Giáo án Ngữ văn Lớp 7 - Chương trình học kì 2 - Năm học 2020-2021

Nội dung text: Giáo án Ngữ văn Lớp 7 - Chương trình học kì 2 - Năm học 2020-2021

1. Giáo án Ngữ văn 7 Ngày / /2021 / /2021 Ngày soạn Dạy Tiết / /2021 Lớp 7a1 7a2 TUẦN 19 - TIẾT 73: ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN TỤC NGỮ VỀ THIÊN NHIÊN VÀ LAO ĐỘNG SẢN XUẤT I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức, kĩ năng: a. Kiến thức - Khái niệm tục ngữ. - Nội dung tư tưởng, ý nghĩa triết lí và hình thức nghệ thuật của những câu tục ngữ trong bài học. b.Kĩ năng * Kĩ năng bài dạy: - Đọc - hiểu, phân tích các lớp nghĩa của tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất. - Vận dụng được ở mức độ nhất định một số câu tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất. * Kĩ năng sống: - Tự nhận thức được những bài học kinh nghiệm về thiên nhiên, lao động sản xuất. - Ra quyết định: vận dụng các bài học kinh nghiệm đúng lúc, đúng chỗ. - Tích hợp môi trường: Liên hệ. Học sinh sưu tầm tục ngữ liên quan đến môi trường. Bảo vệ môi trường đất, nước, không khí 2. Định hướng phát triển phẩm chất và năng lực HS a. Các phẩm chất: -Giáo dục tình yêu lao động, yêu thiên nhiên , chăm chỉ, trách nhiệm b. N¨ng lùc chung: b. N¨ng lùc chung: - Năng lực tự học, giải quyết vấn đề , hợp tác , thu thập , xử lí thông tin. c. N¨ng lùc chuyªn biÖt: - Năng lực đọc hiểu văn bản , sử dụng ngôn ngữ , cảm thụ thẩm mĩ , tư duy hình tượng II. CHUẨN BỊ: 1. Thầy: Tham khảo sách: “ Tục ngữ, ca dao, dân ca” của Vũ Ngọc Phan. 2. Trò: Soạn bài, sưu tầm các câu tục ngữ cùng chủ đề. III. TỔ CHỨC DẠY VÀ HỌC: * Hoạt động 1: Khởi động - Thời gian: 5p - Phương pháp – kĩ thuật: thuyết trình, động não. - Năng lực: năng lực giao tiếp, năng lực tư duy. Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Chuẩn KT-KN cần đạt H. Kể tên các thể loại của VHDG mà em -HS suy nghÜ, tr×nh bµy: truyÒn thuyÕt, đã học? cæ tÝch, truyện ngụ * GV: Tục ngữ là kho tàng kinh nghiệm ngôn, truyện cười, quý báu của dân gian. Nó đúc kết những ca dao kinh nghiệm đúng đắn như một chân lí về mọi lĩnh vực ( đời sống, lao động sản -HS động não, ghi xuất ). Tiết học hôm nay thầy trò ta cùng tên bài học tìm hiểu. * Hoạt động 2: Hình thành kiến thức Năm học 2020-2021 1
2. Giáo án Ngữ văn 7 - Thời gian: 24 p - Phương pháp- Kĩ thuật: Đọc diễn cảm, thuyết trình, vấn đáp, động não , thảo luận nhóm, dạy học theo dự án, - Năng lực: năng lực giao tiếp, năng lực tư duy, năng lực giao tiếp Tiếng Việt, năng lực hợp tác tác, năng lực cảm thụ thẩm mĩ Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Chuẩn KT-KN cần đạt I. Đọc - chú thích: * Dựa vào đặc điểm thể loại GV HS đọc bài 1. Đọc: hướng dẫn HS cách đọc tục ngữ. - Đọc chậm rãi, chú ý vần, - Về hình thức: Ngắn gọn, có vần, nhịp, vế đối. có vế đối -> đọc rõ ràng, ngắt nhịp phù hợp với nhịp điệu của câu - Về nội dung: Giàu hình ảnh nên đọc nhấn giọng những câu, từ và cụm từ miêu tả nhằm gợi cảm xúc cho người nghe. 2. Chú thích: H: Tục ngữ là gì? - Tục ngữ là những câu nói - Là một thể loại văn học dân gian ngắn gọn , ổn dân gian định có hình ảnh , nhịp * Hình thức : điệu thể hiện những kinh + Ngắn gọn nghiệm của nhân dân về tự + Ổn định (Kết câu bền nhiên, LĐSX được nhân vững – câu hoàn chỉnh) dân vận dụng vào đời + Có nhịp điệu, hình ảnh sống, suy nghĩ, lời ăn tiếng Dễ nhớ, dễ lưu truyền nói hàng ngày. * Nội dung: Thể hiện kinh nghiệm của nhân dân về thiên nhiên, lao động sản xuất, con người và xã hội *GV hướng dẫn HS tìm hiểu cấu - HS trình bày 3. Cấu trúc văn bản: 2 trúc văn bản. phần H: Văn bản gồm mấy câu tục ngữ? Diễn đạt những nội dung gì? H: Nhóm tục ngữ về thiên nhiên * Tục ngữ về thiên nhiên được đúc kết từ những hiện tượng - Hiện tượng thời gian nào? câu1. H: Những câu tục ngữ về đề tài lao - Hiện tượng thời tiết: động được đúc rút từ hoạt động + Câu 2: nắng mưa. nào? + Câu 3: bão. H: Dựa vào đặc điểm nào để xếp + Câu 4: lụt. chúng vào cùng văn bản? *Tục ngữ về lao động sản xuất: - Câu5: giá trị của đất. - Câu 6: giá trị chăn nuôi. - Câu 7,8: các yếu tố quan trọng trong nghề trồng trọt. Năm học 2020-2021 2
