Giáo án Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 100: Chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động - Năm học 2020-2021 - Lê Thị Hồng Hoa

Nội dung text: Giáo án Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 100: Chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động - Năm học 2020-2021 - Lê Thị Hồng Hoa

1. Kế hoạch bài dạy tham gia Hội thi Giáo viên dạy giỏi cấp Quận năm học 2020-2021 Ngày soạn Kế hoạch dạy 26/3/2021 Lớp 7C7 Tiết (TKB) Ngày dạy Tiết 100 CHUYỂN ĐỔI CÂU CHỦ ĐỘNG THÀNH CÂU BỊ ĐỘNG I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức: - Biết được khái niệm về câu chủ động và câu bị động, mục đích chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động và ngược lại. - Hiểu: phân biệt được câu chủ động và câu bị động. - Vận dụng kiến thức để đặt câu và viết đoạn có sử dụng câu chủ động, câu bị động. 2. Kĩ năng: nhận biết câu chủ động và câu bị động. 2. Định hướng phát triển phẩm chất và năng lực a. Phẩm chất: Trung thực, yêu nước, chăm chỉ. b. Năng lực: - Năng lực chung: Tự chủ và tự học, giải quyết vấn đề và sáng tạo, ngôn ngữ. - Năng lực chuyên biệt: Năng lực giao tiếp tiếng Việt, năng lực khái quát, tư duy sáng tạo; năng lực hợp tác 3. Mục tiêu khác: * Tích hợp kỹ năng sống: Chia sẻ, tự bộc lộ. II. CHUẨN BỊ: 1. Thầy: sgk, sgv, hệ thống câu hỏi, bảng phụ, BGĐT, tư liệu mở rộng. 2. Trò: Đọc và soạn bài, sưu tầm tư liệu văn học liên quan đến bài học. III. TỔ CHỨC DẠY VÀ HỌC Bước I. Ổn định tổ chức lớp (1’) Kiểm tra sĩ số, trật tự, nội vụ của lớp Bước II. Kiểm tra bài cũ: (1’) * Mục tiêu: Kiểm tra việc học bài ở nhà và chuẩn bị bài mới của học sinh. * Thời gian: 1’. * Phương án: Kiểm tra phần chuẩn bị của HS Bước III. Tổ chức dạy và học bài mới. HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG. - Mục tiêu: Tạo tâm thế và định hướng chú ý cho học sinh tiếp thu bài mới. Giáo viên: Lê Thị Hồng Hoa – Trường THCS Lý Tự Trọng
2. Kế hoạch bài dạy tham gia Hội thi Giáo viên dạy giỏi cấp Quận năm học 2020-2021 Định hướng phát triển năng lực giao tiếp. - PP/KT: thuyết trình, trò chơi, động não. - Thời gian: 3 phút Hoạt động của thầy HĐ của trò Chuẩn KTKN cần đạt Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: - GV đưa ra 1 bức hình, yêu cầu đặt các câu có nội dung phù hợp với bức hình đó. HS quan sát Bước 2+3: Thực hiện nhiệm vụ học tập, tranh và đặt báo cáo kết quả: câu. Dự kiến sản phẩm của học sinh: - Bác Hồ tưới nước cho cây. - Cây được Bác Hồ tưới nước. - Nước được Bác Hồ tưới cho cây. Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện HS lắng nhiệm vụ học tập: nghe - GV đánh giá hoạt động học tập của cá nhân và nhóm HS. - GV đánh giá ý thức, thái độ thực hiện nhiệm vụ của HS. - GV dẫn dắt vào bài: HS ghi bài Như các em quan sát, cùng một nội dung, chúng ta có thể đặt nhiều kiểu câu khác nhau, giúp cho sự diễn đạt trở nên phong phú, góp phần khiến ngôn ngữ Tiếng Việt của chúng ta lại càng thêm đa dạng, giàu đẹp như chính lời của tác giả Đặng Thai Mai. Bên cạnh câu đặc biệt, câu rút gọn, Tiếng Việt còn xuất hiện các phép biến đổi câu như: thêm trạng ngữ cho câu, dùng cụm C-V để mở rộng câu Bài học ngày hôm nay cô trò chúng ta sẽ cùng học thêm 1 cách biến đổi câu khác: chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động. HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC ( Đọc, quan sát và phân tích, giải thích các ví dụ, khái quát khái niệm) - Mục tiêu: HS nắm được khái niệm câu chủ động, câu bị động, mục đích chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động. - PP/KT: Vấn đáp, thuyết trình, gợi mở, động não, giao việc, thảo luận nhóm. - Phương tiện dạy học: giấy A0, bút dạ, SGK - Thời gian dự kiến: 17 phút Giáo viên: Lê Thị Hồng Hoa – Trường THCS Lý Tự Trọng
