaøo chuù thích trong sgk em haõy neâu trong nhöõng nhaø pheâ bình vaên hoïc xuaát saéc cuûa vaøi neùt veà thaân theá vaø söï nghieäp cuûa Hoaøi nöôùc ta ôû theá kæ XX. Hoaøi Thanh laø taùc giaû cuûa Thanh ? taäp “Thi nhaân Vieät Nam”-moät coâng trình nghieân HS: Traû lôøi cöùu noåi tieáng veà phong traøo cuûa thô môùi. 2. Taùc phaåm : Vaên baûn ñöôïc in trong cuoán “ Vaên chöông vaø
12. - Vaên baûn xuaát xöù töø ñaâu? haønh ñoäïng”. HS: Vaên baûn ñöôïc in trong cuoán “ Vaên chöông vaø haønh ñoäïng”. Gv phát phiếu học tập số 6 để hs tìm hiểu về tác giả và tác phẩm * GV höôùng daãn HS tìm hieåu phaàn ñoïc- II. ÑOÏC – HIEÅU VAÊN BAÛN hieåu vaên baûn. 1.Ñoïc – tìm hieåu töø khoù Gv ñoïc maãu, höôùng daãn hs ñoïc ( ñoïc 2. Tìm hieåu vaên baûn maïch laïc, roõ raøng, soâi noåi caûm xuùc ) a. Theå loaïi: Nghò luaän Giaûi thích töø khoù - Vaên baûn thuoäc theå loaïi naøo? b. Boá cuïc : 2 phaàn HS: Nghò luaän - Theo em vaên baûn naøy chuùng ta coù theå chia laøm maáy phaàn? Noäi dung cuûa töøng phaàn ? Gv phát phiếu học tập số 7 để hs chia bố cục văn bản HS: 2 phaàn. Phaàn 1: töø ñaàu ñeán muoân loaøi Nguoàn goác cuûa vaên chöông. Phaàn 2 : coøn laïi : Coâng duïng vaø yù nghóa cuûa vaên chöông. b. Phaân tích b1. Noäi dung: Gv chia lớp thành các nhóm để thảo * Nguoàn goác cuûa vaên chöông luận - Taùc giaû keå ra moät caâu chuyeän khaúng ñònh Nhóm 1,3: Tác giả đã vào bài như nguoàn goác coát yeáu cuûa vaên chöông laø loøng thế nào (trực tiếp hay gián tiếp)? thöông ngöôøi vaø roäng ra thöông caû muoân vaät, Nhận xét cách vào bài? muoân loaøi. Thảo luận theo nhóm bàn và cử đại diện phát biểu. - HS các nhóm lắng nghe và nhận xét, bổ sung. Nhóm 2,4: Nêu cách lập luận của tác giả theo gợi ý sau
13. - Cách vào đề: Gián tiếp, dẫn chứng “Câu chuyện về con chim bị thương và tiếng khóc của Thi Sĩ” -> bất ngờ, tự nhiên, hấp dẫn và xúc động. - Cách lập luận * Bình: Đó là một trong những cách vào đề trở thành phong cách khá độc đáo của nhà văn, nhà văn, nhà phê bình văn học HT. Học văn nghị luận chúng ta học tập phong cách mở bài nhẹ nhàng, gợi cảm, thấm thía, xúc động mà đầy sức lôi cuốn của tác giả. Có thể nói cảm hứng thơ văn xuất phát từ tình thương. - Từ nội dung câu chuyện kể, theo HT nguồn gốc cốt yếu của văn chương là gì? Em hãy kể một vài câu
14. chuyện về tình thương, lòng nhân ái và hiện thực cuộc sống để thấy rõ nguồn gốc của văn chương? Thảo luận cả lớp bằng câu hỏi có vấn đề: Có ý kiến cho rằng: “Quan niệm của Hoài Thanh về nguồn gốc văn chương là chưa đầy đủ”. Em có đồng ý không? Vì sao? Tìm dẫn chứng. Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo - HS suy nghĩ, trình bày ý kiến cá nhân, hs khác nhận xét, bổ sung, phản biện * Khái quát: + Quan niệm của HT về nguồn gốc của văn chương là rất đúng đắn và sâu sắc ví dụ: Đặng Trần Côn viết chinh phụ ngâm khúc; Nguyễn Đình Chiểu viết Văn tế nghĩa .; Hồ Xuân Hương viết Bánh trôi . + Tuy nhiên quan niệm đó chưa hoàn toàn đầy đủ vì còn có quan niệm khác ví dụ: Văn chương bắt nguồn từ cuộc sống lao động của con người, hoặc từ nhu cầu giải thoát con người trong cuộc sống. vd HCM viết trong NKTT: Ngâm thơ ta vốn không ham tự do. Các quan niệm trên khác nhau nhưng không loại trừ nhau mà có thể bổ sung cho nhau. Quan niệm của HT được chứng minh trong thực tế văn chương Đông Tây Kim Cổ. Nguyễn Du: Đau đớn thay chung. Đặng Trần Côn “Chinh ”, HXH -> ngày nay quan niệm chưa thống nhất. -> quan niệm của HT là một trong những quan niệm về nguồn gốc văn chương có ý nghĩa đúng đắn, sâu sắc.