3. Giáo án Ngữ văn 7 II. Tìm hiểu văn bản 1. Tục ngữ về thiên nhiên: Câu 1: H: Câu tục ngữ diễn tả điều gì? * HS đọc câu 1: Đêm tháng năm chưa nằm - Tháng năm đêm ngắn, đã sáng tháng mười ngày dài. Ngày tháng mười chưa H: Tác giả dân gian đã dùng nghệ - Dùng phép tu từ nói quá cười đã tối. thuật gì để nói về thời gian? và phép đối xøng - Dùng phép nói quá và đối vế H: Cách nói như vậy có tác dụng - Gây ấn tượng đối với gì? người nghe về đặc điểm của thời gian trong tháng năm và tháng mười.Dùng phép đối khiến cho người đọc dễ nhớ, dễ hiểu. H: Dựa trên cơ sở nào, người xưa - Mùa hạ đêm ngắn , ngày đúc rút ra những kinh nghiệm đó? dài vì thời tiết ấm nóng và mặt trời mọc sớm, tắt muộn bầu trời trong xanh còn mùa đông bầu trời u ám, mây xám phủ đày trời khiến ta thấy trời mau tối H: Qua cách diễn tả như vậy, người - Người xưa nhắn nhủ => Bài học về việc sử xưa muốn nhắn nhủ điều gì? con người phải biết sử dụng thời gian sao cho hợp dụng thời gian cho hợp lí lí trong mỗi mùa. với mỗi mùa một cách chủ động H. Em cÇn ¸p dông kinh nghiÖm ®ã -HS liªn hÖ thùc tÕ: Bè trÝ nh thÕ nµo trong cuéc sèng? s¾p thêi gian vµo líp cho HS xÕp thêi gian c«ng viÖc häc tËp mét c¸ch hîp lÝ ntn? Cho vÝ dô? * Gäi HS ®äc c©u tôc ng÷ thø 2,3,4 *GV hưíng dÉn HS th¶o luËn nhãm Câu 2: 5 phót -HS hîp t¸c lµm viÖc Mau sao thì nắng, vắng - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy H1. NhËn xÐt vÒ h×nh thøc ng«n sao thì mưa. ý kiÕn – c¸c nhãm nhËn ng÷ thÓ hiÖn ë c¸c c©u TN? -> Hai vÕ ®èi xøng, cặp tõ xÐt, ph¶n biÖn H2. Kinh nghiÖm mµ cha «ng ta ng÷ tr¸i nghÜa * câu 2: ®óc kÕt qua nh÷ng c©u tôc ng÷ ®ã - Trông sao đoán thời tiết. - Mau sao: nhiều saotrên vÒ nh÷ng hiÖn tưîng g× ? Nh÷ng => Nắm được thời tiết để bầu trời vào ban đêm thì kinh nghiÖm ®ã dùa trªn c¬ së thùc chủ động trong lao động ngày hôm sau trời sẽ tiÔn nµo? sản xuất( việc gieo nắng H3. Nh÷ng kinh nghiÖm ®ã cã t¸c trồng ) dông thÕ nµo trong ®êi sèng, sinh Câu 3: ho¹t cña nh©n d©n? Ráng mỡ gà, ai có nhà thì C©u NghÖ Néi ý * câu 3: giữ. TN thuËt dung nghÜa - Sắc vàng của màu mây -> Lưîc bá tõ ng÷ phía chân trời. 2 - Kinh nghiệm xem sắc - Đó là hiện tượng trời sắp mây đoán thời tiết. 3 có bão nên mọi người phải => Giúp cho con người Năm học 2020-2021 3
4. Giáo án Ngữ văn 7 H. Bèn c©u tôc ng÷ vÒ thiªn nhiªn lo giữ cho ngôi nhà của chủ động trong công việc cã nh÷ng ®Æc ®iÓm nµo chung vÒ mình phòng tránh những thiệt h×nh thøc NT ?Tõ viÖc quan s¸t hại về phương tiện làm ăn hiÖn tưîng tù nhiªn ®ã cha «ng ta và tài sản của gia đình ®· ®óc kÕt nh÷ng kinh nghiÖm g× ? H: Bài học người xưa muốn nhắn nhủ qua câu tục ngữ này? GV bình: Những kinh nghiệm đó đến nay vẫn đúng song để con người chủ động về mọi mặt ngành khí tượng thuỷ văn đã dự báo một cách chính xác hơn về thời tiết trong từng ngày H. Ngoµi nh÷ng c©u tôc ng÷ trªn -HS thi ai nhanh em h·y ®äc nh÷ng c©u tôc ng÷ HS đọc những câu tục ngữ cïng nãi vÒ chñ ®ề nµy ? các em đã sưu tầm nói về VD: nội dung này. - Th¸ng 7 heo may, chuån chuån bay th× b·o - chuån chuån bay thÊp th× mưa, - Chuồn chuồn bay thấp thì mưa, - Tháng bảy heo may, chuồn chuồn - Tháng bảy kiến đàn, lại hàn hồng thuỷ. * Gäi HS ®äc c©u tôc ng÷ 5,6,7,8 -HS ®äc 2. Tục ngữ về lao động H. C¸c c©u tôc ng÷ trªn ®óc rót sản xuất. kinh nghiÖm tõ nh÷ng ho¹t ®éng + Suy nghÜ, nªu ý kiÕn. *Câu 5: nµo cña con ngưêi? - Ho¹t ®éng trång trät vµ Tấc đất, tấc vàng. GV yêu cầu HS thảo luận cÆp ®«i ch¨n nu«i. + NT: Èn dô , so s¸nh, nãi 3’ -HS hîp t¸c lµm viÖc qu¸ H. §äc c©u tôc ng÷ sè 5? Ph¸t hiÖn -®Êt ®ưîc coi như vµng,quý -> Khẳng định giá trị của h×nh thøc nghÖ thuËt vµ nªu ý hiÓu như vµng đất cña em vÒ ý nghÜa c©u tôc ng÷? - LÊy c¸i nhá bÐ ( tÊc ®Êt) => Đối với người lao động H. Gi¸ trÞ cña c©u tôc ng÷? so víi c¸i lín ( tÊc vµng) sống bằng nghề nông thì * C©u hái ph¶n biÖn: => gi¸ trÞ cña ®Êt phải biết quí trọng đất đai - V× sao ®Êt l¹i quý như vËy?