Bài giảng Ngữ Văn 7 (Cánh diều) - Bài: Vẻ đẹp của bài thơ "Tiếng gà trưa" - Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ

Nội dung text: Bài giảng Ngữ Văn 7 (Cánh diều) - Bài: Vẻ đẹp của bài thơ "Tiếng gà trưa" - Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ

1. Chào mừng các em học sinh yêu quý!
2. + Đọc diễn cảm bài thơ “Tiếng gà trưa” của tác giả Xuân Quỳnh. + Em ấn tượng nhất với hình ảnh/từ ngữ/ biện pháp tu từ nào mà tác giả sử dụng trong bài thơ? Giải thích vì sao?
3. VẺ ĐẸP CỦA BÀI THƠ “TIẾNG GÀ TRƯA”
4. I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG
5. Đinh Trọng Lạc (1912-2000) Quê quán: Hà Nội 1. Tác giả 1. Nhà ngôn ngữ học
6. Theo em, văn bản này nên đọc với giọng như thế nào? Đọc to, rõ ràng, các đoạn dẫn thơ cần đọc diễn cảm, ngắt nhịp đúng; thay đổi giọng đọc giữa đoạn 1,2,3 với đoạn 4.
7. Văn bản “Vẻ đẹp của bài thơ Tiếng gà trưa” có xuất xứ như thế nào? Xuất xứ: theo Vẻ đẹp ngôn ngữ văn học qua các bài tập đọc 4,5 (NXB Giáo dục, 2002).
8. Bài thơ “Tiếng gà trưa” được tác giả phân tích theo trình tự nào? Trong mỗi khổ, người viết đã phân tích những chi tiết, hình ảnh gì?
9. Bố cục: 4 phần 1 3 4 Phân tích 2 Phân tích 6 dòng khổ thơ Phân tích Phân tích thơ 5 đầu khổ thơ khổ thơ tiếng thứ 2 cuối phân tích lần lượt theo thứ tự các khổ thơ từ đầu đến cuối
10. Trong mỗi khổ, bắt đầu bằng việc nêu lên các dấu hiệu hình thức như điệp từ, dấu chấm lửng, kiểu câu, nhịp điệu, → Chỉ ra tác dụng của hình thức ấy trong việc thể hiện nội dung khổ thơ.
11. I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHI TIẾT
12. 1. Vấn đề nghị luận và nhan đề bài thơ Vấn đề nghị luận của văn bản là gì? Cho biết nhan đề của văn bản có liên quan đến nội dung chính như thế nào? - Vấn đề nghị luận: Vẻ đẹp nội dung và hình thức của bài thơ “Tiếng gà trưa” (Xuân Quỳnh). - Nhan đề đã khái quát được nội dung chính của văn bản.
13. 2. Cách phân tích bài thơ “Tiếng gà trưa” Những chi tiết, hình ảnh được Một số ý kiến, lí lẽ, bằng chứng Vẻ đẹp trong các khổ thơ phân tích hay, độc đáo 1. Khổ thơ đầu 2. Khổ thơ thứ hai 3. Sáu dòng thơ 5 tiếng 4. Khổ thơ cuối * Nhận xét chung: - Cách phân tích bài thơ “Tiếng gà trưa” của tác giả: - Mục đích của văn bản “Vẻ đẹp của bài thơ “Tiếng gà trưa” và mối liên quan với nội dung văn bản:
14. 2. Cách phân tích bài thơ “Tiếng gà trưa” Vẻ đẹp Những chi tiết, hình ảnh trong các Một số ý kiến, lí lẽ, bằng chứng hay, độc đáo được phân tích khổ thơ 1. Khổ thơ - anh bộ đội trên đường - Ý kiến: Tiếng gà trưa này của Xuân Quỳnh khác với đầu hành quân nghe tiếng gà tiếng gà gáy Ò ó o của Trần Đăng Khoa, nó có một nhảy ổ. cái gì đấy lắng đọng làm người ta xao xuyến, bồi hồi. - tiếng gà: - Dẫn chứng: Cục cục tác cục ta Nghe xao động nắng trưa - Động từ “nghe” lặp lại 3 Nghe bàn chân đỡ mỏi lần. Nghe gọi về tuổi thơ - Lí lẽ: Lối dùng ẩn dụ chuyển đổi cảm giác lấy thính giác thay cho thị giác có tác dụng đem lại ấn tượng như tiếng gà ngưng lại, làm xao động không gian
15. 2. Cách phân tích bài thơ “Tiếng gà trưa” Vẻ đẹp Những chi tiết, hình ảnh trong các Một số ý kiến, lí lẽ, bằng chứng hay, độc đáo được phân tích khổ thơ 2. Khổ thơ - lặp và mở đầu bằng từ - Ý kiến: những câu tả có kết cấu sóng đôi và lặp từ thứ hai “này”. vựng đều mở đầu bằng từ này là tử để chỉ và lưu ý - đảo “khắp mình” lên người nghe tưởng tượng. “hoa đốm trắng” - Dẫn chứng: - hình ảnh so sánh “lông Này con gà mái mơ óng như màu nắng” Khắp mình hoa đốm trắng Này con gà mái vàng Lông óng như màu nắng - Lí lẽ: Việc đảo “khắp mình” lên trước làm cho bức tranh gà mái mơ trở nên đẹp lộng lẫy. Việc dùng so sánh tu từ làm cho bức tranh và gà mái vàng trở nên đẹp rực rỡ.