15. Vậy theo Hoài Thanh, văn chương có ý nghĩa như thế nào -> tiết 2. -Tröôùc khi neâu nguoàn goác cuûa vaên chöông * Vai troø, coâng duïng vaø yù nghóa cuûa vaên chöông. taùc giaû giaûi thích nguoàn goác cuûa thi ca - Vai troø cuûa vaên chöông: baèng caùch naøo? + Vaên chöông laø hình aûnh cuoäc soáng muoân hình HS: Daãn caâu chuyeän cuûa nhaø thi só Aán Ñoä vaïn traïng, vaø con chim bò thöông. + Vaên chöông coøn saùng taïo ra söï soáng. -Caâu chuyeän aáy cho ta thaáy taùc giaû muoán caét nghóa nguoàn goác cuûa vaên chöông laø gì ? HS: loøng thöông ngöôøi vaø roäng ra thöông caû muoân vaät , muoân loaøi. Neáu nhö nguoàn goác cuûa vaên chöông chính laø loøng thöông ngöôøi thì nhaát ñònh vaên chöông seõ coù vai troø vaø yù nghóa lôùn. Vaäy ñoù laø vai troø, yù nghóa gì chuùng ta ñi vaøo phaàn tieáp theo. - Ñeå laøm roõ nguoàn goác tình caûm cuûa vaên chöông Hoaøi Thanh ñaõ neâu tieáp moät nhaän ñònh veà nhieäm vuï cuûa vaên chöông ñöôïc theå hieän qua lôøi vaên naøo? H: Vaên chöông hình dung ra söï soáng muoân hình vaïn traïng, chaúng nhöõng theá vaên chöông coøn saùng taïo ra söï soáng. - Qua nhaän ñònh ñoù taùc giaû ñöa ra maáy vaàn ñeà? HS: + Vaên chöông hình dung ra söï soáng muoân hiønh vaïn traïng. + Vaên chöông coøn taïo ra söï soáng. Nhóm 1+2: Giải thích + tìm dẫn chứng chứng minh ý nghĩa "hình * Coâng duïng, yù nghóa: dung của sự sống" của văn chương: + Vaên chöông laø giuùp cho tình caûm vaø gôïi loøng vò Nhóm 3+4: Giải thích + tìm dẫn tha. chứng chứng minh ý nghĩa "sáng tạo + Khôi daäy nhöõng traïng thaùi caûm xuùc cao thöôïng ra sự sống" của văn chương cuûa con ngöôøi. Em haõy tìm moät soá taùc phaåm vaên chöông + Gaây cho ta nhöõng tình caûm khoâng coù, luyeän ñaõ hoïc ñeå chöùng minh cho hai vaán ñeà treân cho ta nhöõng tình caûm saün coù, laøm cho taâm hoàn ? vaø cuoäc soáng cuûa con ngöôøi saâu saéc vaø roäng raõi Ví dụ: nhieàu laàn.