( ®Êt và biết sử dụng có hiệu nu«i sèng ®ưîc con ngưêi, lµ n¬i quả ngưêi ë, ngưêi ph¶i ®æ må h«i, xư¬ng m¸u míi cã ®Êt vµ b¶o vÖ ®Êt) -C©u tôc ng÷ phª ph¸n hiÖn tưîng . nµo cña con ngưêi? Khuyªn con ngưêi ®iÒu g×? - Gäi HS ®äc c©u 8 + §äc H. Tr×nh bµy ý kiÕn c¸ch hiÓu cña Câu 8: -HS suy nghÜ ®éc lËp, lÇn em vÒ vÒ h×nh thøc, néi dung, gi¸ Nhất thì, nhì thục. trÞ cña kinh nghiÖm mµ c¸c c©u tôc lưît tr×nh bµy ý hiÓu , HS -> Trong trồng trọt cần ng÷ trªn thÓ hiÖn? kh¸c nhËn xÐt, ph¶n biÖn phải chú trọng hai yếu tố H. Em biÕt nh÷ng c©u tôc ng÷ cã là thời vụ và đất canh tác. dung tư¬ng tù. => Lịch gieo trồng đúng H. Theo em gi¸ trÞ cña c©u TN nµy thời vụ và cải tạo đất sau Năm học 2020-2021 4
5. Giáo án Ngữ văn 7 lµ g×? mỗi vụ thu hoạch => Gióp ngưêi n«ng d©n thÊy ®ưîc tÇm quan träng cña c¸c yÕu tè trªn trong nghÒ trång lóa. Nã rÊt cã Ých ®èi víi mét ®Êt nưíc phÇn lín d©n sè sèng b»ng nghÒ n«ng. H. Kinh nghiÖm ®ưîc ®uc kÕt trong c©u tôc ng÷ nµy lµ g×? - Thø nhÊt thêi vô, thø hai GV nhận xét, chốt ®Êt canh t¸c. H. H·y chØ ra nh÷ng nÐt NT ®Æc s¾c nhÊt cã ở 2 c©u tôc ng÷? NT: Ng«n ng÷ ng¾n gän, Em rót ra bµi häc g× qua nh÷ng c©u c« ®äng lêi Ýt , ý nhiÒu, tôc ng÷ ®ã? - c¸c vÕ ®èi xøng vÒ h×nh thøc vµ néi dung, -Èn dô, liÖt kª., nãi qu¸ => Yªu quÝ, b¶o vÖ ®Êt ®ai , coi träng nghÒ lµm vưên, trång trät ch¨n nu«i H: Kinh nghiệm này đã được người - Sử dụng cách diễn đạt III. Tổng kết xưa thực hiện như thế nào và ngày ngắn gọn cô đúc. 1. NT: nay nhân dân ta còn ứng dụng - Sử dụng kết cấu diễn đạt - Sử dụng cách diễn đạt không? theo kiểu đối xứng, nhân ngắn gọn cô đúc. quả hiện tượng và ứng xử - Sử dụng kết cấu diễn đạt cần thiết. theo kiểu đối xứng, nhân H: Để lưu truyền những kinh - Tạo vần nhịp cho câu văn quả hiện tượng và ứng xử nghiệm quí báu đó trong dân gian, dễ nhớ, dễ vận dụng. cần thiết. người xưa đã dùng những yếu tố - Tạo vần nhịp cho câu nghệ thuật nào? văn dễ nhớ, dễ vận dụng. H: Qua những câu tục ngữ trên, em - Bằng quan sát thực tế để 2. ND: hiểu thêm gì về khả năng quan sát đúc rút ra những kinh - Thể hiện những kinh và lao động của người xưa( khi mà nghiệm quí báu phục vụ nghiệm quý báu của nhân khoa học chưa phát triển)? cho công việc của mình. dân về thiên nhiên. - Am hiểu sâu sắc về nghề - Đúc kết kinh nghiệm nông. quý báu của nhân ta về - Có ý thức truyền bá kinh LĐSX. nghiệm cho con cháu đời sau. * Hoạt động 3: Luyện tập - Thời gian: 5 p - Phương pháp- Kĩ thuật: chia nhóm, động não, tổ chức trò chơi - Năng lực: năng lực tư duy, năng lực hợp tác Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Chuẩn KT-KNcần đạt GV. Chia líp lµm 2 ®éi IV. Luyện tập - Tổ chức cho HS ch¬i trß tiÕp søc: -HS ch¬i trß tiÕp søc - Tìm các c©u TN vµ thiªn Ghi nhanh c¸c c©u TN vµ thiªn nhiªn vµ lao ®éng s¶n xuÊt nhiªn vµ lao ®éng s¶n xuÊt sưu tÇm . ®ưîc H. H·y sưu tÇm nh÷ng c©u tôc ng÷ + Sưu tÇm theo nhãm nãi vÒ thiªn nhiªn, m«i trưêng, ®Êt VD. Rõng vµng, biÓn b¹c ®ai Ngưêi ta lµ hoa ®Êt Năm học 2020-2021 5
6. Giáo án Ngữ văn 7 - NhËn xÐt, cho ®iÓm c¸c ®éi Ai ¬i chí bá ruéng hoang * Hoạt động 4: Vận dụng - Thời gian: 5 p - Phương pháp- Kĩ thuật: vấn đáp, động não - Năng lực: năng lực tư duy Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Chuẩn KT-KN cần đạt H: Những câu tục ngữ đó có ý - HS tự rút ra kinh - Sắp xếp thời gian cho hợp nghĩa thế nào đối với chúng ta nghiệm cho bản thân lí, hiệu quả trong học tập, hôm nay? sinh hoạt. *GV liên hệ. - Nhận biết được các hiện H. ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n 3 -5 -HS suy nghÜ viÕt ®o¹n tượng tượng thời tiết chủ c©u trong ®ã cã sö dông mét c©u v¨n, 1 HS tr×nh bµy động bảo vệ sức khỏe. tôc ng÷ víi lêi khuyªn ai ®iÒu g× ®ã? VD: ¨n qu¶ nhí kÎ trång c©y. * Hoạt động 5: Tìm tòi mở rộng - Thời gian: 3 p - Phương pháp- Kĩ thuật: vấn đáp, động não - Năng lực: năng lực tư duy, năng lực tự học Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Chuẩn KT-KN cần đạt H: Lập bảng thống kê những câu HS lập bảng thống kê tục ngữ về thiên nhiên , LĐSX? GV hướng dẫn câu 1, về nhà HS làm tiếp Câu Ý nghĩa Cơ sở khoa học Áp dụng Nghệ thuật TN Ở nước ta, tháng năm Do quỹ đạo của trái đất Sử dụng thời 2 vế, quan hệ (Âm lịch) ngày dài với mặt trời và trái đất gian hợp lý vào tương phản, 1 đêm ngắn, tháng xoay xung quanh trục mùa hè và mùa vần lưng, nói mười thì ngược lại. nghiêng. đông. quá Đêm trời có nhiều Đêm ít sao do trời có Chuẩn bị công 2 vế đối, vần 2 sao, ngày nắng. nhiều mây mù nên sẽ việc thích nghi lưng. Đêm trời có ít sao, có mưa vào ngày hôm với thời tiết. ngày mưa sau. Chân trời có màu Sự thay đổi áp suất, Phòng chống 2 vế, vần lưng. 3 vàng (Mỡ gà) báo luồng không khí di thiệt hại do dông hiệu sắp có dông bão. chuyển tạo màu sắc bão gây ra. ánh mặt trời phản chiếu khác nhau Tháng 7 ở Bắc bộ Một số loài vật có giác Phòng tránh 2 vế, vần lưng, 4 thường có lũ lụt, kiến quan nhạy bén biết thiệt hại do bão hình ảnh bò lên cao tránh lũ. được sự thay đổi của lụt thiên nhiên. 5 Đề cao giá trị của đất Đồng bằng Bắc bộ hẹp, Tận dụng đất đai 2 vế, so sánh đai dân đông canh tác 6 Thứ tự lợi ích các Trong nông nghiệp thì Cải thiện đời Liệt kê, vần ngành nghề trong nuôi cá, làm vườn có sống lưng nông nghiệp. thể có thu nhập khá. Năm học 2020-2021 6
7. Giáo án Ngữ văn 7 Thứ tự quan trọng Nước là yếu tố quan Nâng cao năng 7 trong việc trồng lúa trọng nhất trong canh suất cây trồng Các vế đối để đạt năng suất cao. tác xứng, Liệt kê Canh tác phải đúng Canh tác muốn có hiệu Kết quả cao 8 thời vụ, kế đó phải quả cần theo trình tự trong canh tác đầu tư công sức khai hợp lý khẩn và cải tạo đất trồng. Giá trị: Vận dụng vào thực tiễn trong sinh hoạt và lao động. Giao bài và hướng dẫn học bài, chuẩn bị bài ở nhà: 5-6 phút Giao bài và hướng dẫn học bài - Học thuộc lòng các câu tục ngữ, nắm biện pháp nghệ thuật và ý nghĩa - Học thuộc lòng phần ghi nhớ. - HS tự đọc các câu tục ngữ 4,6,7. Nêu ý nghĩa của những câu tục ngữ đó. - Sưu tầm những câu tục ngữ về thiên nhiên , LĐSX Chuẩn bị bài ở nhà - Soạn bài: Chương trình địa phương: Phần văn và tập làm văn - Đọc - trả lời câu hỏi trong bài - Tìm đọc cuốn: Ngữ văn địa phương - Tìm hiểu và sưu tầm những câu tục ngữ, ca dao dân ca Hải Phòng , về những giá trị nội dung, hình thức và tác dụng của tục ngữ, ca dao dân ca Hải Phòng. - Tục ngữ về các sản vật - Tục ngữ về địa danh, địa giới lịch sử, văn hóa, du lịch - Tục ngữ về truyền thống học hành khoa cử - Tục ngữ về ứng xử đạo lí, tâm linh - Tục ngữ về truyền thống ơn nghĩa - Tục ngữ về kinh nghiệm dựng vợ gả chồng - Tục ngữ về kinh nghiệm thời tiết Ngày / /2021 / /2021 Ngày soạn Dạy Tiết / /2021 Lớp 7a1 7a2 TIẾT 74-75: CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG PHẦN VĂN VÀ TẬP LÀM VĂN ( Khái quát về tục ngữ, ca dao Hải Phòng) I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức, kĩ năng a.Kiến thức - Nhận biết về những giá trị nội dung, hình thức và tác dụng của tục ngữ, ca dao dân ca Hải Phòng. - Thấy được sự độc đáo của hát đúm Thủy Nguyên. b. Kĩ năng - Đọc hiểu văn bản nghị luận viết về tục ngữ, ca dao dân ca Hải Phòng. - Yêu quý con người, quê hương và nền thơ ca dân gian quê hương Hải Phòng. - Tích hợp môi trường: Liên hệ. Học sinh sưu tầm tục ngữ liên quan đến môi trường. 2. Định hướng phát triển phẩm chất và năng lực HS a. Các phẩm chất: - Giáo dục HS trân trọng giữ gìn nguồn VHDG - Chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm, yêu nước . b. N¨ng lùc chung: - Năng lực tự học, giải quyết vấn đề , hợp tác , thu thập , xử lí thông tin. Năm học 2020-2021 7
