Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 (Cánh diều) - Bài 7: Đọc hiểu văn bản "Những cánh buồm" - Năm học 2023-2024 - Nguyễn Thị Huyền

Nội dung text: Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 (Cánh diều) - Bài 7: Đọc hiểu văn bản "Những cánh buồm" - Năm học 2023-2024 - Nguyễn Thị Huyền

1. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2023-2024 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Ngày soạn Ngày 5/2/2024 29/1/2024 Dạy Tiết 4,5 (TKB) Lớp 7D BAI 7- THƠ Tiết 85, 86- Đọc – hiểu văn bản NHỮNG CÁNH BUỒM -Hoàng Trung Thông- I. MỤC TIÊU 1. Về kiến thức - Biết được nét độc đáo về hình thức (từ ngữ, hình ảnh, vần, nhịp, biện pháp tu từ,...) và nội dung (đề tài, chủ đề, tình cảm, cảm xúc,...) của bài thơ. - Biết và hiểu được tác dụng của một số biện pháp tu từ có trong văn bản; công dụng của dấu chấm lửng; ngữ cảnh và nghĩa của từ trong ngữ cảnh. - Vận dụng viết được đoạn văn khát quát giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản “Những cánh buồm” - Suy ngẫm về ước mơ của bản thân và những việc làm để thực hiện ước mơ 2. Về năng lực * Năng lực chung: Tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác * Năng lực đặc thù: năng lực ngôn ngữ và năng lực văn học 3. Về phẩm chất: - Nhân ái: Biết yêu thương, trân trọng tình cảm gia đình và quan tâm người thân trong gia đình; biết mơ ước.. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1.Thiết bị: Máy chiếu,ti vi 2.Học liệu: - SGK, tài liệu tham khảo - Tư liệu thơ ca về ước mơ của trẻ thơ, về tình cha con - Phiếu học tập: III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1.HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG a. Mục tiêu: Kết nối – tạo hứng thú cho học sinh, chuẩn bị tâm thế tiếp cận kiến thức mới. --------------------------------------------------------------------------------------- GV: Nguyễn Thị Huyền Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
2. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2023-2024 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- b. Nội dung hoạt động: HS trả lời cá nhân để giải quyết một tình huống có liên quan đến bài học mới. c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS, cảm nhận ban đầu về vấn đề đặt ra trong bài học. d. Tổ chức thực hiện hoạt động: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Cách 1: GV nêu vấn đề của bài 7 bằng cách tổ chức cho HS bộc lộ suy nghĩ về tình cảm gia đình Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ Bước 3: Báo cáo, thảo luận: HS chia sẻ suy nghĩ, trả lời. Bước 4: Đánh giá, kết luận: Nhận xét câu trả lời của HS, dẫn dắt để kết nối hoạt động hình thành kiến thức mới. GV dẫn vào bài: Tình cảm cha con nói riêng và tình cảm gia đình nói chung luôn là thứ tình cảm thiêng liêng, bất diệt của mỗi con người. Bài thơ “Những cánh buồm” (Hoàng Trung Thông) không chỉ cho người đọc thấy tình cảm cha con thân thiết, tràn đầy yêu thương mà con cho thấy sự tiếp nối ước mơ giữa hai thế hệ. Tiết học hôm nay, cô và các em sẽ cùng nhau tiếp tục tìm hiểu về thể loại thơ mà các em đã học ở bài 2 của kì I để hiểu được những đặc trưng và vẻ đẹp của thể loại văn học này. 2.HOẠT ĐỘNG 2. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI a. Mục tiêu : - Tiếp tục nhận biết các yếu tố hình thức của thơ tự do (từ ngữ, hình ảnh, ...), nội dung (đề tài, mạch cảm xúc,...) của bài thơ “Những cánh buồm” và thông tin về tác giả bài thơ. - Nhận biết được các chi tiết miêu tả hình ảnh hai cha con, ước mơ của người con và tình cảm gia đình được thể hiện trong văn bản. - Nhận biết được tác dụng của các yếu tố miêu tả trong thơ, biết tưởng tượng về các hình ảnh miêu tả trong bài thơ; hiểu được ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh những cánh buồm; yếu tố đối thoại trong thơ, các biện pháp tu từ - Suy ngẫm về ước mơ của bản thân và những việc làm để thực hiện ước mơ. + HS nắm được đặc sắc nội dung và nghệ thuật của từng phần trong văn bản; rút ra được ý nghĩa của văn bản; tác động đối với tư tưởng, tình cảm của bản thân. b. Nội dung - Vận dụng kĩ năng đọc thu thập thông tin, trình bày một phút để tìm hiểu về tác giả Hoàng Trung Thông và bài thơ “Những cánh buồm”. - HS trả lời, hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm để tìm hiểu nội dung và nghệ thuật tác phẩm. c. Sản phẩm: Câu trả lời cá nhân trình bày được một số nét cơ bản về tác giả và bài thơ, phiếu học tập đã hoàn thiện của nhóm. d. Tổ chức hoạt động - Phương pháp: Đọc, vấn đáp, thuyết trình, thảo luận nhóm, phân tích, bình giảng, nêu vấn đề - Kỹ thuật: Động não. --------------------------------------------------------------------------------------- GV: Nguyễn Thị Huyền Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
3. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2023-2024 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- HOẠT ĐỘNG CỦA THÀY VÀ TRÒ SẢN PHẨM CẦN ĐẠT HOẠT ĐỘNG CHUNG CẢ LỚP I. Đọc - tìm hiểu chung 1.Đọc 1.Đọc Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: - Hướng dẫn cách đọc và yêu cầu HS đọc. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập: -HS luyện đọc. Bước 3: Báo cáo, thảo luận 2. Tìm hiểu chung -HS đọc theo đoạn mà GV yêu cầu. a. Tác giả - HS nhận xét. - Tên thật: Hoàng Trung Thông, Bước 4: Kết luận, nhận định bút danh khác: Đặc Công, Bút - GV nhận xét , đánh giá, sửa lỗi sai cho HS. Châm. - GV chuyển mục tiếp: tìm hiểu chung về tác giả, tác - Năm sinh – năm mất: (1925 – phẩm. 1993) 2. Tìm hiểu chung - Quê quán: Nghệ An - Thơ của ông giản dị, cô động, Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: HS hoạt động cá chứa cảm xúc trong sáng; nhiều nhân bài thơ được phổ nhạc. ?Qua tìm hiểu các nguồn tài liệu ở nhà, nêu ngắn gọn những hiểu biết của em về tác giả Hoàng Trung Thông (tên khai sinh, bút danh, quê quán, năm sinh, tác phẩm chính,...). Bước 2. HS thực hiện nhiệm vụ. Bước 3: Báo cáo, thảo luận Bước 4: Kết luận, nhận định Chốt kiến thức * Tìm hiểu bài thơ “Những cánh buồm”: b. Tác phẩm Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: *Xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác: ? Nêu xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác của bài thơ. - Sáng tác: 1963 ? Tìm hiểu từ khó - Bài thơ được rút từ tập thơ cùng ? Tìm hiểu về đặc điểm hình thức, bố cục của bài thơ: tên. Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ. *Từ khó - HS đọc văn bản *Đặc điểm hình thức của bài - HS đọc đúng, giải thích được một số từ khó. thơ Tổ chức cho HS thảo luận. Mỗi nhóm - Thể thơ: thống nhất ghi đáp án chung vào ô giữa + Mỗi dòng thơ: dài ngắn không phiếu. đều nhau, thường có 5 đến 7 chữ. PHIẾU HỌC TẬP 01 + Số dòng ở mỗi khổ thơ không Yêu cầu Đặc điểm của bài thơ cố định, có khổ 4 dòng, có khổ 5, - Chỉ ra đặc điểm - Số chữ trong một dòng: .. 6 hoặc 8 dòng. hình thức của bài - Số dòng .. + Cách hiệp vần của bài thơ cũng thơ Những cánh - Số khổ .. rất tự do, không theo niêm luật buồm thể hiện qua - Vần quy tắc thông thường. các yếu tố: số Thể thơ: . => Thể thơ tự do: là thể thơ tiếng ở các dòng không theo quy định bắt buộc --------------------------------------------------------------------------------------- GV: Nguyễn Thị Huyền Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
4. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2023-2024 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- thơ, số dòng ở mỗi về số câu, số tiếng, cách phân khổ thơ, cách hiệp dòng, hiệp vần, sự luân phiên vần, ? bằng trắc và nhịp điệu. Tất cả các yếu tố này thay đổi tùy - Lời của bài thơ Chủ thể trữ tình là: thuộc vào cảm xúc của nhà thơ là lời của ai nói nên cách biểu đạt tự do hơn với ai, trong hoàn các thể thơ khác. cảnh nào? - Chủ thể trữ tình: người cha Cảm xúc bao trùm (lời bài thơ là lời của người cha Phương thức biểu nói với con về cảm xúc, suy đạt có trong bài ngẫm của mình khi trò chuyện thơ? cùng con trên bờ biển). Văn bản có thể - Cảm xúc bao trùm: Tình chia thành mấy cảm yêu thương, thân thiết của phần? Nội dung hai cha con. chính từng phần? - PTBÐ: Biểu cảm kết hợp yếu HS nhận nhiệm vụ thảo luận nhóm, theo tố miêu tả, tự sự. kĩ thuật khăn trải bàn (mỗi nhóm cá nhân ghi ý kiến riêng của mình (3P) *Bố cục: 3 phần + P1: Từ đầu đến “Nghe con bước Bước 3: Báo cáo, thảo luận lòng vui phơi phới” Cảnh + HS trình bày sản phẩm thảo luận người cha và người con đi dạo + GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn. trên bãi cát Bước 4: Kết luận, nhận định + P2: Tiếp theo đến “Để con GV hỗ trợ giải đáp các từ ngữ khó, chú thích SGK. đi ” Cuộc trò chuyện của hai cha con và mong muốn của người con + P3: Còn lại Suy ngẫm của người cha. *Hướng dẫn HS tìm hiểu cảnh hai cha con đi dạo II. Đọc hiểu văn bản trên bờ biển 1. Hình ảnh hai cha con dạo Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ: chơi trên bờ biển - Thời gian: Buổi sớm mai, sau - GV chia lớp thành các nhóm nhỏ; mỗi nhóm gồm 2 một trận mưa đêm. bàn (khoảng 6- 8 HS) - Không gian: bãi cát mịn, biển - Phát phiếu học tập số 2 & giao nhiệm vụ: trong xanh. PHIẾU HỌC TẬP 2 - Hình ảnh: 1. Xác định không gian, thời gian được miêu tả. + Thiên nhiên: ánh mai hồng, cát 2. Những hình ảnh thơ nào được xuất hiện ở đoạn thơ càng mịn, biển càng xanh. đầu bài thơ? Dựa vào những hình ảnh đó, hãy tưởng + Con người: Cha “lênh khênh” tượng và miêu tả bằng lời của em về cảnh hai cha con dắt con “tròn chắc nịch” đi trên dạo và trò chuyện trên bãi biển? cát và trò chuyện. 3. Tác giả đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật gì -> Các hình ảnh thơ giản dị, mở khi miêu tả hình ảnh của hai cha con? ra trước mắt người đọc một không --------------------------------------------------------------------------------------- GV: Nguyễn Thị Huyền Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
5. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2023-2024 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 4. Em có cảm nhận gì về tình cảm của hai cha con trong bài thơ? -> Tình cảm của hai cha con thân thiết, hạnh Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ. phúc vừa đơn sơ, giản dị, vừa thiêng liêng, HS: cao cả. Cha dắt con đi hay chính quá khứ dìu - Làm việc cá nhân 2’, nhóm 5’. bước cho hiện tại, lớp trước nâng bước cho + 2 phút đầu, HS ghi kết quả làm việc ra phiếu cá nhân. lớp sau. Hình ảnh “cha dắt con đi” còn gợi ra + 5 phút tiếp theo, HS làm việc nhóm, thảo luận và ghi sự dìu dắt, chở che trên hành trình cùng con kết quả vào ô giữa của phiếu học tập, dán phiếu cá nhân đi đến tương lai. ở vị trí có tên mình. + Con người hòa nhập, chan hòa với thiên GV: Hỗ trợ HS khi cần thiết. nhiên. Bước 3: Báo cáo, thảo luận gian trong trẻo, vô tận của đại - Yêu cầu HS trình bày. dương. Có màu bình minh tinh - Hướng dẫn HS trình bày (nếu cần). khôi rực rỡ, hòa cùng màu xanh HS của nước biển. Không gian ấy gợi - Đại diện 1 nhóm lên trình bày sản phẩm. lên cái xốn xang, bồi hồi, vui vẻ - Các nhóm khác theo dõi, quan sát, nhận xét, bổ sung cho lòng người. cho nhóm bạn (nếu cần). -> Hình ảnh cha và con nắm tay Bước 4: Kết luận, nhận định dạo trên bờ biển, đắm mình trong - Nhận xét về thái độ làm việc và sản phẩm của các không gian trong lành, tươi vui nhóm. của thiên nhiên đủ để gợi đến - Chốt kiến thức. hạnh phúc đơn sơ, giản dị. Nghệ thuật: + Yếu tố miêu tả, điệp ngữ, đối lập, từ láy 2. Cuộc trò chuyện giữa hai cha con *Kĩ thuật mảnh ghép: PHIẾU HỌC TẬP 02: Tìm hiểu cuộc trò chuyện của hai cha con Lời nói Ước mơ Nhận xét về ước mơ, tâm trạng Câu hỏi, lời nói của con Cử chỉ và tâm sự của người cha: --------------------------------------------------------------------------------------- GV: Nguyễn Thị Huyền Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
6. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2023-2024 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- *Hướng dẫn HS tìm hiểu cuộc trò chuyện giữa hai cha 2. Cuộc trò chuyện giữa hai con cha con Thảo luận nhóm theo kĩ thuật mảnh ghép: - Ước mơ của người con: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: + Câu hỏi của con: VÒNG 1: Nhóm chuyên gia: “Cha ơi! Nhiệm vụ: Hoàn thành phiếu HT số 03. Sao xa kia chỉ thấy nước thấy Nhóm 1, 2: nước thấy trời Tìm hiểu về câu hỏi của người con: Qua những câu hỏi, lời Không thấy nhà, không thấy nói của mình, người con đã bộc lộ những ước mơ gì? Em có cây, không thấy người ở đó? nhận xét gì về ước mơ đó? Nhóm 2, 4: Tìm hiểu về câu trả lời của người cha: Cha mượn cho con buồm Người cha có những cử chỉ, tâm sự như thế nào? Em hình trắng nhé, dung về tâm trạng, cảm xúc của người cha như thế nào? Để con đi ” → Câu hỏi ngây thơ, hồn VÒNG 2: Nhóm mảnh ghép: Tạo nhóm mới và thực hiện nhiên. Người con muốn được nhiệm vụ mới: đi đến những nơi “chưa hề đi - Chia sẻ kết quả thảo luận ở vòng chuyên gia. đến” để khám phá những để - Trả lời các câu hỏi sau: khám phá những điều mới mẻ + Người cha và người con trò chuyện về điều gì? ở đó. Đó là ước mơ rất hồn nhiên, ngây thơ, trong sáng và + Trong bài thơ, hình ảnh “cánh buồm” được nhắc đến đẹp đẽ. mấy lần? Hình ảnh đó biểu tượng cho điều gì? + Cảm nhận về tình cảm cha con trong đoạn thơ. - Cử chỉ và tâm sự của Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập (17p) người cha: * VÒNG 1: Nhóm chuyên gia: + Cử chỉ: “mỉm cười”, “xoa ( 7p) đầu con nhỏ” HS: + Tâm sự: Cha “trầm ngâm - Làm việc cá nhân 2 phút, ghi kết quả ra phiếu cá nhân. nhìn mãi cuối chân trời” - Thảo luận nhóm 5 phút và ghi kết quả ra phiếu học tập → Người cha trầm ngâm, nhóm (phần việc của nhóm mình làm). mỉm cười giảng giải cho con, GV hướng dẫn HS thảo luận (nếu cần). từng bước nâng đỡ ước mơ * Vòng mảnh ghép (10 phút) con. Người cha có phần tiếc HS: nuối xa xăm về ước mơ dang - 3 phút đầu: Từng thành viên ở nhóm trình bày lại nội dở chưa thực hiện được. dung đã tìm hiểu ở vòng mảnh ghép. =>Yếu tố tự sự giúp ta cảm - 5 phút tiếp: thảo luận, trao đổi để hoàn thành những nhận cuộc trò chuyện gần gũi, nhiệm vụ còn lại. thân thiết của hai cha con. GV theo dõi, hỗ trợ cho HS (nếu HS gặp khó khăn). *Nghệ thuật đặc sắc: Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận- 5p + Cuộc đối thoại của hai cha - GV gọi đại diện 02 nhóm lên trình bày. con về sự mênh mông vô tận - Hướng dẫn HS trình bày (nếu cần). của biển khơi và khát vọng HS: khám phá những vùng đất - Đại diện 2 nhóm lần lượt trình bày sản phẩm. xa xôi. - Các nhóm khác theo dõi, quan sát, nhận xét, bổ sung + Ẩn dụ chuyển đổi cảm (nếu cần) cho nhóm bạn. giác “Ánh nắng chảy đầy vai” - Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực → Làm tăng sức hấp dẫn, thú --------------------------------------------------------------------------------------- GV: Nguyễn Thị Huyền Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
7. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2023-2024 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- hiện, gợi ý nếu cần vị cho câu thơ, giúp người đọc Bước 4: Kết luận, nhận định-5p hình dung cụ thể về khung - GV nhận xét, đánh giá, (sửa chữa nếu cần) rút kinh cảnh đẹp đẽ trên biển, sự hòa nghiệm, chốt kiến thức. nhập giữa thiên nhiên và con người. + Hình ảnh cánh buồm: + được nhắc đến 3 lần: ở dòng thơ “Theo cánh buồm đi mãi đến nơi xa”, “Con lại trỏ cánh buồm khẽ nói”, “Cha mượn cho con buồm trắng nhé” + “Cánh buồm” tượng trưng cho phương tiện để thực hiện hóa khát vọng được đi khắp đó đây, khám phá những điều mới mẻ của con người. → Biểu tượng của ước mơ, khát vọng được đi xa, được mở rộng hiểu biết của người con. => Tình cảm yêu thương, trìu mến của người cha dành cho con và khao khát được khám phá những điều chưa biết của người con. Ta còn cảm nhận được sự yêu thương, tin cậy của con đối với cha. *Hướng dẫn HS tìm hiểu suy ngẫm của người cha ở khổ 3. Suy ngẫm của người cha cuối bài thơ Lời của con hay tiếng sóng Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: thầm thì Thảo luận theo nhóm trong bàn: Hay tiếng của lòng cha từ một - Ước mơ của người con gợi cho người cha nhớ đến điều thời xa thẳm gì? Em hãy đóng vai người cha, diễn tả lại những suy nghĩ Lần đầu tiên trước biển khơi cảm xúc của nhân vật này trước lời đề nghị của người con? vô tận - Em hiểu được tình cảm, cảm xúc của tác giả qua bài thơ Cha gặp lại mình trong tiếng như thế nào? ước mơ con. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - Ước mơ của người con gợi HS: cho người cha nhớ đến những GV hướng dẫn HS đọc lại toàn bài thơ. Suy nghĩ về những ước mơ, hoài bão của mình suy ngẫm của người cha được gợi lên ở khổ cuối. thời thơ ấu. Người cha cũng HS: từng khát vọng đi xa, đến - Đọc SGK và tìm chi tiết để hoàn thiện câu hỏi những vùng đất mới để tìm - Suy nghĩ cá nhân, thảo luận cùng nhóm bàn hiểu những điều mới lạ. Bước 3: Báo cáo, thảo luận - Câu thơ: Cha gặp lại mình --------------------------------------------------------------------------------------- GV: Nguyễn Thị Huyền Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
8. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2023-2024 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- GV: Yêu cầu đại diện HS trả lời và hướng dẫn (nếu cần). trong tiếng ước mơ con HS : => Sự tiếp nối của thế hệ trẻ - Trả lời câu hỏi của GV. thực hiện ước mơ của thế hệ - Theo dõi, quan sát, nhận xét, bổ sung (nếu cần) cho câu trả đi trước khám phá thế giới lời của bạn. rộng lớn ngoài kia. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét câu trả lời của *Tình cảm, cảm xúc của tác HS và chốt kiến thức, kết nối với mục sau. giả qua bài thơ: - Tác giả như hoá thân vào hình ảnh người cha nói ra những suy nghĩ, thể hiện tình cảm cha con và đã gieo vào lòng các bạn trẻ- những thế hệ sau này một khát vọng, ước mơ khám phá, chinh phục những vùng đất mới. -> Bộc lộ tình cảm trân trọng tình cảm cha con thiêng liêng trong cuộc đời, trân trọng những ước mơ tuổi thơ. Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Hoạt động cá nhân III. Tổng kết + Chỉ ra những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của văn 1. Nghệ thuật bản? - Thể thơ tự do linh hoạt Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ. - Có sự kết hợp tự sự, miêu tả - HS suy nghĩ cá nhân 2’ và ghi ra giấy. và biểu cảm. - GV hướng theo dõi, quan sát HS thảo luận nhóm, hỗ - Sử dụng nhiều biện pháp trợ (nếu HS gặp khó khăn). nghệ thuật: ẩn dụ, điệp ngữ, từ Bước 3: Báo cáo, thảo luận láy, đối lập, Tổ chức trao đổi, trình bày nội dung đã thảo luận. - Hình ảnh thơ độc đáo, từ Bước 4: Kết luận, nhận định ngữ chắt lọc, tái hiện, lời thơ GV: Nhận xét, chốt kiến thức. giản dị, tác giả đã khéo léo xây dựng ngôn ngữ đối thoại mang tính thẩm mĩ cao. - Nhịp thơ trầm lắng, bay bổng, thể hiện được tình cảm cha con thiết tha, sâu lắng. 2. Nội dung - Bài thơ viết về cuộc trò chuyện của hai cha con về sự mênh mông vô tận của biển khơi và khát vọng khám phá những vùng đất xa xôi. - Ca ngợi tình cảm cha con thiêng liêng trong cuộc đời, cần trân trọng những ước mơ tuổi thơ. --------------------------------------------------------------------------------------- GV: Nguyễn Thị Huyền Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
9. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2023-2024 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3. HOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: HS hiểu được kiến thức trong bài học để thực hiện bài tập GV giao. b. Nội dung: Trả lời câu hỏi; tham gia trò chơi học tập. c. Sản phẩm: Câu trả lời đúng của HS. d. Tổ chức thực hiện: *Nhiệm vụ 1: Trắc nghiệm: Hình thức trò chơi “Nhanh như chớp” GV tổ chức cho HS củng cố kiến thức bài học thông qua trả lời câu hỏi trắc nghiệm. Bước 1: Giao nhiệm vụ học tập - GV yêu cầu HS gấp toàn bộ vở viết và SGK lại. - GV đọc lần lượt từng câu hỏi; HS trả lời đúng câu hỏi trước đó sẽ được quyền mời bất kì HS nào trả lời câu hỏi tiếp theo (Nên mời đa dạng các thành viên ở các tổ nhóm khác nhau trong lớp). - Sau khi GV đọc xong câu hỏi, HS có 5s để suy nghĩ và chọn đáp án. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ và Bước 3: Báo cáo kết quả học tập Bước 4. Công bố kết quả: - Trả lời đúng sẽ được mời bạn bất kì trả lời câu hỏi tiếp theo. Các câu hỏi như sau: Câu 1: Bài thơ trích trong tập thơ nào? A. Quê hương chiến đấu (1955) B. Những cánh buồm (1963). C. Đầu sóng (1968) Câu 2: Phương thức biểu đạt chính của văn bản là: A. Miêu tả B. Tự sự C. Biểu cảm D. Nghị luận Câu 3: Bài thơ viết theo thể thơ gì? A. Lục bát B. Bốn chữ C. Tự do D. Năm chữ Câu 4: Câu thơ nào sau đây có yếu tố miêu tả? A. Hai cha con bước đi trên cát B. Cát càng mịn, biển càng trong C. Con bỗng lắc tay cha khẽ hỏi D. Cha lại dắt con đi trên cát mịn Câu 5: Biện pháp tu từ được sử dụng trong 2 câu thơ: “Cha lại dắt con đi trên cát mịn - Ánh nắng chảy đầy vai” là: A. Ẩn dụ B.Hoán dụ C. Nhân hoá D. So sánh *Nhiệm vụ 2: Viết ngắn --------------------------------------------------------------------------------------- GV: Nguyễn Thị Huyền Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
10. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2023-2024 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ: GV giao nhiệm vụ: Câu 1: Em thích nhất khổ thơ hay hình ảnh thơ nào nhất trong bài. Vì sao? Bằng một đoạn văn ngắn 5-7 dòng hãy lí giải điều đó. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: - HS suy nghĩ, hoàn thành nhiệm vụ học tập ra vở. - GV quan sát, động viên. Bước 3: Báo cáo, thảo luận: - GV gọi một số HS trình bày sản phẩm học tập. - Các HS khác nhận xét, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét và chỉnh sửa, bổ sung (nếu cần). Câu 1: Đọc bài thơ “Những cánh buồm” của nhà thơ Hoàng Trung Thông, hình ảnh cánh buồm gây cho em ấn tượng thật đẹp. Hình ảnh ấy là nhan đề của bài thơ, đó là dụng ý nghệ thuật của tác giả. Cánh buồm đâu chỉ là phương tiện để con người vươn khơi vượt ngàn trùng sóng gió. Tuổi thơ ai cũng yêu thích ngắm nhìn cánh buồm trên sông, hay trên biển. Bởi lúc ngắm cánh buồm là lúc lòng ta được hòa vào cái mênh mông, vô tận của thiên nhiên. Từ đó, cánh buồm có ý nghĩa biểu tượng cho khát vọng được đi khắp đó đây, khám phá những điều mới mẻ của con người. Đặc biệt là trẻ thơ. Hình ảnh cánh buồm trở thành biểu tượng của tình cha con, niềm tin yêu, hi vọng của thế hệ đi trước với thế hệ đi sau. 4. HOẠT ĐỘNG 4: VẬN DỤNG. a. Mục tiêu: HS vận dụng kiến thức bài học vào giải quyết tình huống trong thực tiễn. b. Nội dung: Trả lời câu hỏi về tình huống thực tiễn rút ra từ bài học. c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS. d. Tổ chức thực hiện. Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ: Làm việc cá nhân: ? Trong bài thơ, tuy còn nhỏ nhưng cậu bé không ngừng ước mơ được khám phá cuộc sống. Vậy còn các em, các em có ước mơ gì không? Chia sẻ với các bạn về ước mơ của em. Em sẽ làm gì để biến ước mơ đó thành hiện thực? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: --------------------------------------------------------------------------------------- GV: Nguyễn Thị Huyền Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
11. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2023-2024 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- - HS suy nghĩ, trả lời. - GV quan sát, gợi dẫn nếu cần. Bước 3: Báo cáo, thảo luận: - GV gọi đại diện chia sẻ. - HS khác lắng nghe, bổ sung ý kiến. Bước 4: Kết luận, nhận định. *Giao bài,hướng dẫn học bài,làm bài và chuẩn bị bài tiếp theo - Vẽ sơ đồ tư duy về các đơn vị kiến thức của bài học hoặc vẽ tranh hình ảnh ấn tượng về bài học. - Tìm đọc thêm những bài thơ viết về tình cảm cha con. - Chuẩn bị các câu hỏi phần chuẩn bị đọc hiểu văn bản: Mây và sóng (R.Ta-go) **************************************** Ngày soạn Dạy Ngày 10/2/2024 29/1/2024 Tiết TKB) 1/2 Lớp 7D BÀI 7- THƠ Tiết 87, 88 Đọc – hiểu văn bản MÂY VÀ SÓNG (-R. Ta-go) I. MỤC TIÊU 1. Về kiến thức - Nhận biết được một số yếu tố hình thức của bài thơ văn xuôi (từ ngữ, hình ảnh, vần, nhịp, biện pháp tu từ...) và nội dung (chủ đề, đề tài, tình cảm, cảm xúc,...) của bài thơ Mây và sóng. - Biết phân tích tác dụng của một số biện pháp tu từ trong thơ. 2. Về năng lực * Năng lực chung: Tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác * Năng lực đặc thù: năng lực ngôn ngữ và năng lực văn học 3. Về phẩm chất: - Biết yêu thương, trân trọng tình cảm gia đình, đặc biệt tình mẹ con. Từ đó, biết quan tâm người thân trong gia đình; biết ước mơ, sáng tạo, II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1.Thiết bị dạy học - Máy tính, máy chiếu đa năng (Ti vi) 2. Học liệu: - SGK, tài liệu tham khảo - Tư liệu: Tranh ảnh về nhà văn Rabindranath Tagore và văn bản Mây và sóng; một số văn bản về tình mẫu tử (Con cò, Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ, Trong lòng mẹ,... ) --------------------------------------------------------------------------------------- GV: Nguyễn Thị Huyền Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
12. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2023-2024 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- - Phiếu học tập: III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG a. Mục tiêu: Kết nối – tạo hứng thú cho học sinh, chuẩn bị tâm thế tiếp cận kiến thức mới. b. Nội dung hoạt động: HS trả lời cá nhân để giải quyết một tình huống có liên quan đến bài học mới. c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS, cảm nhận ban đầu về vấn đề đặt ra trong bài học. d. Tổ chức thực hiện hoạt động: Bước 1: GV giao nhiệm vụ: Cách 1: PP phát vấn: GV đặt ra tình huống để tìm hiểu thái độ và cách ứng xử của HS trong tình huống đó, HS lắng nghe, suy nghĩ chia sẻ: Nhớ lại những trò chơi của em với mẹ hoặc người thân trong gia đình lúc còn nhỏ và chia sẻ với bạn về cảm xúc của em khi tham gia trò chơi đó? Dự kiến câu trả lời của HS: - HS chia sẻ về những trò chơi mà các em ấn tượng khi được cùng chơi với người thân và cảm xúc của các em khi được tham gia trò chơi đó như hạnh phúc, vui sướng, thoải mái, GV dẫn vào bài mới: Tình mẫu tử là tình cảm thiêng liêng và quý giá nhất. Có lẽ cũng bởi vì vậy mà khi nghĩ về mẹ mỗi người sẽ có những cảm xúc riêng. Song điểm chung nhất là tình mẹ luôn hiện hữu trong trái tim chúng ta, tạo nguồn sức mạnh, soi sáng hành động, ý thức con người. Ta-go cũng viết nên những vần thơ mang nhiều cảm xúc như thế về tình mẫu tử. Hơn hết, tình thương chính là cội nguồn cho sự lựa chọn. Bài thơ Mây và sóng là một áng thơ đặc sắc, ở đó cũng có một em bé đã khước từ những lời rủ đi chơi, vì sao vậy? Ta cùng cô tìm hiểu bài thơ để khám phá những bí ẩn sau lời từ chối của em bé! 2. HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC a. Mục tiêu: - HS nắm được kiến thức chính về tác giả, tác phẩm, phương thức biểu đạt, cách đọc, bố cục văn bản. - Biết được những nét độc đáo của bài thơ Mây và sóng (thể thơ, ngôn ngữ thơ, hình ảnh trong thơ, nhịp thơ, ) - Thấy được những đăc sắc nghệ thuật trong việc xây dựng các cuộc hội thoại. - Thấy được ý nghĩa thiêng liêng của tình mẫu tử qua lời thủ thỉ chân tình của em bé với mẹ. b. Nội dung. - Vận dụng kĩ năng đọc thu thập thông tin, trình bày một phút để tìm hiểu về nhà thơ Ta-go và bài thơ Mây và sóng. -Tìm hiểu nội dung và nghệ thuật của văn bản. - HS trả lời, hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm. c. Sản phẩm: - Câu trả lời của HS về thể loại, phương thức biểu đạt, bố cục và nội dung, nghệ thuật của văn bản. d. Tổ chức hoạt động - Phương pháp: Đọc, vấn đáp, thuyết trình, thảo luận nhóm, phân tích, bình giảng, nêu vấn đề - Kỹ thuật: Động não. HOẠT ĐỘNG CỦA THÀY VÀ TRÒ SẢN PHẨM CẦN ĐẠT 1. Đọc I.Đọc - tìm hiểu chung --------------------------------------------------------------------------------------- GV: Nguyễn Thị Huyền Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
13. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2023-2024 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ 1. Đọc *GV hướng dẫn HS đọc bài thơ chú ý cách đọc to, rõ ràng, giọng trò chuyện, thủ thỉ tâm tình như đang kể chuyện với mẹ. Yêu cầu HS đọc. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập: -HS đọc. Bước 3: Báo cáo sản phẩm học tập: -HS đọc theo đoạn mà GV yêu cầu. - HS nhận xét. 2. Tìm hiểu chung Bước 4: Kết luận, nhận định a. Tác gỉa R.Ta-go - GV nhận xét , đánh giá, sửa lỗi sai cho HS. - Ta-go (1861-1941) tên đầy đủ là - GV chuyển mục tiếp: tìm hiểu chung về tác giả, tác Ra-bin-đra-nát Ta-go. phẩm. - Ông là một danh nhân văn hóa, 2. Tìm hiểu chung là nhà thơ hiện đại lớn nhất của Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Ấn Độ. Kĩ thuật trình bày 01 phút: - Làm thơ từ sớm và cũng tham ? Qua tìm hiểu ở nhà, nêu những hiểu biết của em về tác gia các hoạt động chính trị và xã giả Ta-go. hội. - GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm bàn b. Tác phẩm Dãy ngoài: phiếu học tập số 1 - Xuất xứ: Mây và Sóng vốn - Phiếu học tập số 1: được viết bằng tiếng Ben-gan, in Đặc điểm hình thức của văn bản thơ trong tập thơ Si-su ( Trẻ thơ) Mây và sóng - Đặc điểm hình thức của bài thơ: Số tiếng ở * Thể thơ: thơ văn xuôi. dòng thơ - Đặc điểm hình thức của thể Số dòng ở thơ văn xuôi: mỗi khổ + là thơ viết dưới hình thức văn xuôi, hình thức thơ không ràng Cách hiệp buộc bởi một luật nào, nhưng vẫn vần: phân dòng. Nhịp điệu: + Không bị hạn chế bởi cách phân Hình ảnh dòng và hiệp vần. + Cách biểu đạt tự do hơn thơ ca Dãy trong: Phiếu học tập số 2 nhiều. Lời bài Bài thơ Bài Bài thơ có thể chia làm hai + Có cấu tứ độc đáo, hình ảnh mới thơ là có sự thơ phần (phần 1: từ đầu đến lạ, sử dụng hình ảnh ngụ ý, tượng lời của kết hợp viết về “bầu trời xanh thẳm”; trưng, khơi gợi những tư tưởng ai, nói những điều phần 2: còn lại). Hãy chỉ triết lí sâu sắc với ai? phươn gì? ra nét giống và khác nhau * Phương thức biểu đạt chính: g thức giữa hai phần đó về số Biểu cảm kết hợp tự sự, miêu tả. biểu dòng, hình ảnh, cách tổ * Chủ đề: tình mẫu tử đạt chức mỗi mỗi phần * Bố cục: 2 phần nào? - Phần 1: (Từ đầu đến “xanh thẳm”): Em kể cho mẹ nghe về --------------------------------------------------------------------------------------- GV: Nguyễn Thị Huyền Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
14. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2023-2024 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Chủ Phươn Chủ Bố cục: Hai phần bài thơ: cuộc trò chuyện của em bé với thể trữ g thức đề:...... - Giống nhau: mây . tình: biểu ........ - Khác nhau: - Phần 2: (Còn lại): Em kể cho ........... đạt: ........... ........................................... mẹ nghe về cuộc trò chuyện của ........... ............ ........... .............. em bé với sóng. ..... ........ ..... ........... ............ ........... ........... ............ ........... ..... .... ..... Bước 2. HS thực hiện nhiệm vụ: HS lần lượt thức hiện các nhiệm vụ được giao. Bước 3: Báo cáo, thảo luận - GV gọi đại diện một số nhóm HS trình bày kết quả thảo luận. - HS khác theo dõi, quan sát, nhận xét bổ sung (nếu cần) cho bạn bạn. Bước 4. Kết luận, nhận định Nhận xét câu trả lời của HS và và chốt kiến thức qua màn hình PHIẾU HỌC TẬP 01 Tìm hiểu cuộc trò chuyện của em bé với mây và sóng Nhóm thực hiện Cuộc trò Lời rủ rê của Tâm trạng của Lời từ chối chuyện mây/sóng em bé sau lời rủ của em bé rê của mây/sóng Nhóm lẻ Em bé – - Cuộc vui chơi - Câu hỏi Tại sao em bé Mây của những người "Nhưng làm thế không tham "trên mây" hấp nào mình lên đó gia cuộc vui dẫn ở chỗ nào? được ?", thể chơi đó? hiện tâm trạng gì của em bé? Nhóm chẵn Em bé – - Cuộc vui chơi - Câu hỏi Tại sao em bé Sóng của những người "Nhưng làm thế không tham "trên mây" hấp nào mình ra gia cuộc vui dẫn ở chỗ nào? ngoài đó chơi đó? được" thể hiện tâm trạng gì của em bé? HOẠT ĐỘNG CỦA THÀY VÀ TRÒ SẢN PHẨM CẦN ĐẠT * Hướng dẫn HS tìm hiểu cuộc trò chuyện II. Ðọc - hiểu văn bản --------------------------------------------------------------------------------------- GV: Nguyễn Thị Huyền Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
15. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2023-2024 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- của em bé với mây và sóng 1. Cuộc trò truyện của em bé với mây và sóng Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: a. Lời rủ rê của mây và sóng VÒNG 1: Nhóm chuyên gia: - Thế giới của những người trên mây, dưới Nhiệm vụ: Hoàn thành phiếu HT số 01. sóng: “Bình minh vàng, vầng trăng bạc” lời Nhóm 1, 3: Tìm hiểu về cuộc trò chuyện giữa kể, tả của những người trên mây, dưới sóng em bé và mây đã mở ra trước mắt em bé một thế giới: Nhóm 2, 4: Tìm hiểu về cuộc trò chuyện giữa + Xa xôi, rộng lớn, chứa đựng biết bao điều em bé và sóng. bí ẩn. + Rực rỡ lung linh, huyền ảo (ánh sáng mặt VÒNG 2: Nhóm mảnh ghép: Tạo nhóm mới và trời vàng vào buổi bình minh, ánh sáng thực hiện nhiệm vụ mới: vầng trăng bạc khi đêm về). - Chia sẻ kết quả thảo luận ở vòng chuyên + Vui vẻ và hạnh phúc (chỉ có ca hát và gia. rong chơi khắp chốn từ khi thức dậy cho - Trả lời các câu hỏi sau: đến chiều tà) + Câu thơ nào là lời từ chối của em bé? Lời từ -> thế giới với người “trên mây”, “trong chối này có ý nghĩa gì? sóng” vô cùng hấp dẫn, gợi lên những khao + Tại sao em bé không tham gia những cuộc khát được khám phá, được ngao du ở những vui chơi đó? Qua đó, tác giả muốn bày tỏ tình xứ sở xa xôi. cảm gì?? - Tâm trạng của em bé: thể hiện ở câu hỏi + Các biện pháp nghệ thuật đặc sắc để miêu tả về cách thức đi chơi: “Nhưng tôi làm sao 2 cuộc trò chuyện của em bé với mây và sóng? gặp được các bạn?” Qua đó, em bé thể hiện khao khát được đến Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập (17p) những nơi ấy. Những câu hỏi của em chứa * VÒNG 1: Nhóm chuyên gia: bao háo hức, thiết tha mong muốn được ( 7p) lãng du tới những xứ sở thần tiên, được HS: rong ruổi khắp nơi, được vui chơi với - Làm việc cá nhân 2 phút, ghi kết quả ra những trò chơi thú vị, hấp dẫn. phiếu cá nhân. - Thảo luận nhóm 5 phút và ghi kết quả ra b. Lời từ chối và lí do từ chối phiếu học tập nhóm (phần việc của nhóm - Lời từ chối: Em bé đã từ chối dứt khoát mình làm). mà day dứt bằng những câu hỏi lại: GV hướng dẫn HS thảo luận (nếu cần). +Làm sao có thể rời mẹ mà đến được? * Vòng mảnh ghép (10 phút) +Làm sao có thể rời mẹ mà đi được? HS: - - 3 phút đầu: Từng thành viên ở nhóm trình Lí do từ chối: bày lại nội dung đã tìm hiểu ở vòng mảnh + Với em, điều quan trọng và có ý nghĩa ghép. hơn những cuộc phiêu du chính là sự chờ - 5 phút tiếp: thảo luận, trao đổi để hoàn đợi, mong mỏi em trở về nhà của mẹ. thành những nhiệm vụ còn lại. - Ý nghĩa: xuất phát bởi tình mẹ con, đó GV theo dõi, hỗ trợ cho HS (nếu HS gặp chính là sức mạnh của tình mẫu tử.: khó khăn). + Mẹ yêu em nên luôn mong muốn em ở Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận bên mẹ. - GV gọi đại diện 02 nhóm lên trình bày. + Em yêu mẹ nên em hiểu tấm lòng của - Hướng dẫn HS trình bày (nếu cần). mẹ. Với em, được ở bên mẹ, được làm mẹ HS: vui và được mẹ yêu thương, che chở là --------------------------------------------------------------------------------------- GV: Nguyễn Thị Huyền Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
16. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2023-2024 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- - Đại diện 2 nhóm lần lượt trình bày sản niềm vui, niềm hạnh phúc không có gì sánh phẩm. bằng. - Các nhóm khác theo dõi, quan sát, nhận -> Lòng mẹ yêu con và con yêu mẹ đều da xét, bổ sung (nếu cần) cho nhóm bạn. diết biết chừng nào. Tình cảm 2 chiều nên - Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình cùng tha thiết cảm động. học sinh thực hiện, gợi ý nếu cần - Tình cảm của tác giả: Tác giả rất yêu trẻ, Bước 4: Kết luận, nhận định am hiểu đời sống tình cảm của trẻ thơ - GV nhận xét, đánh giá (sửa chữa nếu cần) miêu tả tinh tế tâm lí trẻ thơ. rút kinh nghiệm, chốt kiến thức. - Nghệ thuật: nhân hóa, điệp ngữ, điệp cấu GV bổ sung: trúc câu. - Những người trên mây, sóng là tưởng tượng của em bé. Họ không xuất hiện 1 cách trực tiếp chính là để người đọc tuỳ theo hiểu biết của mình mà tưởng tượng: những chú tiên đồng, những ông tiên, những nàng tiên cá.v.v... Đây chính là cái cớ để em bé bộc lộ tâm tình với mẹ. Nhờ những câu chuyện tưởng tượng đó mà tình cảm của em bé được bộc lộ 1 cách trọn vẹn không phải là cuộc hội thoại. Lời mời gọi ấy chính là tiếng gọi