16. 2. Cách phân tích bài thơ “Tiếng gà trưa” Vẻ đẹp Những chi tiết, trong các hình ảnh được Một số ý kiến, lí lẽ, bằng chứng hay, độc đáo khổ thơ phân tích - Ý kiến: Tất cả sáu dòng thơ của khổ thơ dưới đây chỉ làm thành 3. Sáu dòng - sáu dòng thơ một câu đơn, phát triển với những thành phần chính, thành phần thơ 5 tiếng đều năm tiếng, phụ được tách biệt ra thành từng dòng riêng. nhưng mỗi - Dẫn chứng: dòng ngắt nhịp Cứ hàng năm, / hàng năm khác nhau. Khi / gió mùa đông tới - dòng thơ cuối Bà lo / đàn gà toi xuất hiện bất Mong trời / đừng sương muối ngờ Để cuối năm / bán gà Cháu được / quần áo mới - Lí lẽ: Nhịp điệu của các dòng thơ là một nhịp điệu chậm rãi của độc thoại bên trong đầy chất suy tưởng; Và những dòng thơ cuối cùng của khổ thơ này xuất hiện thật bất ngờ, thật cảm động.
17. 2. Cách phân tích bài thơ “Tiếng gà trưa” Vẻ đẹp Những chi tiết, trong các hình ảnh được Một số ý kiến, lí lẽ, bằng chứng hay, độc đáo khổ thơ phân tích 4. Khổ thơ - Anh chiến sĩ - Ý kiến: Khổ thơ cuối cùng hay nhất, cảm động nhất, nó chứa cuối thốt lên tiếng đựng những tình cảm thiêng liêng, cao quý, sâu sắc và chân thành gọi cảm động của tác giả và cũng là của chiến sĩ trên con đường hành quân. - Lặp lại từ “vì” - Dẫn chứng: Cháu chiến đấu hôm nay Vì lòng yêu Tổ quốc Vì xóm làng thân thuộc Bà ơi, cũng vì bà Vì tiếng gà cục tác Ổ trứng hồng tuổi thơ - Lí lẽ: việc lặp lại từ “vì” ở đầu các dòng thơ góp phần biểu hiện ý chí chiến đấu mạnh mẽ vì tổ quốc, vì nhân dân,
18. 2. Cách phân tích bài thơ “Tiếng gà trưa” * Nhận xét chung: - Tác giả đã phân tích các hình thức nghệ thuật qua những từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ, để qua đó làm nổi bật nội dung bài thơ; đồng thời cách đưa ý kiến rõ ràng, lí lẽ, bằng chứng thuyết phục, chặt chẽ, thống nhất để chứng minh vẻ đẹp của bài thơ “Tiếng gà trưa”. - Các nội dung cụ thể trong bài nghị luận này đều tập trung làm rõ vẻ đẹp từ hình thức đến nội dung của bài thơ. Như vậy, nội dung văn bản đã làm sáng rõ mục đích của văn bản là thuyết phục người đọc thấy rõ vẻ đẹp, nội dung và hình thức của bài thơ “Tiếng gà trưa”.
19. III. TỔNG KẾT
20. - Cách phân tích thơ từ hình thức nghệ thuật đến 1, Nghệ nội dung rất nhất quán thuật - Nêu ý kiến, lí lẽ và các bằng chứng phong phú, giàu sức thuyết phục, 2, Nội - Trình bày được vẻ đẹp về nội dung và dung nghệ thuật của bài thơ “Tiếng gà trưa”.