Giáo án Ngữ văn Lớp 7 - Chương trình học kì 1 - Năm học 2020-2021

Nội dung text: Giáo án Ngữ văn Lớp 7 - Chương trình học kì 1 - Năm học 2020-2021

1. Giáo án Ngữ văn 7 Ngày / /2020 / /2020 Ngày soạn Dạy Tiết / /2020 Lớp 7a1 7a2 TuÇn 1 + 2 : TIẾT 1,2,3,4,5,6,7: DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP : VĂN BẢN NHẬT DỤNG – LIÊN KẾT , BỐ CỤC , MẠCH LẠC TRONG VĂN BẢN I. MỤC TIÊU CHỦ ĐỀ 2.1. Kiến thức, kĩ năng : Sau khi học xong chủ đề này, HS: a. Kiến thức - Biết được: - Tình cảm sâu nặng của cha mẹ, gia đình với con cái, ý nghĩa lớn lao của nhà trường đối với cuộc đời mỗi con người, nhất là với tuổi thiếu niên, nhi đồng. - Những nét sơ giản về Et-môn- đô đơ A-mi- xi . - - Biết đặc sắc nghệ thuật của văn bản. - Biết yêu cầu về liên kết trong văn bản. - Biết thế nào là 1 bố cục rành mạch và hợp lí để bước đầu xây dựng được những bố cục rành mạch, hợp lí cho bài làm. - Biết điều kiện cần thiết để một văn bản có tính mạch lạc. - Hiểu được: - Lời văn biểu hiện tâm trạng người mẹ đối với con trong văn bản. - Hiểu được cách giáo dục vừa nghiêm khắc vừa tế nhị vừa có lí có tình của người cha khi con mắc lỗi. - Hiểu được hoàn cảnh éo le và tình cảm anh em ruột thịt thăm thiết, sâu nặng và nỗi đau khổ của những đứa trẻ không may rơi vào hoàn cảnh bố mẹ li dị. - Hiểu rõ liên kết là một trong những đăc tính quan trọng nhất của văn bản, nắm được khái niệm liên kết - Hiểu rõ tầm quan trọng của bố cục trong văn bản , trên cơ sở đó, có ý thức xây dựng bố cục khi tạo lập văn bản. - Hiểu bước đầu về mạch lạc trong văn bản và sự cần thiết phải làm cho văn bản có mạch lạc. - Vận dụng được: - Vận dụng khi viết một bài văn biểu cảm. - Vận dụng được nghệ thuật biểu cảm trực tiếp qua hình thức một bức thư -Vận dụng và xác đinh các sự việc chính trong văn bản. - Biết vận dụng những hiểu biết về liên kết vào việc đọc-hiểu và tạo lập văn bản. - Vận dụng xác định bố cục trong văn bản. -Vận dụng mạch lạc trong đoạn văn. b. Kĩ năng: Hình thành hoặc rèn kĩ năng - Đọc hiểu một văn bản biểu cảm được viết như những dòng nhật kí của người mẹ. - Phân tích một số chi tiết tiêu biểu diễn tả tâm trạng của người mẹ trong đêm chuẩn bị cho ngày khai trường đầu tiên của con. - Liên hệ vận dụng khi viết một bài văn biểu cảm. - Đọc hiêủ một văn bản viết dưới hình thức một bức thư - Phân tích một số chi tiết liên quan đến hình ảnh người cha (tác giả bức thư) và người mẹ được nhắc đến trong bức thư - Đọc - hiểu văn bản truyện, đọc diễn cảm lời đối thoại phù hợp với tâm trạng của các nhân vật . - Tù nhËn thøc vµ x¸c ®Þnh ®­îc gi¸ trÞ cña lßng nh©n ¸i, t×nh th­¬ng vµ tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n víi h¹nh phóc gia ®×nh. - Giao tiÕp, ph¶n håi, l¾ng nghe tÝch cùc, tr×nh bµy suy nghÜ, ý t­ëng, c¶m nhËn cña b¶n th©n vÒ c¸c øng xö thÓ hiÖn t×nh c¶m cña c¸c nh©n vËt, gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña v¨n b¶n. Năm học 2020-2021 1