của một thế giới kì diệu. *Hướng dẫn HS tìm hiểu những trò chơi do 2. Những trò chơi do em bé sáng tạo ra em bé sáng tạo ra a. Trò chơi đóng vai Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ Em bé tưởng tượng ra những trò chơi thú Thảo luận kĩ thuật tia chớp : vị: + Trong bài thơ, em bé đã tổ chức mấy trò - Trò chơi 1: Với mây: chơi? Đó là những trò chơi gì? Trong trò chơi + Con là mây ấy, em bé phân vai như thế nào? Theo em, vì + Mẹ là trăng sao những trò chơi do em bé tạo ra lại “thú vị” → Hai bàn tay con ôm lấy mẹ lấy mẹ; Mái và “hay hơn”? nhà ta là bầu trời xanh thẳm + Em cảm nhận gì về tình cảm mẹ con thể - Trò chơi 2: Với sóng: hiện? + Con là sóng + cảm nhận về tình cảm của con dành cho mẹ + Mẹ sẽ là bến bờ kì lạ như thế nào? → Con lăn, lăn, lăn mãi rồi se cười vang vỡ + + cảm nhận về tình yêu con của mẹ như tan vào lòng mẹ nào? =>Nhận xét: Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ - Trò chơi của bé thật sáng tạo “thú vị” và - HS suy nghĩ, thảo luận nhóm. “hay hơn” vì thể hiện niềm hạnh phúc vô - GV quan sát, động viên. biên của con hoà trong tình yêu thương của Bước 3: Báo cáo, thảo luận mẹ giữa thiên nhiên vũ trụ và cuộc sống GV: con người. - Yêu cầu đại diện nhóm đứng lên báo cáo trình - Các hình ảnh thiên nhiên mây, trăng, sóng bày. biển luôn vĩnh cửu tượng trưng cho sự vĩ - Hướng dẫn HS trình bày (nếu cần). đại và bất diệt của tình mẫu tử, không ai có HS: thể tách rời, chia cắt. - Đại diện đứng lên trình bày. - Các nhóm khác theo dõi, quan sát, nhận xét b. Tình mẹ con --------------------------------------------------------------------------------------- GV: Nguyễn Thị Huyền Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
17. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2023-2024 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- bổ sung (nếu cần) cho nhóm bạn. * Em bé rất yêu mẹ: Bước 4: Kết luận, nhận định + Em mong muốn được ở bên mẹ, vui chơi - Nhận xét kết quả hoạt động cho từng nhóm và cùng mẹ. Lời mời gọi em bé đi chơi của chỉ ra những điểm còn hạn chế trong hoạt những người ở trên mây, dưới sóng rất tha động . thiết lặp đi lặp lại, sự từ chối của em bé vì -Chốt lại kiến thức. Chuyển dẫn phần III thế càng cương quyết hơn. - GV bổ sung: + Bên mẹ, em đã sáng tạo ra trò chơi thú vị + Trong trò chơi, mẹ là vầng trăng dịu hiền, hấp dẫn, để mẹ cùng vui chơi với em. lặng lẽ tỏa sáng mỗi bước con đi, là bờ biển bao + Trong trò chơi ấy, em bé vừa được thỏa dung ôm ấp, vỗ về suốt cuộc đời con và là mái ước mong làm mây, làm sóng tinh nghịch, nhà dẫu qua bao dâu bể vẫn là bầu trời xanh dịu bay cao, lan xa phiêu du khắp chốn; lại vừa mát, yên bình vĩnh cửu chờ đợi, che chở con. được quấn quýt bên mẹ - như mây quấn + Tấm lòng người mẹ như bến bờ cho con neo quýt trăng, như sóng vui đùa bên bờ biển. đậu, thoát khỏi những cám dỗ ở đợi. Tình mẹ * Tình mẹ yêu con: con đã hòa quyện lan tỏa trong sóng, thâm nhập + Mẹ muốn con ở bên để chăm sóc, chở kháp vũ trụ mênh mông nên “không ai trên thế che, vỗ về. “mẹ mình đang đợi mình ở gian này biết mẹ con ta ở chốn nào” nhà”, “Buổi chiều, mẹ luôn muốn mình ở nhà” + Trong trò chơi, mẹ là vầng trăng dịu hiền, lặng lẽ tỏa sáng mỗi bước con đi, là bờ biển bao dung ôm ấp, vỗ về suốt cuộc đời con, là bầu trời xanh dịu mát, yên bình vĩnh cửu chờ đợi, che chở con + Tấm lòng người mẹ như bến bờ cho con neo đậu, thoát khỏi những cám dỗ ở đợi. Tình mẹ con đã hòa quyện lan tỏa trong sóng, thâm nhập khắp vũ trụ mênh mông nên “không ai trên thế gian này biết mẹ con ta ở chốn nào.” * Đặt tình mẫu tử trong mối quan hệ với thiên nhiên vũ trụ, nhà thơ đã thể hiện cảm hướng tôn vinh ca ngợi tình mẫu tử bao la, thiêng liêng, vĩnh cửu. Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Hoạt động cá III. Tổng kết nhân 1. Nghệ thuật: ? Chỉ ra những đặc sắc nghệ thuật của văn - Thể thơ văn xuôi, kết hợp các yếu tố tự sự bản? và miêu tả để làm nổi bật cảm xúc, tình cảm ? Theo em, qua bài thơ, tác giả muốn gửi đến yêu mến của nhà thơ với trẻ thơ. người đọc thông điệp gì? - Giọng điệu tâm tình trò truyện, cách thức Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ. lặp lại biến đổi trong cấu trúc bài thơ. - HS suy nghĩ cá nhân 2’ và ghi ra giấy. - Sử dụng nhiều phép tu từ nhân hóa, điệp - GV hướng theo dõi, quan sát HS thảo luận ngữ, ẩn dụ đặc sắc. nhóm, hỗ trợ (nếu HS gặp khó khăn). - Hình ảnh thiên nhiên vô cùng thơ mộng. Bước 3: Báo cáo, thảo luận 2. Nội dung: Tổ chức trao đổi, trình bày nội dung đã thảo - Ca ngợi tình mẹ con thiêng liêng, bất diệt. --------------------------------------------------------------------------------------- GV: Nguyễn Thị Huyền Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
18. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2023-2024 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- luận. - Bài thơ cho ta những triết lí thầm kín: Bước 4: Kết luận, nhận định + Con người trong cuộc sống vẫn thường GV nhận xét, chốt kiến thức gặp những cám dỗ. Muốn khước từ chúng cần có những điểm tựa vững chắc (trong đó có tình mẫu tử) + Trí tưởng tưởng của tuổi thơ vô cùng phong phú, nhưng hạnh phúc không phải là những điều gì xa xôi, bí ẩn, do ai đó ban cho mà ở ngay trên trần thế và do chính con người tạo nên. + Mối quan hệ giữa tình yêu và sự sáng tạo. 3. HOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: HS hiểu được kiến thức trong bài học để thực hiện bài tập GV giao. b. Nội dung: Trả lời câu hỏi; tham gia trò chơi học tập c. Sản phẩm: Câu trả lời đúng của HS. d. Tổ chức thực hiện: Nhiệm vụ 1: Những dấu hiệu nào giúp em nhận biết Mây và sóng là một bài thơ? Bước 1: GV giao nhiệm vụ. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS thảo luận theo cặp đôi trong bàn. Bước 3: Báo cáo, thảo luận: - Đại diện các cặp trả lời câu hỏi. - Các cặp khác nhận xét, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét và chỉnh sửa, bổ sung (nếu cần). Gợi ý: Những dấu hiệu cho biết “Mây và sóng” là một bài thơ: - Về nội dung: Diễn tả cảm xúc của nhân vật trữ tình: ca ngợi tình mẫu tử thiêng liêng; thể hiện tình yêu thế giới trẻ thơ của tác giả. - Về hình thức: • Bài thơ chia dòng, chia khổ rõ ràng: Hết một câu xuống dòng, viết hoa chữ cái đầu tiên. • Viết theo kiểu thơ tự sự, không bị ràng buộc bởi luật thơ những vẫn giàu tính trữ tình. • Âm điệu nhịp nhàng, hình ảnh giàu tính biểu tượng, ngôn ngữ cô đọng. *Nhiệm vụ 2: Trắc nghiệm củng cố: GV tổ chức cho HS chơi trò chơi Ai nhanh hơn (Game mini) thông qua trả lời câu hỏi trắc nghiệm. (1) GV phổ biến luật chơi. - Mỗi người sẽ được phát 4 tấm giấy nhớ cỡ nhỏ (Mỗi tấm 1 màu khác nhau) Quy ước: + Xanh: Đáp án A. + Đỏ: Đáp án B. + Hồng: Đáp án C. + Vàng: Đáp án D Bước 2: GV đọc từng câu hỏi; HS cả lớp đứng tại chỗ để tham gia trò chơi. Bước 3: Sau khi GV đọc xong câu hỏi, HS có 5s để suy nghĩ và chọn đáp án bằng cách giơ tấm giấy nhớ có màu tương ứng đã quy ước. --------------------------------------------------------------------------------------- GV: Nguyễn Thị Huyền Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
19. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2023-2024 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Bước 4. Công bố kết quả - Nếu chọn sai đáp án thì ngồi xuống và mất quyền chơi. - Người thắng cuộc là người ngồi xuống sau cùng. Các câu hỏi như sau: Câu 1: Bài thơ thể hiện bằng ngôn ngữ nào? A. Ngôn ngữ thơ ca lãng mạn bay bổng B. Ngôn ngữ truyện trầm ngâm, sâu lắng C. Ngôn ngữ hồn nhiên, trong sáng của trẻ thơ D. Ngôn ngữ tưởng tượng, liên tưởng Câu 2: Những nét đặc sắc về nội dung của bài thơ trên là gì? A. Tình mẫu tử thiêng liêng và triết lí sâu sắc về tình yêu cuộc sống B. Tái hiện bức tranh cuộc sống sinh động, chân thực C. Thể hiện ước mơ tự do, bay bổng, lãng mạn D. Tái hiện bức tranh thiên nhiên đẹp, mơ mộng, kì ảo Câu 3: Dòng nào sau đây nhận định không đúng về nhân vật em bé trong bài Mây và sóng? A. Yếu đuối, không thích các trò chơi B. Ham chơi, tinh nghịch C. Hóm hỉnh, sáng tạo D. Hồn nhiên, yêu thương mẹ tha thiết Câu 4: Bài thơ gợi cho ta suy ngẫm về điều gì trong cuộc sống? A. Thế giới thật bao la với vô vàn những điều hấp dẫn mà ta chẳng thể cảm nhận hết B. Niềm vui, hành phúc chẳng phải điều gì bí ẩn, xa xôi mà ngay ở chính cõi đời này và do chính con người tạo nên C. Để từ chối những cám dỗ trong cuộc đời cần có những điểm tựa vững chắc mà tình mẫu tử là một trong những điểm tựa ấy D. Cả ba ý trên Câu 5: Câu thơ “Và không ai trên thế gian này biết mẹ con ta ở chốn nào” được hiểu như thế nào? A. Có một không gian riêng của tình mẫu tử mà không ai ngoài mẹ con ta biết được B. Tình mẫu tử là một thế giới thiêng liêng, vĩnh hằng, bất diệt, ai cũng biết nhưng chẳng thể biết hết được C. Tình mẫu tử có ở khắp nơi, chứ không riêng một nơi nào D. Thế giới của tình mẫu tử là thế giới huyền bí mà không ai nhận biết hết biết Câu 6: Nội dung chính của bài thơ là gì? A. Miêu tả những trò chơi của trẻ thơ B. Thể hiện mối quan hệ giữa thiên nhiên và tâm hồn trẻ thơ C. Ca ngợi hình ảnh người mẹ và tấm lòng bao la của mẹ D. Ca ngợi tình mẫu tử thiêng liêng, bất diệt Câu 7: Nhân vật trữ tình trong bài thơ trên là gì? A. Em bé B. Mây C. Sóng D. Người mẹ Câu 8: Chủ đề bài thơ Mây và sóng là gì? A. Tình bạn bè thắm thiết B. Tình anh em sâu nặng --------------------------------------------------------------------------------------- GV: Nguyễn Thị Huyền Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
20. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2023-2024 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- C. Tình mẫu tử thiêng liêng D. Tình yêu thiên nhiên sâu sắc Câu 9: Điểm giống và khác nhau giữa hai phần của bài thơ Mây và sóng là gì? A. Đều có số dòng thơ bằng nhau nhưng cách xây dựng hình ảnh khác nhau B. Đều có cách tổ chức lời thơ và trình tự tường thuật giống nhau C. Có trình tự tường thuật khác nhau nhưng có cùng nội dung biểu đạt D. Có trình tự tường thuật giống nhau nhưng ý và lời không trùng lặp Câu 10: Nhận định nào là chính xác về nhà thơ Ta-go? A. Ta-go là nhà thơ cổ điển của nước Anh B. Ta-go là nhà thơ hiện đại của Anh C. Ta-go là nhà thơ cổ điển của Ấn Độ D. Ta-go là nhà thơ hiện đại của Ấn Độ Câu 11: Bài thơ Mây và sóng là lời của ai, nói với ai? A. Lời của người mẹ nói với đứa con B. Lời của con nói với mẹ về những người sống trên sóng, trên mây. C. Lời của đứa con nói với mẹ. D. Lời của con nói với bạn bè Câu 12: Ngoài ý nghĩa ca ngợi tình cảm mẹ con, bài thơ còn gợi cho ta thêm suy ngẫm về điều gì nữa? A. Muốn khước từ những cám dỗ và quyến rũ trong cuộc đời, con người phải có điểm tựa vững chắc. Tình mẹ con chính là một trong những điểm tựa vững chắc đó. B. Hạnh phúc không phải ở “trên mây” cao vợi, hay “trong sóng” xa xôi, do ai ban phát mà hạnh phúc ở ngay trong cuộc sống trần thế và đo chính con người chúng ta tạo dựng nên. C. Những triết lý đơn giản mà đúng đắn về hạnh phúc trong cuộc đời. D. Cả 3 đáp án trên đều đúng. 4. HOẠT ĐỘNG 4: VẬN DỤNG. a. Mục tiêu: HS vận dụng kiến thức bài học vào giải quyết tình huống trong thực tiễn. b. Nội dung: Trả lời câu hỏi về tình huống thực tiễn c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS. d. Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA THÀY VÀ TRÒ SẢN PHẨM CẦN ĐẠT *Nhiệm vụ 1: Làm việc cá nhân tại BT: Để trở thành một người con ngoan, mỗi chúng lớp: ta cần: Bước 1: GV giao nhiệm vụ. - Nghe lời ông bà, bố mẹ, thầy cô. BT: Theo em, để trở thành một - Luôn dành sự quan tâm đến những người thân yêu người con ngoan, mỗi bạn nhỏ cần bằng lời nói, hành động. làm những gì? - Cần biết dũng cảm để vượt qua những cám dỗ từ Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: môi trường xung quanh, không bị cái xấu lôi kéo, HS suy nghĩ, làm việc cá nhân. rủ rê. Bước 3: Báo cáo, thảo luận: - Đại diện các cặp trả lời câu hỏi. - Các cặp khác nhận xét, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét và chỉnh sửa, bổ sung (nếu --------------------------------------------------------------------------------------- GV: Nguyễn Thị Huyền Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