16. 1. Văn chương ghi lại cuộc sống lao động;Văn chương ghi lại cuộc sống chiến đấu * Ñôøi soáng nhaân loaïi seõ raát ngheøo naøn neáu khoâng coù vaên chöông + Vaên chöông laøm ñeïp vaø laøm hay theâm nhöõng thöù bình thöôøng. + Caùc vaên nhaân, thi nhaân laøm giaøu sang cho lòch söû nhaân loaïi. Ñôøi soáng nhaân loaïi seõ ngheøo naøn neáu khoâng coù vaên chöông. 2.Văn chương ghi lại văn hóa, lễ hội, trò chơi, giải trí 3. Phản ánh ước mơ công lý, cải tạo hiện thực xã hội, sự công bằng cho người lao động của người xưa. TruyệnThạch sanh Truyện Cây bút thần 4. Bài cảnh khuya ( tiếng suối trong hát xa ) ta đã hình dung ra được bức tranh phong cảnh Việt
17. Bắc tuyệt đẹp 5. Sài Gòn tôi yêu tác giả đã giúp chúng ta hình dung ra cảnh và người, trên mảnh đất đáng yêu từ xưa đến nay . - Sáng tạo ra sự sống. + Sáng tạo ra sự sống nghĩa là thế giới nghệ thuật trong tác phẩm của nhà văn cũng sống động, linh hoạt, phức tạp với những đặc điểm riêng không hoàn toàn giống cuộc sống hiện thực (văn chương dựng lên những hình ảnh, đưa ra những ý tưởng mà cuộc sống hiện tại chưa có đủ mức cần để mọi người phấn đấu xây dựng, biến chúng thành hiện thực tốt đẹp trong tương lai) Vd: Sáng tạo ra sự sống mới: Thế giới loài vật trong Dế mèn Của Tô Hoài, thế giới loài chim trong Lao xao, thế giới kì ảo trong Cây bút thần\ * Công dụng của văn chương Giáo viên phát phiếu học tập số 8, học sinh làm việc cặp đôi - Em hiểu thế nào là công dụng "gây những tình cảm không có" của văn chương? Lấy ví dụ để chứng minh - Em hiểu thế nào là công dụng " Luyện những tình cảm sẵn có" của văn chương? Lấy ví dụ để chứng minh - Gây những tình cảm không có: nhen nhóm, khơi gợi, nảy nở những tình cảm mới tốt đẹp. + Văn chương làm cho ta biết vui, buồn, hờn, giận vì những chuyện
18. không đâu, những người không quen biết. ( Tắt đèn, Truyện Kiều, Chiếc lá cuối cùng ) - Luyện những tình cảm sẵn có: Bồi dưỡng, làm phong phú, tinh tế hơn những tình cảm ta đã có. Tình yêu ông bà, cha, mẹ là những tình cảm sẵn có, văn chương nhắc nhở ta tình cảm đối với ông bà, cha, mẹ Văn chương giáo dục lòng biết ơn đối với con người. (Ca dao, Quê hương, Nói với con ) HS thaûo luaän nhoùm trình baøy GV nhaän xeùt , ñaùnh giaù cho ñieåm -> Năng lực giao tiếp và hợp tác: trao đổi, thảo luận cùng khám phá kiến thức VD : Vaên chöông hình dung cuoäc soáng + Baøi caûnh khuya ( tieáng suoái trong haùt xa ) ta ñaõ hình dung ra ñöôïc böùc tranh phong caûnh Vieät Baéc tuyeät ñeïp + Saøi Goøn toâi yeâu taùc giaû ñaõ giuùp chuùng ta hình dung ra caûnh vaø ngöôøi, treân maûnh ñaát ñaùng yeâu töø xöa ñeán nay. Vaên chöông saùng taïo ra cuoäc soáng GV: Nguyeãn traõi sau khi ñaát nöôùc thanh bình, cuoäc soáng cuûa oâng gaëp nhieàu aám öùc, oâng ñaõ caùo quan veà Coân Sôn . Röøng nuùi coù suoái chaûy, coù ñaù reâu phong, coù thoâng coù truùc laëng im, voâ caûm . Vaäy maø trong baøi “ Coân Sôn ca” taát caû ñaõ soáng daäy , coù ñaøn caàm taáu nhaïc, coù chieáu eâm, maùi nhaø raâm maùt vaø ngaâm nga tieáng thô nhaøn, Nguyeãn Traõi ñaõ taïo ra söï soáng khaùc haún vôùi söï soáng maø oâng ñang ñoái maët. - Hoaøi Thanh ñaõ baøn veà coâng duïng cuûa vaên chöông ñoái vôùi con ngöôøi baèng nhöõng caâu vaên nhö theá naøo?