2. Giáo án Ngữ văn 7 - Nhận biết và phân tích tính liên kết của các văn bản. Viết các đoạn văn, bài văn có tính liên kết - Hiểu được tính phổ biến và sự hợp lí của dạng bố cục 3 phần, nhiệm vụ của mỗi phần trong bố cục, để từ đó có thể làm MB, TB, KB cho đúng hướng hơn, đạt kết quả tốt hơn. - Rèn kĩ năng nói, viết mach lạc. 2.Định hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh. a.Các phẩm chất: - Chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm với gia đình, nhân ái, yêu nước b. Năng lực chung: - N¨ng lùc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò , giao tiÕp, hîp t¸c, tù häc, thu thËp , xö lÝ th«ng tin c. Năng lực chuyên biệt: - N¨ng lùc ®äc hiÓu, c¶m thô thÈm mÜ, sö dông ng«n ng÷, t­ duy h×nh t­îng - N¨ng lùc sö dông ng«n ng÷ , tạo lËp v¨n b¶n nãi, viÕt * Lồng ghép: -Lồng nghép GD MT:Học sinh biết được các quyền cơ bản của trẻ em. -Môi trường, gia đình ảnh hưởng lớn đến sự hình thành và phát triển nhân cách của trẻ. II.CHUẨN BỊ . -Thầy: máy chiếu, giáo án điện tử , các phiếu học tập và các bài tập giao việc cá nhân và chia nhóm cho HS chuẩn bị ở nhà. -Trò: nghiên cứu bài học : Cổng trường mở ra;Mẹ tôi ;Cuộc chia tay của những con búp bê;Liên kết trong văn bản;Bố cục trong văn bản;Mạch lạc trong văn bản theo nhóm bài điền vào phiếu học tập. III. CÁC NỘI DUNG CHÍNH CỦA CHỦ ĐỀ : : Dự kiến theo tiết Tiết 1,2,3 : Hoạt động 1: khởi động, giao nhiệm vụ Hoạt động2: Hình thành kiến thức -VB Cổng trường mở ra - Mẹ tôi -Cuộc chia tay của những con búp bê. Tiết 4,5: Liên kết , bố cục , mạch lạc trong văn bản Tiết 6,7: Hoạt động3: Luyện tập -BTTN phần đọc hiểu VB nhật dụng - Bài tập về Liên kết , bố cục , mạch lạc trong văn bản Hoạt động4: Vận dụng - Bài tập Vận dụng nghệ thuật biểu cảm trực tiếp qua hình thức một bức thư - Biết vận dụng những hiểu biết về liên kết vào việc đọc-hiểu và tạo lập văn bản. - Vận dụng xác định bố cục , mạch lạc trong văn bản. Hoạt động5: Tìm tòi mở rộng IV.THIẾT KẾ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: HOẠT ĐỘNG 1: Khởi động +Thời gian: (4’) +Phương pháp kĩ thuật:Động não, trình bày 1’ +Năng lực hướng tới: Năng lực sử dụng ngôn ngữ. - GV chiếu đoạn băng hình về ngày khai trường ? Đoạn băng video và các hình ảnh trên cho em biết điều gì? - GV thuyết trình: Buổi đầu tiên đi học còn vương vấn trong trí nhớ chúng ta biết bao cảm xúc xao xuyến, bồi hồi xen lẫn lo lắng không yên. Bây giờ nhớ lại ta thấy thật ngây thơ ngọt ngào. Thế còn tâm Năm học 2020-2021 2
3. Giáo án Ngữ văn 7 trạng những người mẹ trước đêm đứa con thơ bé bỏng của mình bước vào lớp một như thế nào, bài học hôm nay sẽ phần nào giúp các em hiểu điều đó. TiÕt 1,2,3 : HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức. +Thời gian: (130-135) -Phương pháp và kĩ thuật: công não , vấn đáp , giao việc , 321, lắng nghe và phản hồi tích cực - Năng lực cần phát triển: Năng lực tư duy sáng tạo .Năng lực giải quyết vấn đề . Năng lực cảm thụ thẩm mĩ , Năng lực sử dụng ngôn ngữ A. Văn bản :Cổng trường mở ra Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Chuẩn KT-KN cần đạt - Hướng dẫn đọc: Cần đọc to, rõ I. Đọc–chú thích ràng, diễn cảm làm nổi bật được 1. Đọc những suy nghĩ và tình cảm, tâm trạng của người mẹ trong đêm trước ngày khai trường của con. - Đọc mẫu 1 đoạn – gọi 2 HS lần - 2 HS lần lượt đọc hết lượt đọc hết văn bản. VB. - Nhận xét, sửa lỗi (nếu có). H. Em