3. Kế hoạch bài dạy tham gia Hội thi Giáo viên dạy giỏi cấp Quận năm học 2020-2021 - Hình thức tổ chức: cả lớp, cá nhân, nhóm - Năng lực: + Năng lực chung: giải quyết vấn đề, tự học, giao tiếp, sử dụng ngôn ngữ + Năng lực chuyên biệt: khái quát, tư duy sáng tạo - Tiến trình thực hiện và các sản phẩm: Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Chuẩn KT,KN cần đạt Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập: I. Câu chủ động và câu bị - Yêu cầu HS đọc ví dụ - HS đọc ví dụ động: - GV chia lớp thành 4 nhóm, thực hiện 1. Ví dụ: nhiệm vụ sau: a. Mọi người yêu mến em. + Phân tích cấu tạo ngữ pháp của các ví b. Em được mọi người yêu dụ trên: nhóm 1,2: câu a, b. Nhóm 3,4: - HS thực hiện mến. câu c, d. nhiệm vụ học tập c. Con mèo vồ con chuột. + Xác định từ ngữ chỉ hoạt động được nói d. Con chuột bị con mèo vồ. đến trong câu. 2. Nhận xét: + Cho biết chủ ngữ nào là chủ thể của a. Mọi người / yêu mến em. hoạt động, chủ ngữ nào là đối tượng được CN VN hoạt động khác hướng vào? b. Em / được mọi người - Yêu cầu HS trả lời cá nhân rút ra khái CN VN niệm về câu chủ động, câu bị động. yêu mến. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập - HS suy nghĩ, trả c. Con mèo / vồ con chuột. Bước 3: Báo cáo kết quả lời. CN VN Dự kiến sản phẩm của học sinh: - Đại diện nhóm báo d. Con chuột/bị con mèo vồ. a. Mọi người / yêu mến em. cáo kết quả. CN VN CN VN - Nhóm khác lắng - CN ở câu a, c là chủ thể => CN chỉ người là chủ thể của hoạt động nghe và nhận xét. của hoạt động hướng vào yêu mến ở VN. đối tượng khác => câu chủ b. Em / được mọi người yêu mến. động. CN VN - CN ở câu b,d là đối tượng => CN chỉ người là đối tượng của hoạt được hoạt động của chủ thể động yêu mến ở vị ngữ. khác hướng vào => câu bị c. Con mèo / vồ con chuột. động. Giáo viên: Lê Thị Hồng Hoa – Trường THCS Lý Tự Trọng
4. Kế hoạch bài dạy tham gia Hội thi Giáo viên dạy giỏi cấp Quận năm học 2020-2021 CN VN => CN chỉ vật là chủ thể của hoạt động vồ ở VN. d. Con chuột / bị con mèo vồ. CN VN => CN chỉ vật là đối tượng của hoạt động vồ ở vị ngữ. - Khái niệm câu chủ động, câu bị động: * Ghi nhớ: SGK/57 + Câu chủ động là câu có chủ ngữ chỉ người/vật thực hiện 1 hoạt động hướng vào người, vật khác. + Câu bị động là câu có chủ ngữ chỉ người/vật được hoạt động của người, vật khác hướng vào. Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập: - GV đánh giá hoạt động học tập của cá - HS lắng nghe nhận nhân HS. xét - GV đánh giá ý thức, thái độ thực hiện nhiệm vụ của HS. Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: - HS quan sát lắng * Bài tập nhanh: - GV phát phiếu bài tập cho HS, thực nghe nhiệm vụ hiện theo nhóm đôi trong thời gian 1 phút. - Nhiệm vụ: Xác định câu chủ động và câu bị động. Vì sao em chọn như vậy? a. Chị ấy cắm hoa rất đẹp. b. Thầy giáo khen em. c. Các sản phẩm này được khách hàng ưa chuộng. d. Con mèo bắt được con chuột. - HS làm phiếu bài Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập tập theo nhóm đôi, Giáo viên: Lê Thị Hồng Hoa – Trường THCS Lý Tự Trọng
