Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 115: Liệt kê - Hoàng Thị Hà

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 115: Liệt kê - Hoàng Thị Hà

1. Giáo viên: Hoàng Thị Hà Tổ: Xã hội
2. KiÓm tra bµi cò Kể tên một số biện pháp tu từ đã học : - So sánh, nhân hóa, ẩn dụ, hoán dụ, chơi chữ, điệp ngữ
3. Tiết 115 LIỆT KÊ I. THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ ? 1. Xét VD Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt.[ ] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm[ ]. (Phạm Duy Tốn) Nhận xét Cấu tạo Ý nghĩa Tác dụng VD -Khay khảm, ngăn bạc, Danh → Miêu tả → Vạch trần trầu vàng, cau đậu, rễ tía, từ những đồ vật xa thói hưởng lạc, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, xỉ, đắt tiền được ích kỷ và vô tăm bông bày biện xung trách nhiệm của - Bát yến hấp đường phèn, quanh quan phủ hắn. tráp đồi mồi chữ nhật, Cụm . ống thuốc bạc, đồng hồ vàng, DT dao chuôi ngà, ống vôi chạm
4. LiÖt kª lµ s¾p xÕp nèi tiÕp hµng lo¹t tõ hay côm tõ cïng lo¹i ®Ó diÔn t¶ ®îc ®Çy ®ñ h¬n, s©u s¾c h¬n nh÷ng khÝa c¹nh kh¸c nhau cña thùc tÕ, hay cña t tëng, t×nh c¶m.
5. Tiết 115 LIỆT KÊ I. THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ ? 1. Xét VD: SGK - 104 2. Ghi nhớ: SGK - 105 BT : Chỉ ra phép liệt kê được sử dụng trong đoạn văn và nêu tác dụng của nó? “ Bởi vì không lúc nào là lúc không có máy bay sục tìm, hễ chúng nhìn thấy một dấu hiệu nào chứng tỏ có người đang sống, dù là một cái thìa gò bằng vỏ na-pan sáng chói hoặc một tí đất rơi vãi , một luống khoai đang đào dở , chúng cũng không tiếc gì bom , ít ra cũng là vài trận pháo cối. Đất đá tơi vụn ra, càng tơi vụn hơn, càng trơ trụi hơn, càng hoang tàn hơn .” → Tô đậm tính chất ác liệt của chiến tranh (Chu Cẩm Phong )
6. Tiết 115 LIỆT KÊ I. THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ ? 1. Xét VD: Sgk - 104 2. Ghi nhớ: Sgk - 105 II. CÁC KIỂU LIỆT KÊ. 1. Xét VD: Sgk-105 * VD1: a. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do , độc lập . → Liệt kê không theo cặp b. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do , độc lập ấy . → Liệt kê theo cặp (Thường dùng quan hệ từ đẳng lập như: và , với, hay )
7. Tiết 115 LIỆT KÊ I. THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ ? 1. Xét VD: Sgk - 104 2. Ghi nhớ : Sgk - 105 II. CÁC KIỂU LIỆT KÊ. 1. Xét VD: Sgk-105 * VD1: * VD2: a. VầuTre ,, nứatre , ,nứa trúc , mai, mai , trúc , vầu mấy chục loại khác nhau , nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng . → Có thể thay đổi các bộ phận liệt kê mà lôgíc và ý nghĩa của câu không thay đổi → Liệt kê không tăng tiến b. Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự trưởnghình thành thành và và trưởng hình thành thành của xã hội Việt Nam , của tập thể nhỏ là gialàng đình xóm , ,họ họ hànghàng ,, lànggia đình xóm và của tập thể lớn là dân tộc , quốc gia. → Không thể thay đổi thứ tự vì các bộ phận liệt kê được sắp xếp theo mức độ tăng tiến →Liệt kê tăng tiến
8. Tiết 115 LIỆT KÊ I. THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ ? 1. Xét VD: Sgk - 104 2. Ghi nhớ : Sgk - 105 II. CÁC KIỂU LIỆT KÊ. 1. Xét VD: Sgk-105
9. LIỆT KÊ XÉT VỀ CẤU TẠO XÉT VỀ Ý NGHĨA LIỆT LIỆT LIỆT LIỆT KÊ KÊ KÊ KÊ KHÔNG KHÔNG THEO TĂNG TĂNG THEO CẶP TIẾN TIẾN CẶP Sơ đồ phân loại phép liệt kê
10. Tiết 115 LIỆT KÊ I. THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ ? 1. Xét VD: Sgk - 104 2. Ghi nhớ : Sgk - 105 II. CÁC KIỂU LIỆT KÊ. 1. Xét VD: Sgk-105 2. Ghi nhớ: Sgk - 105
11. GHI NHỚ * Xét theo cấu tạo , có thể phân biệt kiểu liệt kê theo từng cặp với kiểu liệt kê không theo từng cặp . *Xét theo ý nghĩa , có thể phân biệt kiểu liệt kê tăng tiến với liệt kê không tăng tiến .