có hiểu biết gì về tác giả và -HS nêu ý kiến cá 2. Chú thích tác phẩm? nhân a, Tác giả: Lí Lan. * GV bæ sung th«ng tin: - 2,3 HS trình bày - sinh 16/7/1957 tại Thủ Dầu - Quê mẹ ở xứ vườn trái cây Lái hiểu biết cá nhân về Một, tỉnh Bình Dương Thiêu, quê cha ở huyện Triều tác giả, tác phẩm b, Tác phẩm: Dương, tỉnh Quảng Đông, Trung - Bút kí: “Cổng trường mở Quốc. Bà có rất nhiều tác phẩm ra” được viết vào ngày 1/9/ viết cho lứa tuổi học trò như: Tập 2000, trÝch tõ b¸o Yªu trÎ sè truyện thiếu nhi “Ngôi Nhà Trong 166 TP. Hå ChÝ Minh. Cỏ” (NXB Kim Đồng, Hà Nội, 1984) được giải thưởng văn học thiếu nhi của Hội Nhà văn Việt Nam; “Bí mật giữa tôi và thằn lằn đen” (NXB Văn Nghệ - 2008).+ Khi bắt đầu chương trình cải cách, lập tức, “Cổng trường mở ra” được chọn làm bài giảng đầu tiên trong sách Ngữ Văn lớp 7. Khi đó, nhà văn Lý Lan đang du học nước ngoài. H: Cổng trường mở ra thuộc kiểu - HS nhận xét. c.Thể loại: Bút kí (Văn bản loại văn bản nào ? - Văn bản nhật dụng nhật dụng) ?Văn bản viết về việc gì ?Em hãy d. Tóm tắt: tóm tắt nội dung văn bản bằng - HS trả lời Bài văn viết về tâm trạng một vài câu ngắn gọn? - HS trả lời của người mẹ trong đêm H: Để ghi lại tâm trạng của người không ngủ trước ngày khai mẹ, nhà văn Lí Lan đã sử dụng trường đầu tiên của con. phương thức biểu đạt nào là chủ e. PTBĐ : biểu cảm yếu? H. Dòng cảm xúc ấy được thể hiện - ngôi 1- giúp người Năm học 2020-2021 3
4. Giáo án Ngữ văn 7 qua ngôi kể nào? Tác dụng? viết bộc lộ tình cảm, cảm xúc một cách chân thật - Yêu cầu HS giải thích 1 số từ - HS giải thích theo g.Từ khó khó (3,5,6) yêu cầu. - Yêu cầu HS trao đổi nhanh về bố - Thảo luận (2’) II.Đọc-hiểu văn bản cục của văn bản? - đại diện HS trả lời Bố cục: + Từ đầu -> “mẹ vừa bước vào”: Tâm trạng của mẹ và con trong đêm trước ngày khai trường. + Còn lại: Suy nghĩ của mẹ về vai trò và vị trí của GD đối với thế GV: Trước ngày khai trường vào hệ trẻ. 1. Tâm trạng của mẹ và lớp Một của con, tâm trạng người con trong đêm trước ngày mẹ khác gì so với con trai. Chúng khai trường. ta cùng đi tìm hiểu. - Yêu cầu HS tìm chi tiết thể hiện - Tìm chi tiết, trình - Mẹ: thao thức không ngủ, tâm trạng của mẹ và con trong bày nội dung đã chuẩn suy nghĩ triền miên đêm trước ngày khai trường. bị - đại diện HS trả lời: - Con: thanh thản, nhẹ * GV sử dụng phiếu học tập đã + Con: có niềm háo nhàng, vô tư giao cho HS chuẩn bị ở nhà hức giấc ngủ đến dễ Tâm trạng của Tâm trạng của dàng như uống một li mẹ con sữa, ăn một cái kẹo. - + Mẹ: trằn trọc, không - ngủ được, không tập trung được vào việc gì. H: Tại sao tâm trạng của mẹ và - Vì con trai có sự khác biệt? + Với mẹ buổi đầu tiên tới trường là những kỉ niệm đã trải qua và đứa con trai bé bỏng của mình giờ đã chuẩn bị bước vào một cuộc hành trình mới, dần dần trưởng thành hơn. + Với con vô tư đón nhận sự việc một cách hồn nhiên H: Trong đêm không ngủ, người - HS tìm chi tiết mẹ đã làm gì cho con? Đắp mền, buông - Những việc làm của mẹ: mùng, nhìn con ngủ, + Ngắm con ngủ. xem lại những thứ đã + Nghĩ về những việc con chuẩn bị cho con. đã làm. H: Chi tiết đó đã bộc lộ tâm trạng Tâm trạng: lo lắng, + Xem lại những thứ đã gì của mẹ? bồi hồi. chuẩn bị cho con Năm học 2020-2021 4