5. Kế hoạch bài dạy tham gia Hội thi Giáo viên dạy giỏi cấp Quận năm học 2020-2021 Bước 3: Báo cáo kết quả: xác định các câu Câu Chủ động Bị động chủ động và câu bị a x động. b x - Đại diện nhóm báo c x cáo bài làm, nhóm d x khác nhận xét Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập: - GV đánh giá hoạt động học tập của nhóm. - HS lắng nghe, - GV đánh giá ý thức, thái độ thực hiện nhận xét lẫn nhau. nhiệm vụ của HS. - GV rút ra lưu ý về câu bị động: Không phải câu bị động nào cũng có bị/được. - HS ghi bài. Muốn xác định câu bị động cần xem chủ ngữ chỉ người/vật có được hoạt động của người/vật khác hướng vào hay không. GV dẫn dắt, chuyển ý: Như vậy chúng ta II. Mục đích của việc đã tìm hiểu về khái niệm câu chủ động và - HS lắng nghe, ghi chuyển đổi câu chủ động câu bị động. Thực tế, trong giao tiếp, có bài thành câu bị động: khi chúng ta sử dụng câu chủ động, cũng 1. Ví dụ: có khi sử dụng câu bị động, vậy mục đích 2. Nhận xét: của việc chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động có gì đặc biệt, cô trò chúng ta cùng sang phần tiếp theo của bài. Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập: - Yêu cầu HS đọc ví dụ SGK/57 - HS đọc ví dụ - Yêu cầu HS thực hiện nhiệm vụ sau: - HS nhận nhiệm vụ + Chọn câu thích hợp vào chỗ trống. + Giải thích lí do em chọn. + Qua đó, rút ra nhận xét về mục đích của việc chuyển đổi câu chủ động thành câu Giáo viên: Lê Thị Hồng Hoa – Trường THCS Lý Tự Trọng
6. Kế hoạch bài dạy tham gia Hội thi Giáo viên dạy giỏi cấp Quận năm học 2020-2021 bị động. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập - HS thực hiện Bước 3: Báo cáo kết quả: nhiệm vụ học tập cá Dự kiến sản phẩm của học sinh: nhân - Chọn câu b vì nó giúp cho việc liên kết các câu trong đoạn tốt hơn: Câu trước đã - HS báo cáo. nói về Thủy với CN em tôi thì sẽ phù - Nhóm khác nhận hợp, logic và dễ hiểu hơn nếu câu sau tiếp xét tục nói về Thủy thông qua CN em. Nó khiến cho liên kết các câu trong đoạn thành một mạch văn thống nhất. - Rút ra nhận xét/ghi nhớ/SGK/58 - HS đọc ghi nhớ Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện * Ghi nhớ/SGK/58 nhiệm vụ học tập: - GV đánh giá hoạt động học tập của cá nhân HS. - HS lắng nghe, rút - GV đánh giá ý thức, thái độ thực hiện kinh nghiệm nhiệm vụ của HS. - GV chốt bài: Câu văn cũng như cuộc đời, cuộc đời luôn luôn đổi thay thì câu văn cũng phải luôn luôn thay đổi để thoả mãn những nhu cầu giao tiếp của con người; trong đó việc chuyển đổi các cặp câu chủ động, bị động tương ứng là một trong những cách góp phần làm cho việc giao tiếp trở nên sinh động và có hiệu quả hơn. Để củng cố bài học, cô mời các em cùng chuyển sang phần luyện tập. HOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP - Mục tiêu: Học sinh vận dụng kiến thức để làm bài tập thực hành. - PP/KT: giao việc, trình bày 1 phút, trò chơi - Phương tiện dạy học: bảng, phấn, giấy, bút, câu hỏi Giáo viên: Lê Thị Hồng Hoa – Trường THCS Lý Tự Trọng
7. Kế hoạch bài dạy tham gia Hội thi Giáo viên dạy giỏi cấp Quận năm học 2020-2021 - Thời gian dự kiến: 10 phút - Hình thức tổ chức: cá nhân, cả lớp - Năng lực: tự học, giải quyết vấn đề, hợp tác - Tiến trình thực hiện và các sản phẩm: Hoạt động của Hoạt động của thầy Chuẩn KT – KN cần đạt trò III. Luyện tập Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: - HS lắng nghe, Bài 1: - GV yêu cầu HS thực hiện cá nhân suy nghĩ làm bài - Câu bị động: “Có khi được bài tập 1 ý 1 trưng bày trong tủ kính, trong - Ý 2 giao HS về nhà thực hiện. bình pha lê rõ ràng, dễ thấy” Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học - HS thực hiện - Mục đích của việc chuyển đổi: tập nhiệm vụ, trình Tạo sự liên kết nội dung chặt chẽ Bước 3: Báo cáo kết quả bày bài làm của hơn cho đoạn văn. Bước 4: Đánh giá kết quả thực mình hiện nhiệm vụ học tập: - GV đánh giá hoạt động học tập của cá nhân và nhóm HS. HS lắng nghe - GV đánh giá ý thức, thái độ thực hiện nhiệm vụ của HS. - GV nhắc lại đơn vị kiến thức sau khi làm bài tập 1. Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: HS lắng nghe, suy Bài 2: Nhìn tranh đặt câu - GV chia lớp thành 2 đội, tham gia nghĩ làm bài. Hình 1: trò chơi “Nhìn hình đặt câu” - GV hướng dẫn luật chơi: + Mỗi đội có 1 phút để lựa chọn ra HS chọn thành 3 thành viên tham gia trò chơi. viên tham gia + Các thành viên quan sát các bức hình thực hiện nhiệm vụ sau theo hình thức tiếp sức: + Đội 1: đặt câu chủ động cho mỗi Giáo viên: Lê Thị Hồng Hoa – Trường THCS Lý Tự Trọng