19. HS: khôi daäy traïng thaùi caûm xuùc cuûa con ngöôøi, môû roäng theá giôùi tình caûm con ngöôøi. - Tieáp theo Hoaøi Thanh ñaõ daønh hai caâu vaên ñeå noùi veà coâng duïng cuûa xaõ hoäi vaên chöông . Ñoù laø caâu vaên naøo ? b2. Ngheä thuaät: HS: + Coù keû noùi môùi hay - Coù luaän ñieåm roõ raøng, luaän chöùng minh baïch vaø + Khi noùi ñeán pho lòch söû,,,, böïc naøo? ñaày söùc thuyeát phuïc. - Qua 2 caâu vaên ñoù taùc giaû muoán ta hieåu - Coù caùch neâu daãn chöùng ña daïng: khi tröôùc, khi ñöôïc söùc maïnh naøo cuûa vaên chöông ? sau, khi hoøa vôùi luaän ñieåm, khi laø moät caâu HS: + vaên chöông laøm ñeïp vaø hay cho chuyeän ngaén. nhöõng thöù bình thöông - Dieãn ñaït baèng lôøi vaên giaûn dò, giaøu hình aûnh, + Caùc thi nhaân laøm giaøu sang cho lòch caûm xuùc. söû nhaân loaïi b3. YÙ nghóa vaên baûn - Neáu khoâng coù vaên chöông thì con ngöôøi Vaên baûn theå hieän quan nieäm saâu saéc cuûa nhaø chuùng ta trôû neân ñôn ñieäu, ngheøo naøn vaên veà vaên chöông. thì chuùng ta phaûi laøm gì ñoái vôùi vaên chöông ? HS: Traân troïng, giöõ gìn nhöõng taùc phaåm vaên chöông. - Hoïc qua taùc phaåm naøy môû cho em nhöõng hieåu bieát môùi meû naøo veà yù nghóa cuûa vaên chöông ? - Ñeå laøm roõ vaán ñeà treân nhaø vaên ñaõ söû duïng nhöõng bieän phaùp ngheä thuaät naøo? HS: -Coù luaän ñieåm roõ raøng, luaän chöùng minh baïch vaø ñaày söùc thuyeát phuïc. - Coù caùch neâu daãn chöùng ña daïng: khi tröôùc, khi sau, khi hoøa vôùi luaän ñieåm, khi laø moät caâu chuyeän ngaén. - Dieãn ñaït baèng lôøi vaên giaûn dò, giaøu hình aûnh, caûm xuùc. - Töø ñoù em haõy ruùt ra yù nghóa cuûa vaên baûn ? HS: traû lôøi. - Töø phaân tích treân em haõy khaùi quaùt laïi noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa baøi? C. LUYỆN TẬP C. LUYỆN TẬP Văn chương có tác động như thế Văn chương có tác động như thế nào đối nào đối với bản thân em với bản thân em
20. D. VẬN DỤNG- MỞ RỘNG D. VẬN DỤNG- MỞ RỘNG - Giả sử em được tham gia buổi tọa đàm " Văn chương và đời sống" và được hỏi hai câu hỏi: + Văn chương ảnh hưởng như thế nào đến bản thân em? - Hiện nay có rất nhiều bộ phim, sản phẩm âm nhạc chuyển thể hoặc lấy cảm hứng từ các tác phẩm văn học như Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh, Bánh trôi nước, Tấm Cám đã tạo ra sự thích thú cho các bạn trẻ. Tuy nhiên cũng có ý kiến khác cho rằng: Giới trẻ hiện nay thích xem phim, xem ti vi hơn đọc tác phẩm văn học. Các bạn ấy cho rằng đọc sách mất nhiều thời gian, lại phải tưởng tượng mới hình dung ra được thế giới trong tác phẩm. Em sẽ nói thế nào để bạn có hứng thú với tác phẩm văn học hơn? Quan điểm của em về vấn đề trên? TÍCH HỢP TẬP LÀM VĂN: LUYỆN TẬP LẬP LUẬN CHỨNG MINH( 1 TIẾT) A. Khởi động A. Khởi động Gv phát phiếu học tập số 10 * Dự kiến sản phẩm Sắp xếp các bước làm bài văn lập luận chứng minh theo một trình tự hợp lí: a.Từ luận điểm chính, xác định các luận điểm phụ để làm rõ luận điểm chính; rồi tiếp tục xác định những luận cứ (lí lẽ và dẫn chứng) để làm rõ từng luận điểm phụ b.Sắp xếp luận điểm chính, các luận điểm phụ với luận cứ đầy đủ thành dàn bài theo bố cục ba phần: Mở bài, thân bài, kết bài. c.Xác định vấn đề cần chứng minh (luận điểm chính, tổng quát của bài).