5. Giáo án Ngữ văn 7 GV chốt: Tâm trạng lo lắng, bồi => Tâm trạng: lo lắng, bồi hồi trước những bước đi đầu tiên - HS suy nghĩ và trả hồi. của đứa con bé bỏng. lời => Người mẹ rất yêu con và H: Điều đó cho thấy mẹ là người quan tâm đến việc học tập, như thế nào ? tương lai của con. GV: Với mẹ đứa con trai là tất cả tình yêu, niềm hạnh phúc và mẹ cũng đã từng được, quan tâm chăm sóc từ bà ngoại và tình cảm ấy giờ đây là sự tiếp nối thế hệ được người mẹ gìn giữ và truyền lại cho đứa con thân yêu. H: Em có biết 1 câu ca dao, danh - “Không có mặt trời ngôn hay 1 bài thơ nói về tấm lòng thì hoa không nở, người mẹ không có người mẹ thì GV: - Con dù lớn vẫn là con của cả anh hùng và nhà thơ mẹ đếu không có” M.G. Đi hết đời lòng mẹ vẫn theo con. - Mẹ ngồi vá áo trước sân Và bao mong ước tay sần mũi kim. Bát canh đắng lá chân chim. Lẫn vài con tép mẹ dành tìm con. - “Thương con tần tảo sớm hôm/Cơm đùm chéo áo, cháo đùm lá môn”. H: Trong đêm không ngủ, tâm trí - HS trả lời: mẹ đã sống lại những kỉ niệm quá + Nhớ ngày bà ngoại khứ nào? Từ cảm xúc ấy, em thấy dắt mẹ vào lớp 1. t/c nào đang diễn ra trong lòng + Sự nôn nao hồi hộp mẹ? trước cổng trường. => Hồi ức tuổi thơ, kỉ niệm về ngày khai trường đầu tiên vẫn còn rạo rực trong lòng mẹ. Mẹ muốn truyền cái rạo rực, xao xuyến ấy sang cho con, cho con niềm sung sướng, xốn xang, khắc đậm trong hồn, trong trí bé thơ niềm vui ngày khai trường để trở thành ấn tượng sâu sắc suốt đời. H: Trong bài văn, người mẹ đang - Trao đổi, thảo luận nói với ai? Cách viết này có tác bàn (2’) dụng gì? - Đại diện nhóm báo Người mẹ nhìn con ngủ, như tâm cáo sự với con nhưng thực ra đang nói - Nhận xét, bổ sung. với chính mình, đang tự ôn lại kỉ niệm của riêng mình-> Tác dụng: Nội tâm nhân vật được bộc lộ sâu sắc, diễn tả được những điều sâu thẳm khó nói bằng những lời trực tiếp, tăng thêm chất trữ tình biểu Năm học 2020-2021 5
6. Giáo án Ngữ văn 7 cảm cho bài văn. * Chuyển ý: Trong đêm không ngủ ấy mẹ còn nghĩ đến vai trò quan trọng của nhà trường trong việc đào tạo thế hệ trẻ, vậy mẹ đã nghĩ những gì? Chúng ta cùng tìm hiểu. 2. Suy nghĩ của người mẹ H. Qua håi t­ëng ngµy lÔ khai về vai trò của nhà trường gi¶ng ë NhËt mÑ ®· suy nghÜ ®iÒu - HS trả lời: - “Ai cũng sau này” g×? Về ngày hội khai => Giáo dục quyết định H. Thùc tÕ §¶ng vµ Nhµ n­íc ta trường ở Nhật Bản, về tương lai của cả 1 thế hệ. ®· quan t©m tíi thÕ hÖ trÎ nh­ thÕ ảnh hưởng của GD đối nµo? Hãy miêu tả quang cảnh với trẻ em. Ngày hội khai trường ở trường ta? H: Theo dõi P2 văn bản và cho biết, trong đêm không ngủ người mẹ đã nghĩ về điều gì? H: Thảo luận về vai trò của giáo - HS thảo luận theo - Trường học là TG diệu kì dục đối với thế hệ trẻ ? nhóm bàn. GV: Giáo dục có vai trò vô cùng quan trọng đối với thế hệ trẻ - những mầm non tương lai của đất nước. Tích hợp giáo dục: * GV cho Hs quan s¸t bøc tranh - HS quan s¸t tranh vµ vµ nãi c¶m nghÜ cña em qua c¸c nªu ý hiÓu bøc tranh ( SGK GDCD 6 /29,43) - VN chóng ta còng rÊt 1/ Tæng bÝ th­ N«ng §øc M¹nh dù quan t©m tíi gi¸o dôc lÔ khai gi¶ng víi HS tr­êng TiÓu thÕ hÖ trÎ häc Tr­ng