8. Giáo án Ngữ văn 7 c. N¨ng lùc chuyªn biÖt: - Năng lực đọc hiểu văn bản , sử dụng ngôn ngữ , cảm thụ thẩm mĩ , tư duy hình tượng II. CHUẨN BỊ: 1. Thầy: Thiết bị dạy học- Sưu tầm ca dao, tục ngữ về địa phương 2. Trò: Soạn bài- sưu tầm ca dao, tục ngữ về địa phương III. TỔ CHỨC DẠY VÀ HỌC: * Hoạt động 1: Khởi động - Thời gian: 5p - Phương pháp – kĩ thuật: thuyết trình, động não tia chớp, nêu vấn đề, KWL,. - Năng lực: năng lực giao tiếp, năng lực tư duy Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Chuẩn KT-KN cần đạt H. Em ®· biÕt ®iÒu g× vÒ ca dao, tôc - HS tr×nh bµy ý - Cã th¸i ®é tÝch cùc x©y ng÷? TiÕt häc nµy em muèn biÕt ®iÒu g×? kiÕn c¸ nh©n dùng, thùc hiÖn nhiÖm vô * GV : VHDG, trong đó tục ngữ ca dao - HS nghe - vµo bµi. häc tËp là một gia tài giàu có và quí giá của dân tộc. Tạo nên gia tài đó là sự góp mặt của tục ngữ ca dao từng vùng miền khác nhau. Hải phòng, một trong những cái nôi văn hoá của nước ta, đem đến kho tàng văn hoá văn học dân gian nói chung và tục ngữ ca dao nói riêng những giá trị đặc sắc. * Hoạt động 2: Hình thành kiến thức - Thời gian: 64 p - Phương pháp- Kĩ thuật: Đọc diễn cảm, thuyết trình, vấn đáp, động não, thảo luận nhóm, dạy học theo dự án, - Năng lực: năng lực tư duy, năng lực giao tiếp Tiếng Việt, thu thập và xử lí thông tin, năng lực hợp tác, năng lực cảm thụ thẩm mĩ Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Chuẩn KT-KN cần đạt * Tæ chøc cho HS ®äc phÇn kh¸i - HS dùa vµo tµi liÖu I. Đọc - chú thích qu¸t vÒ tôc ng÷ , ca dao H¶i 1. Đọc Phßng vµ phÇn tôc ng÷ HP kho chøa kinh nghiÖm - Hướng dẫn đọc: Đọc to, rõ ràng, - Đọc VB theo hướng dẫn tự hào. - Đọc mẫu đoạn đầu - 3 HS đọc phần còn lại H: Nhận xét, đánh giá phần đọc của văn bản của HS. 2. Chú thích H: Nêu nội dung chính của văn - H nêu nd chính vb. - Nội dung chính: bản ? - PTBĐ: H: Xác định phương thức biểu đạt - H xác định PTBĐ và bố cục của văn bản? II. Tìm hiểu văn bản H: Đọc đoạn đầu của văn bản và - Đọc, khái quát ND phần 1. Tục ngữ Hải Phòng, cho biết tác giả đã nêu lên vấn đề đầu của văn bản kho chứa kinh nghiệm gì ở phần đó? đời sống của người dân H: Đọc thầm phần I của vb và nêu Hải Phòng nội dung chính? - Tục ngữ về các sản vật H: Tác giả đã nêu nhận định gì về - Tục ngữ Hải Phòng, kho - Tục ngữ về địa danh, địa tục ngữ HP? Tìm những câu văn chứa kinh nghiệm đời giới lịch sử, văn hóa, du Năm học 2020-2021 8
9. Giáo án Ngữ văn 7 thể hiện các luận điểm đó? sống của người dân Hải lịch Phòng - Tục ngữ về truyền thống + Các sản vật đặc trưng ở học hành khoa cử các vùng quê Hải Phòng, - Tục ngữ về ứng xử đạo lí, mang đậm dấu ấn về đời tâm linh sống lao động của người - Tục ngữ về truyền thồng vùng biển. ơn nghĩa H: Tác giả đó đưa ra những lý lẽ, - Phong phú, đa dạng - Tục ngữ về kinh nghiệm dẫn chứng nào để làm sáng tỏ cho dựng vợ gả chồng các luận điểm trên? Các lý lẽ, - Tục ngữ về kinh nghiệm dẫn chứng đó có phong phú, tiêu thời tiết biểu và có sức thuyết phục người đọc ko? Vì sao? H: Em có thêm hiểu biết gì về tục => Kinh nghiệm, trí tuệ, trí ngữ HP qua phần trình bày ở khôn và cả hình ảnh một phần I của vb? mảnh đất, một đời sống lao H: Em có cảm nhận gì về con - Hs nêu cảm nhận. động sản xuất, một cá tính người HP qua tục ngữ của người Hải Phòng H: Ngày nay, người dân quê hương ta còn giữ được những nét đẹp nào trong tính cách và văn hóa cổ truyền? H. Ngoµi nh÷ng c©u tôc ng÷ - Tæ chøc cho HS thi tiÕp nãi vÒ mãn ¨n, s¶n vËt cña søc ®Þa phư¬ng, em h·y ®äc vµ gi¶i thÝch nh÷ng c©u tôc ng÷ vÒ néi dung kh¸c mµ em ®· sưu tÇm ®ưîc? HS đọc thầm phần II của vb 2. Ca dao dân ca Hải H. Quan s¸t l¹i phÇn ca dao, h·y - HS th¶o luËn 3 phót/ Phòng – tiếng nói tâm trao ®æi th¶o luËn trong bµn ®Ó tr×nh bµy/ c¸c nhãm nhËn hồn, tình cảm của người t×m hiÓu néi dung ph¶n ¸nh cña ca xÐt bæ sung dân lao động dao HP? - Thể thơ lục bát - Tự hào về quê hương giàu (H: Nói về ca dao dân ca HP, vb truyền thống, đậm đà bản đó nêu ra những chủ đề nổi bật sắc văn hóa d©n téc (lÔ héi nào thể hiện tâm hồn, tình cảm chäi tr©u). của người dân lđ HP? ) - Về những địa danh, * GV chèt l¹i nh÷ng néi dung c¬ những trung tâm kinh tế b¶n sầm uất, trù phú H: So sánh với ca dao dân ca của - So sánh hình thức, nội - Về địa danh lịch sử chói VN, em thấy ca dao dân ca HP dung ngời truyền thống chống có điểm gì chung, điểm gì riêng? giặc ngoại xâm (B¹ch Đ»ng H: Em có cảm nhận gì sau khi tìm - Hs tự bộc lộ, liên hệ - Thuû Nguyªn; An L·o; hiểu tục ngữ, ca dao dân ca HP thực tế. KiÕn An ) qua phần I và II của vb? - Về làng nghề truyÒn - GV đánh giá, chốt kiến thức thèng. - Về truyền thống anh dũng - Niềm tự hào gắn bó với các ngành nghề đặc trưng cña thµnh phè c¶ng. Năm học 2020-2021 9