21. d.Đọc lại và sửa lỗi (nếu có trong bài văn) e.Viết bài văn lập luận chứng minh với những đoạn văn, câu văn mạch lạc, liên kết chặt chẽ với nhau. g.Đọc kĩ đề bài để hiểu các yêu cầu của đề Trật tự sắp xếp: Dẫn dắt vào bài: Chúng ta vừa nhắc lại các bước làm một bài văn lập luận chứng minh. Tiết học hôm nay chúng ta sẽ áp dụng lí thuyết này vào bài tập cụ thể B.HÌNH THÀNH KIẾN THỨC B.HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Em hãy nhắc lại đặc điểm văn bản Laäp luaän chöùng minh duøng söï thaät ( chöùng cöù xaùc chứng minh? thöïc) ñeå chöùng toû moät yù kieán naøo ñoù laø chaân thöïc. - Pheùp laäp luaän chöùng minh duøng nhöõng lí leõ, baèng chöùng chaân thöïc, ñaõ ñöôïc thöøa nhaän ñeå chöùng toû luaän ñieåm môùi(caàn chöùng minh). Laø ñaùng tin caäy. - Caùc lí leõ, baèng chöùng duøng trong pheùp laäp luaän chöùng minh phaûi ñöôïc löïa choïn, thaåm tra, phaân tích thì môùi coù söùc thuyeát phuïc. C. LUYỆN TẬP Gv nhắc học sinh: Với đề bài ở Sgk, C. LUYỆN TẬP học sinh về nhà làm vào vở bài tập Gv chia lớp thành hai nhóm, mỗi nhóm tiến hành làm một đề, làm vào phiếu học tập Bước 1:Tìm hiểu đề, tìm ý * Tìm hiểu đề - Đề đưa ra thuộc kiểu bài nào? * Tìm ý Đề 1: - Đề yêu cầu chứng minh vấn đề gì - Vị trí của Bác?
22. - Đức tính giản dị của Bác thể hiện trên Nhóm 1: Chứng minh sự giản dị của những phương diện nào? Bác Hồ qua văn bản " Đức tính giản - Có những lí lẽ, dẫn chứng nào? dị của Bác Hồ" Đề 2: - Em hiểu như thế nào là văn chương; những tình cảm không có, những tình cảm sẵn có? Nhóm 2: Viết bài văn chứng minh - Em sẽ đưa ra những lí lẽ và dẫn chứng gì cho nhận định sau: " Văn chương gây để làm sáng tỏ câu nói? cho ta những tình cảm không có, luyện những tình cảm ta sẵn có" Bước 1:Tìm hiểu đề, tìm ý * Tìm hiểu đề - Kiểu bài + Đề 1: Nghị luận chứng minh. + Đề 2: Nghị luận chứng minh. - Vấn đề chứng minh + Đề 1: Đức tính giản dị của Bác qua Bước 2: Lập dàn ý văn bản Đức tính + Đề 2: Chứng minh " Văn chương Đề 1 gây cho ta những tình cảm không có, luyện những tình cảm ta sẵn có" a. Mở bài * Tìm ý - Giới thiệu về lối sống giản dị, thanh bạch - Đề 1: của Bác mặc dù Bác trên cương vị tối cao + Bác là vị lãnh tụ vĩ đại của đất nước. +Trong bữa ăn b. Thân bài +Căn nhà Bác ở + Trong công việc, mối quan hệ với Chứng minh Bác giản dị qua các phương mọi người diện: +Trong cách nói và cách viết - Đề 2: * Bác giản dị trong cách ăn + Giải thích văn chương: văn chương ở đây được dùng theo nghĩa hẹp, - Bữa ăn chỉ có vài ba món rau, dưa, khi ăn không những thế,văn chương còn là Bác không để rơi một hạt cơm nào. nơi kết tụ tinh hoa của cuộc sống,là - Dịp lễ tết, có món gì lạ, ngon Bác đều món ăn tinh thần vô cùng quí giá của con người