V­¬ng – Hµ Néi 1. Lµng trÎ SOS – HN 2. Bøc th­ cña B¸c Hå H: Tìm câu văn thể hiện rõ người - HS nêu câu văn “Ai => Vai trò của trường học : mẹ đã thấy được tầm quan trọng cũng biết rằng sau + Nơi chưa đựng tri thức của nhà trường với thế hệ trẻ? này”. khoa học. - HS trả lời: + Nơi bồi đắp tình cảm cao - “Đi đi mở ra” đẹp (tình bạn, tình thầy trò, => Lời động viên, ) khích lệ người con tự + Giúp thế hệ trẻ hoàn thiện tin, vững vàng tiến nhân cách, trở thành con bước trong cuộc hành người có ích cho xã hội. trình đầu tiên của cuộc đời. H: Hiểu được tầm quan trọng đó, - 2, 3 HS tự bộc lộ: mẹ đã định nói với con điều gì vào Theo em, đó là một thế ngày khai trường? Mục đích của giới vô cùng tuyệt diệu câu nói đó là gì ? vì: H: Em hiểu “TG kỳ diệu” đó là + Em nhận biết được gì? Tác giả đã sử dụng biện pháp bao nhiêu điều mới lạ, Năm học 2020-2021 6
7. Giáo án Ngữ văn 7 NT gì? Tác dụng? bao nhiêu vốn tri thức của loài người từ những cái gần gũi xung quanh như vì sao cây lại cần đến a/s, đến những cái xa vời như bầu trời, khí quyển và định lí toán học, vật lí. + Qua cánh cổng trường còn cho em rất nhiều bạn bè thân thương, thầy cô yêu kính với những tình cảm chân thành, cao quý. + Qua cánh cổng trường còn cho em hiểu và thêm yêu đất nước mình. H: Từ đó, em thấy được vai trò - HS trả lời: của nhà trường đối với con người Nhà trường có vai trò như thế nào? to lớn và quan trọng GV: Trường học là thế giới diệu kì đ/v cuộc sống của mỗi chứa đựng tri thức khoa học, ước con người. mơ, hoài bão đồng thời trường học còn là nơi bồi đắp những tình cảm cao đẹp cho thế hệ trẻ. Giúp thế hệ trẻ hoàn thiện nhân cách và trí tuệ, giúp họ trở thành những con người có ích cho xã hội và đất nước => Cổng trường mở ra như H:Tại sao VB có tựa đề Cổng - Cổng trường mở ra một cánh cửa mở ra cả 1 trường mở ra. đây là cách nói ẩn dụ, chân trời ước mơ, một thế khi cánh cổng trường giới mới đang học mở ra cũng là lúc chờ đón con khám phá - một thế giới với rất TG của điều hay, lẽ phải, nhiều điều mới mẻ, của tình thương và đạo lý một thế giới tràn đầy làm người, thế giới của ánh tri thức khoa học, ngập sáng tri thức nhân loại, là tràn tình yêu và những thế giới của tình bạn, tình ước mơ hoài bão cao thầy trò cao đẹp. . đẹp sẽ xuất hiện. H: VB này có cốt truyện và có 1 - Không mà chủ yếu chuỗi sự việc như ở lớp 6 không? chỉ là tâm trạng. Bộc Có gì khác biệt? lộ cảm xúc cá nhận. GV: Đây là cách viết 1 bài văn - 1, 2 HS nêu cảm biểu cảm, bộc lộ cảm xúc của bản nghĩ: thân về 1 vấn đề nào đó trong xã + Đoạn văn thể hiện hội. Khi viết 1 bài văn như thế này cảm xúc, ước vọng của các em nên chú ý sử dụng ngôn người mẹ. ngữ biểu cảm để bộc lộ rõ nét từng + Thâu tóm cô đúc nội Năm học 2020-2021 7