8. Kế hoạch bài dạy tham gia Hội thi Giáo viên dạy giỏi cấp Quận năm học 2020-2021 bức hình. Tranh 2: + Đội 2: đặt câu bị động cho mỗi bức hình. + Trong thời gian 2 phút, đội nào có nhiều câu đúng hơn, thời gian ngắn hơn sẽ giành chiến thắng. - HS thực hiện Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học nhiệm vụ, trình Tranh 3: tập bày bài làm của Bước 3: Báo cáo kết quả: mình trên bảng. Dự kiến sản phẩm của HS: - Tranh 1: + Câu chủ động: Bác sĩ đang chăm sóc tận tình cho bệnh nhân. + Câu bị động: Bệnh nhân đang được bác sĩ chăm sóc tận tình. - Tranh 2: + Câu chủ động: Các chú bộ đội cẩn thận lập chốt kiểm dịch. + Câu bị động: Chốt kiểm dịch được các chú bộ đội lập cẩn thận. - Tranh 3: + Câu chủ động: Thầy cô giáo dọn vệ sinh lớp học sạch sẽ. + Câu bị động: Lớp học được thầy cô giáo dọn vệ sinh sạch sẽ. Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập: HS lắng nghe - GV đánh giá hoạt động học tập của cá nhân và nhóm HS. - GV đánh giá ý thức, thái độ thực hiện nhiệm vụ của HS. - GV nhắc lại đơn vị kiến thức sau Giáo viên: Lê Thị Hồng Hoa – Trường THCS Lý Tự Trọng
9. Kế hoạch bài dạy tham gia Hội thi Giáo viên dạy giỏi cấp Quận năm học 2020-2021 khi làm bài tập 2. HOẠT ĐỘNG 4: VẬN DỤNG - Mục tiêu: Học sinh vận dụng kiến thức để làm bài tập viết đoạn - PP/KT: giao việc, động não. - Phương tiện dạy học: vở, bút - Thời gian dự kiến: 10 phút - Hình thức tổ chức: cá nhân, cả lớp - Năng lực: tự học, giải quyết vấn đề, hợp tác Hoạt động của thầy Hoạt động của Chuẩn kiến thức, kĩ năng cần đạt trò Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Viết đoạn văn (4-6 câu) trình bày suy - GV yêu cầu HS đọc đề bài - HS đọc đề bài nghĩ của em về những người hùng thầm - GV hướng dẫn HS bài tập viết - HS lắng nghe lặng trong bối cảnh đất nước chung tay đoạn đẩy lùi dịch bệnh COVID-19, trong đó Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học - HS viết đoạn. có sử dụng câu bị động, gạch chân tập dưới câu bị động. Bước 3: Báo cáo kết quả - HS đọc bài * Hình thức: Đúng hình thức đoạn văn Bước 4: Đánh giá kết quả thực trước lớp. đủ số câu, không mắc lỗi văn phạm hiện nhiệm vụ học tập: - HS khác nhận diễn đạt, gạch chân dưới câu bị động - GV đánh giá hoạt động học tập xét, bổ sung trong đoạn. của cá nhân HS. - HS lắng nghe * Nội dung: trình bày suy nghĩ của em - GV đánh giá ý thức, thái độ thực về những người hùng thầm lặng trong hiện nhiệm vụ của HS. bối cảnh đất nước chung tay đẩy lùi dịch bệnh COVID-19, trong đó có sử dụng câu bị động. HOẠT ĐỘNG 5: TÌM TÒI, MỞ RỘNG * Mục tiêu: - Học sinh liên hệ thực tiễn, tìm tòi mở rộng kiến thức - Định hướng phát triển năng lực tự học, sáng tạo * Phương pháp: Dự án * Kỹ thuật: Giao việc * Thời gian:1’ Giáo viên: Lê Thị Hồng Hoa – Trường THCS Lý Tự Trọng
10. Kế hoạch bài dạy tham gia Hội thi Giáo viên dạy giỏi cấp Quận năm học 2020-2021 Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Chuẩn KTKN cần đạt Sưu tầm thêm các đoạn văn có + Lắng nghe, tìm hiểu, HS sưu tầm sử dụng câu chủ động và câu nghiên cứu, trao đổi, bị động. trình bày Bước IV. Hướng dẫn HS tự học 1. Bài cũ: Ghi nhớ các đơn vị kiến thức, hoàn thành đoạn văn 2. Bài mới: Chuẩn bị cho tiết 2 của bài “Chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động” Giáo viên: Lê Thị Hồng Hoa – Trường THCS Lý Tự Trọng