10. Giáo án Ngữ văn 7 Tiết 75 - Tác phong, cá tính của KTBC:Tại sao nói ca dao dân ca người Hải Phòng Hải Phòng – tiếng nói tâm hồn, => là những tác phẩm trữ tình cảm của người dân lao động? tình giá trị, ghi lại đời sống, - GV: Ca dao HP lµ nh÷ng t¸c tình cảm, tâm hồn, cá tính phÈm tr÷ t×nh giµu gÝa trÞ, ghi của mảnh đất và con người l¹i t×nh c¶m , t©m hån, c¸ tÝnh Hải Phòng cña m¶nh ®Êt vµ con ngưêi HP kh¬i dËy trong lßng ngưêi ®äc mét ®iÒu gi ®ã Êm ¸p vÒ quª hư¬ng. H: Đọc lại phần III của vb và cho 3. Hát đúm Thủy Nguyên biết: Nội dung chính của phần vb – một truyên thống hát đó? dân gian quý giá của H. Nãi vÒ H¶i Phßng em ®ưîc - HS dùa vµo tµi liÖu, kiÕn thành phố biển Hải Phòng biÕt nh÷ng vïng, ®Þa danh nµo thøc ®· chuÈn bÞ ë nhµ - Tập trung và điển hình næi tiÕng? Næi tiÕng vÒ lÜnh tr×nh bµy nhất ở: Phục Lễ, Phả Lễ, vùc, truyÒn thèng nµo? - c¸ nhãm nhËn xÐt, bæ Lập Lễ. H.Ở Thuû Nguyªn lÔ héi h¸t sung - Hội mở từ mùng 4 đến ®óm cã ë x· nµo? LÔ héi nµy - Hát đúm Thủy Nguyên mùng 10 tháng giêng âm thưêng tæ chøc vµo thêi gian lịch. nµo? - Là hình thức hát đối đáp H. Em hiÓu g× vÒ h×nh thøc lÔ - Hát đúm : là thể loại hát đối đáp giưa một nam và để thử tài giữa trai và gái. héi h¸t ®óm? - Nguồn gốc: xuất hiện H V× sao nãi: H¸t ®óm lµ lÔ héi một nữ, còn mọi người ở trong đời sống lao động ®Æc s¾c, ®éc ®¸o ë Thñy hội đứng vây xung quanh của người dân. Nguyªn? xung quanh xem. - Hội hát đúm còn gọi là *GV bæ sung: H¸t ®óm (Héi më -HS nghe , c¶m nhËn hội “Mở mặt”. mÆt) nh÷ng nam thanh n÷ tó trong - Làn điệu phong phú: cò làng , xã ®ưîc dÞp ng¾m nh×n lả, trống quân, quan họ, sa nhau, h¸t giao duyªn vµ thö tµi trÝ mạc vÒ c¸c lÜnh vùc .hội xuân đầu - Trình tự: gặp gỡ, hát năm : 4- 10 tháng giêng âm lịch, chào, hát mừng, hát hỏi, hát diễn ra ở đình Phục Lễ , cũng có mời trầu, hát cưới, hát tiễn, thể ở trên đường đi, trên cánh hát ra về. đồng => là sinh hoạt văn hóa dân H: Em đã được tham gia lễ hội -HS tự liên hệ gian độc đáo, loại hình hát đúm ở Thủy Nguyên chưa? nghệ thuật đặc sắc. Học xong vb này, em có muốn được tìm hiểu về một nét đẹp của văn hóa quê hương không? Dự định của em về việc đó ntn? em có suy nghĩ gì về nét sinh hoạt văn hoá của địa phương mình? - GV bình, chốt kiến thức - Tg giới thiệu khá chi tiết, tỉ mỉ về sự độc đáo của hát đúm Thủy Nguyên- HP qua nhiều khía cạnh cụ thể. Điều này vừa thể hiện sự am hiểu tường tận của người viết vừa bộc lộ niềm tự hào sâu sắc về Năm học 2020-2021 10
11. Giáo án Ngữ văn 7 một nét truyền thống quý giá con người tp quê hương. G hướng dẫn H thực hiện kĩ thuật - H thực hiện kĩ thuật các III Tổng kết: các mảnh ghép. mảnh ghép. 1. NT: Ng¾n gän, c« ®óc, N1: Tổng kết nghệ thuật. cã vÇn cã nhÞp N2: Tổng kết nội dung. 2. ý nghÜa: Tæng kÕt nh÷ng H:Qua phÇn t×m hiÓu, em h·y -2HS dùa vµo ghi nhí kinh nghiÖm vÒ s¶n xuÊt, kh¸i qu¸t l¹i nh÷ng nÐt ®Æc s¾c trong tµi liÖu ®Ó tr×nh bµy ®Þa danh, bµi häc ®¹o lÝ cña tôc ng÷, ca dao H¶i Phßng sèng H. Qua nh÷ng c©u tôc ng÷ võa - HS tù liªn hÖ, béc lé suy -=>tự hào ->bảo tồn, kế t×m ®ưîc gióp em hiÓu g× vÒ nghÜ c¸ nh©n: thừa và phát huy con ngưêi HP? + c¸ tÝnh m¹nh mÏ + yªu m¶nh ®Êt quª h¬ng + ý thøc vÒ tÝnh c¸ch riªng, b¶n s¾c riªng cña quª m×nh. - §å S¬n, ThñyNguyªn, An L·o, * Hoạt động 3: Luyện tập - Thời gian: 10 p - Phương pháp- Kĩ thuật: chia nhóm, động não, tổ chức trò chơi - Năng lực: năng lực tư duy, năng lực hợp tác,thu thập và xử lí thông tin Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Chuẩn