8. Giáo án Ngữ văn 7 cung bậc tình cảm và các sắc thái dung của toàn bài. tâm trạng mình cần thể hiện. + Như lời người mẹ - Cho HS phát biểu cảm nghĩ về đang thì thầm với đứa đoạn văn cuối. con của mình trong giây phút buông tay con ở cổng trường. + Ngôn ngữ, h/a trong đoạn văn rất đẹp, giàu tính biểu cảm. III.Tổng kết H: Văn bản này có những nội - Tình cảm yêu thương 1. Nội dung : dung cơ bản nào? của mẹ, tâm trạng lo - Văn bản thể hiện tấm lòng, âu của mẹ trước ngày tình cảm của người mẹ đối khai trường đầu tiên với con, đồng thời nêu lên của con. vai trò to lớn của nhà trường đối với cuộc sống của mỗi con người. 2. Nghệ thuật : H: Nghệ thuật tiêu biểu của văn - Hình thức tự bạch, sử - Lựa chọn hình thức tự bản Cổng trường mở ra? Em học dụng ngôn ngữ biểu bạch như những dòng nhật tập được gì khi làm 1 bài văn biểu cảm. kí của người mẹ đối với cảm? Khi viết văn nên sử con. dụng các từ ngữ biểu - Sử dụng ngôn ngữ biểu cảm, kết hợp hình tức cảm. tự bạch trong quá trình xây dựng bài. v¨n b¶n: “MÑ t«i” (Trích Những tấm lòng cao cả của Et- môn-đô đơ A-mi-xi) Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Chuẩn KT-KN cần đạt - Hướng dẫn đọc: Giọng đọc chậm - Lắng nghe. I. Đọc - chú thích rãi, tình cảm tha thiết và nghiêm; 1. Đọc chú ý từ ngữ chỉ thái độ của người cha. - Đọc mẫu -> mời 1 HS đọc tiếp. - Đọc văn bản theo - Nhận xét, sửa lỗi (nếu có). hướng dẫn. - Yêu cầu HS dựa vào chú thích* - HS nhận xét. 2. Chú thích trong SGK tóm tắt về tác giả, tác - HS giới thiệu về tác - Tác giả: Et-môn-đô đơ phẩm. giả, tác phẩm. A-mi-xi (1846-1908) là - Giới thiệu chân dung tác giả. nhà văn I-ta-li-a. * Bổ sung: Tác phẩm trích trong - Tác phẩm: trích cuốn “Những tấm lòng cao cả” - “Những tấm lòng cao cuốn sách đề cập đến những vấn đề cả”. quan hệ giữa thầy và trò, gia đình và nhà trường, quan hệ bè bạn được thể hiện rất sinh động qua những câu chuyện hấp dẫn và bổ ích. - Yêu cầu HS trao đổi các nội dung: - Thảo luận bàn(2’): - PTBĐ: Biểu cảm + tự PTBĐ, bố cục, nhan đề văn bản + Bố cục: sự P1: Từ đầu->“con mất - Bố cục : 3 phần. mẹ”: H/a người mẹ. P2: Tiếp theo -> “chà Năm học 2020-2021 8
9. Giáo án Ngữ văn 7 đạp lên tình yêu thương đó”: Những lời nhắn nhủ của cha dành cho con. P3: Còn lại: Thái độ của người cha trước lỗi lầm của con. - Yêu cầu HS giải thích lại các chú - Giải thích dựa vào thích 1,4,7,8,9. SGK. - Yêu cầu học sinh thảo luận nhóm - Suy nghĩ cá nhân(2p) II. Đọc – hiểu văn bản theo cặp bằng kĩ thuật KTB(4p) ->thống nhất trong H: VB là một bức thư của người bố nhóm(1p) gửi cho con nhưng tại sao tác giả lại ->thống nhất cả lớp(1p) lấy nhan đề là Mẹ tôi? +Hình thức của VB là * Gợi ý: Nhan đề văn bản thường bức thư của người bố nói lên nội dung chủ yếu của nó. gửi cho con nhưng nội Các em thử tìm xem nội dung bức dung mà bức thư đề cập thư đề cập đến chuyện xảy ra giữa đến lại là người mẹ. bố -con hay mẹ -con? Mục đích bức Người mẹ là nhân vật thư nhằm nói về bản thân người bố chính của câu chuyện. hay người mẹ của En-ri-cô?Bức thư Người bố viết thư vì thái nhấn mạnh, đề cao vai trò của ai đ/v độ vô lễ của con đ/v mẹ, con cái?) mục đích GD con cần phải lễ độ và kính yêu mẹ. => Nhan đề “Mẹ tôi” là hoàn toàn chính xác. * Chuyển ý: Văn bản biểu hiện tâm trạng của người cha và làm nổi bật h/a của người mẹ. Vậy cụ thể điều đó ra sao, ta cùng tìm hiểu. 1. Hình ảnh người mẹ H: H/a người mẹ hiện lên qua những - HS cả lớp tìm chi tiết,1 chi tiết nào trong văn bản? HS trả lời: +Mẹ đã thức suốt đêm, cúi mình trên chiếc nôi trông chừng hơi thở hổn hển của con, quằn quại vì nỗi lo sợ, khóc nức nở vì nghĩ rằng có thể mất con. + Người mẹ sẵn sàng bỏ hết một năm hạnh phúc để tránh cho con một giờ đau đớn. +Người mẹ có thể đi ăn xin đẻ nuôi con, có thể hi sinh cả tính mạng để cứu sống con. H: Qua các h/a trên, em có cảm - HS nhận xét: - Yêu thương con vô nhận gì về người mẹ? Người mẹ của En-ri-cô cùng mãnh liệt, hết lòng là người có tình thương vì con, hi sinh tất cả vì Năm học 2020-2021 9