12. Bµi 1 Tìm phép liệt kê trong đoạn trích sau: a) Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông Va-ren được thấy hiển hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương,dưới dưới lòng lòng đường, đường, trêntrên vỉavỉa hè,hè, trongtrong cửacửa tiệm.tiệm. Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; nhữngnhững quảquả dưadưa hấuhấu bổ phanh đỏ lòm; nhữngnhững xâuxâu lạplạp xường xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cáicái rốnrốn một một chú chú khách khách trưng ra giữa trời; mộtmột viênviên quanquan uể uể oải oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập. ThậtThật làlà lộnlộn xộn!xộn! ThậtThật làlà nhốnnhốn nháo!nháo! (Nguyễn Ái Quốc)
13. Bµi 2 Tìm phép liệt kê trong đoạn thơ sau, cho biết nó thuộc kiểu liệt kê nào? Nêu tác dụng của nó? b. Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng Em đã sống lại rồi , em đã sống! Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung Không giết được em, người con gái anh hùng! (Tố Hữu) → Xét về mặt cấu tạo: Liệt kê không theo cặp (Sắp xếp nối tiếp hành động tra tấn dã man của bọn giặc đối với chị Lí). → Xét về mặt ý nghĩa: Liệt kê tăng tiến (Thể hiện sự tàn bạo của quân thù và sự kiên cường của chị Lí).
14. BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM 1. Liệt kê là gì? A. Là việc kể ra hàng loạt sự vật, hiện tượng. B. Là việc sắp xếp từ, cụm từ nhằm diễn tả sự phong phú của đời sống tư tưởng, tình cảm. C. Là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm. D. Là sự xen kẽ các từ hay cụm từ nhằm thể hiện ý đồ của người viết.
15. BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM 2. Phép liệt kê có tác dụng gì? A. Diễn tả sự phức tạp, rắc rối của sự vật, hiện tượng. B. Diễn tả sự giống nhau của các sự vật, hiện tượng. C. Diễn tả sự tương phản của các sự vật, hiện tượng. D. Diễn tả đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của sự vật, hiện tượng.
16. Trong bµi ca dao sau: “ Tin vui chiÕn th¾ng tr¨m miÒn Hoµ B×nh, T©y B¾c §iÖn Biªn vui vÒ Vui tõ §ång Th¸p An Khª Vui lªn ViÖt B¾c, ®Ìo De, nói Hång.” ( ViÖt B¾c – Tè H÷u) - T¸c gi¶ dïng phÐp liÖt kª kh«ng theo cÆp vµ kh«ng t¨ng tiÕn, ®óng hay sai ? A) ®óng. B) sai.
17. Trong đoạn văn sau: “ Làng ở trong tầm đại bác của đồn giặc. Chúng nó bắn, đã thành lệ, mỗi ngày hai lần. Hoặc buổi sáng sớm và xế chiều, hoặc đứng bóng và sẩm tối, hoặc nửa đêm và trở gà gáy. Hầu hết đạn đại bác đều rơi vào ngọn đồi xà nu cạnh con nước lớn. Cả rừng xà nu hàng vạn cây không có cây nào bị thương. ( Rõng xµ nu – NguyÔn Trung Thµnh ) T¸c gi¶ dïng phÐp liÖt kª kh«ng theo cÆp vµ kh«ng t¨ng tiÕn, ®óng hay sai. A) ®óng. B) sai.
18. BT: Vận dụng Đặt câu có sử dụng phép liệt kê ? a. Tả một số hoạt động trên sân trường em trong giờ ra chơi ? c. Nói lên những cảm xúc của em về hình tượng nhà cách mạng Phan Bội Châu . Câu a: Giữa sân trường các bạn nam đang chơi kéo co, tiếng la hét, tiếng vỗ tay, tiếng xuýt xoa trộn vào nhau thành một mớ âm thanh hỗn độn vang vọng khắp sân trường. Câu c: Phan Bội Châu là nhà cách mạng vĩ đại, một trái tim yêu nước nồng nàn, một vị thiên sứ đã xả thân cho độc lập tự do của dân tộc.
19. Sơ đồ hệ thống hóa kiến thức bài học Khái niệm Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng tình cảm. Các kiểu liệt kê Theo cấu tạo Theo ý nghĩa Liệt kê Liệt kê Liệt kê Liệt kê theo cặp không theo không cặp tăng tiến tăng tiến
20. -Về tìm đọc cuốn “99 phương tiện và Biện pháp Tu Từ Tiếng Việt” của tác giả Đinh Trọng Lạc do NXBGD phát hành. -Làm tiếp các bài tập còn lại trong SGK. -Đọc và chuẩn bị trước bài “Ôn tập Tiếng Việt”
21. Kính chào các thầy cô! Chúc các em học giỏi!