KT-KN cần đạt H. Tìm những câu tục ngữ và -HS sưu tầm cá nhân III. LuyÖn tËp ca dao khác về HP mà em biết -Thi tiÕp søc 2 nhãm tr×nh Bµi 1: Sưu tÇm câu tục ngữ và như: bµy 5’ ca dao về HP - Lêi ca béc lé t×nh yªu løa Ai về thăm xóm Lò Nồi *Ca dao tục ngữ về đất Đồ ®«i, t×nh lµng nghÜa xãm Mà xem cái bát sáng ngời Sơn - Lêi ca tù hµo vÒ truyÒn nước men 1. Dù ai buôn đâu, bán đâu thèng v¨n ho¸, chèng giÆc - My Sơn bắc ngật văn Mùng chín tháng tám chọi ngo¹i x©m chương bút trâu thì về - Đặc biệt là những câu nói về Triều thủy nam hồi phú quí Dù ai bận rộn trăm nghề môi trường nguyên Mùng chín tháng tám nhớ về chọi trâu ( *GV tổ chức cho các em thi Thi hái hoa dân chủ: 2. Gái lấy chồng Đồ Sơn- Bát đọc và nêu cảm nhận về Vạn những câu ca dao và tục ngữ Trai lấy vợ sang huyện Hoa đã sưu tầm được. Phong *Hình thức tổ chức: hái hoa *Ca dao tục ngữ về đất Thủy dân chủ và tính điểm thi đua Nguyên giữa các tổ.) 1. Nhất cao là núi U Bò H. Dùa vµo c¸c bµi h¸t ®èi -HS thÓ hiÖn s¸ng t¹o Nhất đông chợ Giá, nhất to ®¸p trong tµi liÖu, h·y thÓ hiÖn sông Rừng b»ng lêi h¸t cña m×nh? 2. Sâu nhất là sông Bạch - GV thưëng ®iÓm cho nh÷ng Đằng cÆp thÓ hiÖn tèt. Ba lần giặc đến, ba lần giặc tan 3. Thuỷ Sơn sơn thuỷ hữu tình Trên thì có núi, dưới thì có sông * Hoạt động 4: Vận dụng Năm học 2020-2021 11
12. Giáo án Ngữ văn 7 - Thời gian: 6p - Phương pháp- Kĩ thuật: vấn đáp, động não - Năng lực: năng lực tư duy , sử dụng ngôn ngữ,thưởng thức cái đẹp Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Chuẩn KT-KN cần đạt * ViÕt 1 ®o¹n v¨n (kho¶ng 7-8 - §äc yªu cÇu bµi tËp Bµi tËp 3: c©u) giíi thiÖu mét nÐt ®Ñp nµo - Nghe HD ViÕt ®o¹n v¨n giíi thiÖu mét ®ã cña ng­êi H¶i Phßng ®­îc thÓ -2 HS lªn b¶ng tr×nh nÐt ®Ñp cña ng­êi H¶i Phßng hiÖn qua c¸c c©u tôc ng÷ bµy, d­íi líp lµm t­¬ng - GV h­íng dÉn: tù vµo vë - Gäi tr×nh bµy - NhËn xÐt, bæ sung - GV nhËn xÐt, söa ch÷a, cho - Nghe, ch÷a bµi ®iÓm ®éng viªn. * Hoạt động 5: Tìm tòi mở rộng - Thời gian: 5 p - Phương pháp- Kĩ thuật: vấn đáp, động não , dự án - Năng lực: năng lực tư duy, năng lực tự học , Năng lực giải quyết vấn đề Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Chuẩn KT-KN cần đạt H. VÒ nhµ sưu tÇm nh÷ng c©u ca -HS vÒ nhµ sưu tÇm, më réng dao, tôc ng÷ cña ®Þa phư¬ng H¶i kiÕn thøc Phßng vµ t×m hiÓu néi dung, ý nghÜa cña nh÷ng c©u ca dao, tôc ng÷ ®ã? ( ph©n tÝch c¸i hay c¸i ®Ñp ) - Ph©n biÖt v¨n nghÞ luËn vµ tù sù ë nh÷ng v¨n b¶n cô thÓ. ( t×m c¸c v¨n b¶n nghÞ luËn trong chư¬ng tr×nh) Ngày / /2021 / /2021 Ngày soạn Dạy Tiết / /2021 Lớp 7a1 7a2 TIẾT 76-77: TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN NGHỊ LUẬN I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức, kĩ năng: a. Kiến thức - Khái niệm văn bản nghị luận. - Nhu cầu nghị luận trong đời sống và đặc điểm chung của văn bản nghị luận. - Nh÷ng ®Æc ®iÓm chung cña v¨n b¶n nghÞ luËn. b.Kĩ năng * Kĩ năng bài dạy: - Nhận biết văn bản nghị luận khi đọc sách báo, chuẩn bị để tiếp tục tìm hiểu sâu, kĩ hơn về kiểu văn bản quan trọng này. * Kĩ năng sống: + Suy nghĩ, phê phán, sáng tạo, phân tích, bình luận và đưa ra ý kiến cá nhân về đặc điểm, bố cục, phương pháp làm bài văn nghị luận. + Ra quyết định: lựa chọn cách lập luận, lấy dẫn chứng khi tạo lập và giao tiếp hiệu quả bằng văn nghị luận. 2. Định hướng phát triển phẩm chất và năng lực HS a. Các phẩm chất: - Chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm, nhân ái, yêu nước b. N¨ng lùc chung: - Năng lực tự học, giải quyết vấn đề , hợp tác , thu thập , xử lí thông tin. c. N¨ng lùc chuyªn biÖt: Năm học 2020-2021 12