10. Giáo án Ngữ văn 7 con vô cùng mãnh liệt, con. hết lòng vì con, hi sinh tất cả vì con. Đó là h/a về một người mẹ thiêng liêng, biểu tượng đẹp về tình mẫu tử. H: Theo em, vì sao người cha cảm - HS trả lời: thấy sự hỗn láo của con như một Vì bố rất yêu quý mẹ, nhát dao đâm vào tim bố? yêu quý con. Bố thất *Bình: Bằng cách hồi tưởng lại vọng vì con hư. những việc làm của vợ và bộc lộ thái độ trước cách cư xử của con, người bố đã làm cho En-ri-cô hiểu được tình thương yêu của mẹ dành cho mình,đồng thời cũng bộc lộ được t/c với vợ - đây là một trong những cách để tạo lập văn bản biểu cảm đó là hồi tưởng quá khứ, suy nghĩ hiện tại. 2.Thái độ và những lời H: Yêu cầu HS theo dõi phần 2 của - Tìm chi tiết, 1 HS trả nhắn nhủ của người VB và cho biết: đâu là những lời lời: cha khuyên của người cha đ/v con? + Dù có lớn khôn làm - Những lời nhắn nhủ mẹ đau lòng. của người cha. + Lương tâm con như bị khổ hình. + Con hãy nhớ rằng tình thương yêu đó. -> Sâu sắc, thấm thía. H: Lẽ ra h/a dịu dàng và hiền hậu - Suy nghĩ, HS trả lời: của mẹ sẽ làm con ấm áp, hạnh Vì đứa con hư đốn phúc. Nhưng vì sao người cha lại không xứng đáng với h/a nói với con rằng. H/a hiền hậu và dịu dàng, hiền hậu của dịu dàng của mẹ sẽ làm tâm hồn con mẹ. như bị khổ hình? Người cha muốn cảnh tỉnh đứa con bội bạc với mẹ. H: Em hiểu ntn về tình cảm thiêng - HS trả lời: liêng trong lời nhắn nhủ sau đây của Tình cảm tốt đẹp đáng người cha: “Con hãy nhớ rằng tôn thờ là t/c thiêng liêng hơn cả? và thiêng liêng hơn cả là t/c kính trọng cha mẹ. H: Em hiểu thế nào về nỗi xấu hổ - 1, 2 HS bộc lộ suy nghĩ nhục nhã trong lời khuyên sau của cá nhân: người cha “Thật đáng xấu hổ và Chà đạp lên t/c đó là việc nhục nhã cho kẻ nào chà đạp lên làm xấu, bị XH lên án, tình yêu thương đó? coi thường và tự cảm thấy hổ thẹn, nhục nhã. H: Qua những lời khuyên đó, em - 1,2 HS nhận xét: thấy cha của En-ri-cô là người ntn? Là người vô cùng yêu quý t/c gia đình và nếu Năm học 2020-2021 10
11. Giáo án Ngữ văn 7 có được t/c thiêng liêng không bao giờ làm điều xấu để phải hổ thẹn, nhục nhã. * Bình: Lời khuyên của người bố - Lắng nghe không chỉ dành riêng cho con trai của mình mà còn cho tất cả chúng ta những người con, cần phải biết trân trọng t/c gia đình, phải biết yêu thương kính trọng cha mẹ. - Thái độ của người cha - Yêu cầu HS tìm chi tiết thể hiện - Tìm chi tiết, nhận xét: trước lỗi lầm của con. thái độ của người cha trước lỗi lầm + Tức giận: Nhớ lại điều -> Buồn bã, tức giận, của con. Đó là thái độ ntn? ấy, bố không thể nén kiên quyết và nghiêm được cơn tức giận đ/v khắc. con. + Buồn bã, thất vọng: Con mà lại xúc phạm dến mẹ con ư? + Kiên quyết: Việc như thế không bao giờ con được tái phạm nữa. + Nghiêm khắc: Thà rằng bố