13. Giáo án Ngữ văn 7 - Năng lực sử dụng ngôn ngữ, tạo lập văn bản nói , viết . II. CHUẨN BỊ: 1. Thầy: Sách bài tập, Máy Ffoveter. - Sưu tầm một số văn bản nghị luận trên báo chí 2. Trò: Đọc sgk, trả lời các câu hỏi tìm hiểu bài III. TỔ CHỨC DẠY VÀ HỌC: * Hoạt động 1: Khởi động - Thời gian: 5p - Phương pháp – kĩ thuật: thuyết trình, động não. - Năng lực: năng lực giao tiếp, năng lực tư duy. Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Chuẩn KT-KN cần đạt H. Nh¾c l¹i c¸c kiÓu v¨n b¶n ®· häc tõ - HS trình bày. líp 6 ? Ngoµi c¸c kiÓu v¨n b¶n em võa kÓ th× - HS nghe h«m nay chóng ta t×m hiÓu mét kiÓu v¨n b¶n nghÞ luËn.VËy thÕ nµo lµ v¨n nghÞ luËn, môc ®Ých viÕt kiÓu v¨n b¶n nµy lµ g× ?. bµi häc h«m nay * Hoạt động 2: Hình thành kiến thức - Thời gian: 37 p - Phương pháp- kĩ thuật: Vấn đáp, động não, nêu vấn đề, thảo luận nhóm, phiÕu häc tËp. - Năng lực cần phát triển: Năng lực giải quyết vấn đề, tư duy sáng tạo, tự học, giao tiếp Tiếng Việt, hợp tác, thu thập và xử lí thông tin Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Chuẩn KT-KN cần đạt - GV nªu vÊn ®Ò ®Ó HS th¶o luËn I. Nhu cÇu nghÞ luËn vµ * ChiÕu c¸c c©u hái - HS quan s¸t v¨n b¶n nghÞ luËn + V× sao ph¶i häc tËp? 1. Nhu cÇu nghÞ luËn + V× sao con ngưêi cÇn ph¶i cã b¹n bÌ? * T×nh huèng: + Theo em, như thÕ nµo lµ sèng ®Ñp? + TrÎ em hót thuèc l¸ lµ tèt hay xÊu, cã lîi hay h¹i? + Muèn b¶o vÖ søc khoÎ ta ph¶i lµm g×? + T¹i sao ph¶i bảo vÖ m«i trưêng? H. Em cã gÆp nh÷ng d¹ng c©u hái nµy - Th¶o luËn theo bµn * NhËn xÐt: trong cuéc sèng hµng ngµy kh«ng? V× sao? 3 phót, tr×nh bµy: - Trong ®êi sèng, ta NÕu gÆp th× chóng ta cã thÓ tr¶ lêi, gi¶i dïng lêi lÏ, ý kiÕn thưêng gÆp v¨n nghÞ luËn thÝch b»ng c¸c kiÓu v¨n b¶n như tù sù, cña m×nh dưíi d¹ng c¸c ý kiÕn nªu miªu t¶ hoÆc biÓu c¶m ®ưîc kh«ng? V× - C¸c nhãm nhËn xÐt, ra trong cuéc häp, c¸c bµi sao? bæ sung ý kiÕn x· luËn, b×nh luËn, bµi - GV: ChØ cã dïng lÝ lÏ, ví dụ thực tế (dẫn ph¸t biÓu ý kiÕn trªn b¸o chứng) th× c©u tr¶ lêi míi cã søc thuyÕt chÝ, phôc H. Em thưêng thÊy trªn b¸o chÝ, truyÒn - X· luËn, b×nh luËn, h×nh nh÷ng kiÓu v¨n b¶n nµo khi ®Ò cËp phª b×nh, héi th¶o hoÆc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò, nh÷ng c©u KH hái d¹ng nªu trªn?cho vÝ dô? - GV lÊy VD 1 bµi BL trªn b¸o: VÝ dô: B×nh luËn thÓ thao, bãng đá, vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i trưêng,hái ®¸p vÒ ph¸p luËt, søc kháe Năm học 2020-2021 13
14. Giáo án Ngữ văn 7 H. Khi nµo con ngưêi cã nhu cÇu lµm v¨n b¶n nghÞ luËn? - 2HS chốt - Khi cÇn bµn b¹c, trao ®æi, ph¸t biÓu, b×nh luËn, bµy tá quan ®iÓm. * Gäi HS ®äc v¨n b¶n: Chèng n¹n thÊt häc 2. ThÕ nµo lµ v¨n b¶n (sgk/7) - HS ®äc nghÞ luËn H. B¸c Hå viÕt bµi nµy nh»m môc ®Ých g×? - B¸c mong tÊt c¶ 1. VÝ dô: Hưíng tíi ®èi tưîng nµo? mäi ngưêi d©n VN V¨n b¶n “Chèng n¹n thÊt biÕt ch÷, cã kiÕn thøc häc” mµ x©y dùng ®Êt n- * mục đích nghị luận H. §Ó thùc hiÖn môc ®Ých Êy, bµi viÕt ®· ưíc - Hướng tới nhân dân. nªu ra nh÷ng ý kiÕn nµo? Nh÷ng ý kiÕn Êy - HS th¶o luËn theo - Nói về nạn thất học và ®· ®ưîc diÔn ®¹t thµnh c¸c luËn ®iÓm nµo? bµn - ghi c¸c néi chống nạn thất học - Ph¸t PHT ®Ó häc sinh ®iÒn dung th¶o luËn trªn 2. NhËn xÐt VÊn ®Ò NL LuËn ®iÓm LÝ lÏ vào PHT; ( ý kiÕn, quan ®iÓm, tư tưëng) => Soi PHT cña mét nhãm, nhËn xÐt, bæ -HS nhËn xÐt , bæ sung sung ý kiÕn GV chiếu đ/a VÊn ®Ò NL LuËn ®iÓm LÝ lÏ ( ý kiÕn, (ý kiÕn thÓ quan ®iÓm, hiÖn quan tư tưëng) ®iÓm) - Thùc d©n - Mét trong + T×nh Ph¸p ngu nh÷ng c«ng tr¹ng sè d©n ®Ó cai viÖc ph¶i ngưêi thÊt trÞ thùc hiÖn cÊp häc, l¹c - HÇu hÕt tèc trong lóc hËu trưíc ngưêi d©n nµy lµ n©ng CMT8 ®Òu mï cao d©n trÝ. + Nh÷ng ch÷. - Mäi ngưêi ®iÒu kiÖn - §ưa ra VN ph¶i hiÓu ®Ó ngưêi nh÷ng biÖn biÕt quyÒn lîi d©n tham ph¸p ®Ó cña m×nh, gia x©y chèng n¹n bæn phËn cña dùng nưíc thÊt häc. m×nh, ph¶i cã nhµ kiÕn thøc + Nh÷ng ph¶i biÕt ®äc, biÖn ph¸p viÕt ch÷ quèc thùc tÕ ng÷. trong viÖc chèng n¹n mï ch÷ H. Theo em, t¸c gi¶ cã thÓ thùc hiÖn môc ®Ých cña m×nh b»ng v¨n kÓ chuyÖn, miªu t¶ -HS nªu ý kiÕn c¸ nh©n kh«ng thÓ thùc hay biÓu c¶m ®ưîc kh«ng? V× sao? -> C¸c lo¹i v¨n b¶n tù sù, miªu t¶ vµ biÓu hiÖn ph¶i dïng v¨n nghÞ luËn c¶m ®Òu khã cã thÓ thùc hiÖn ®ưîc môc ®Ých trªn -> khã cã thÓ gi¶i quyÕt ®ưîc vÊn ®Ò kªu gäi mäi ngưêi chèng n¹n thÊt häc 1 c¸ch gän gÏ, chÆt chÏ, râ rµng, ®Çy ®ñ. Năm học 2020-2021 14