không có con, còn hơn là thấy con bội bạc với mẹ. - HS nhận xét giọng điệu của người - HS nhận xét: cha, t/d của cách nói đó. Vừa dứt khoát như ra lệnh, vừa mềm mại như khuyên nhủ. -> T/d: Giúp con hiểu được tình yêu thương của bố với con nhưng cũng thấy được thái độ nghiêm khắc của người bố trươc việc con mắc lỗi. H: Em hiểu ntn về lời khuyên “ Con - HS trả lời: phải xin lỗi mẹ, không phải vì sợ bố Người cha muốn con mà do sự thành khẩn trong lòng”? thành thật, muốn con xin lỗi vì sự hối lỗi trong lòng, vì thương mẹ chứ không vì nỗi khiếp sợ ai. H: Qua câu văn “ Bố rất yêu con - 1, 2 HS trả lời: còn hơn là thấy con bội bạc” giúp Yêu con nhưng căm ghét em hiểu thêm đIều gì về người cha? sự bội bạc. 3. Thái độ của En-ri-cô khi đọc thư của bố, H: Khi đọc thư bố, En-ri-cô có thái - HS trả lời: - En-ri-cô xúc động vô độ ntn? Vì sao En-ri-cô xúc động vô Nhận ra lỗi lầm của cùng. cùng? Thái độ đó của En-ri-cô mình, hiểu được tấm chứng tỏ điều gì? lòng của bố mẹ. Năm học 2020-2021 11
12. Giáo án Ngữ văn 7 H:Vì sao người bố không nói trực - HS trao đổi, trả lời: tiếp mà dùng hình thức viết thư + Viết thư bộc lộ trực => Bµi häc giao tiÕp, øng xö. tiếp cảm xúc và thái độ một cách chân thành. + Khuyên nhủ một cách kín đáo, tế nhị, tránh sự tự ái, lòng tự trọng của người có lỗi H. §äc th­ bè En- ri-cô cã t©m tr¹ng - HS Y ph¸t hiÖn chi tiÕt ntn? sgk chøng minh ý kiÕn H. Theo em, ®iÒu g× ®· khiÕn En- - chän ®¸p ¸n ®óng: ric« xóc ®éng khi ®äc th­ bè? chän a,c,d . ®¸p ¸n c©u hái 4 sgk/12. t×m thªm lÝ => En - ri- c« yªu vµ tin do kh¸c t­ëng vµo sù d¹y b¶o cña bè. H. NÕu ë vÞ trÝ cña En-ri-co , em sÏ - 2-3 HS nªu ý kiÕn c¸ cã suy nghÜ vµ hµnh ®éng g× sau khi nh©n HS liªn hÖ thùc tÕ ®äc th­ bè? c¸ nh©n * TÝch hîp gi¸o dôc H. Cã ý kiÕn cho r»ng bøc thư đã - cÆp ®«i trao ®æi gióp cho En- ri- c« còng nh­ chóng - ý kiÕn ®ã ®óng v×: mÑ ta hiÓu ng­êi mÑ cã vai trß quan lu«n che chë, ®éng viªn, träng trong gia ®×nh. Em cã ®ång ý t¹o cho con niÒm tin, víi ý kiÕn ®ã kh«ng? V× sao? theo con suèt cuéc ®êi * GV b×nh chèt: Trong cuéc sèng con ng­êi kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai lÇm , thËt ®¸ng xÊu hæ, nhôc nh· cho kÎ nµo chµ ®¹p lªn t×nh yªu th­¬ng cña cha mÑ dµnh cho . H·y nhí r»ng t×nh yªu th­¬ng, kÝnh träng cha mÑ lµ t×nh c¶m thiªng liªng h¬n c¶.NÕu cã sai lÇm h·y thËt thµ nhËn lçi xin cha mÑ thø lçi. §ã lµ ®iÒu ®óng ®¾n.§©y còng lµ th«ng ®iÖp cña nhµ v¨n göi tíi mçi chóng ta. 1. Néi dung : H: Từ văn bản này, em cảm nhận - HS nêu nội dung văn - Qua bøc th­ ng­êi bè được những điều sâu sắc nào về t/c bản. viÕt cho con khi con m¾c con cái - cha mẹ? khuyÕt ®iÓm - T¸c gi¶ muèn ng­êi ®äc hiÓu ®­îc ng­êi mÑ cã mét vai trß v« cïng quan träng trong gia ®×nh . V× vËy t×nh th­¬ng yªu , kÝnh träng cha mÑ lµ t×nh c¶m thiªng liªng nhÊt ®èi víi mçi con ng­êi . H: Nêu những nét đặc sắc về nghệ - HS nêu nghệ thuật. 2. NghÖ thuËt : thuật của văn bản? - S¸ng t¹o nªn hoµn c¶nh Năm học 2020-2021 12
13. Giáo án Ngữ văn 7 xảy ra chuyÖn: En –ri-c« m¾c lçi víi mÑ - Lång trong c©u chuyÖn mét bøc th­ cã nhiÒu chi tiÕt kh¾c ho¹ ng­êi mÑ tËn tuþ, giµu ®øc hi sinh hÕt lßng v× con . - Lùa chän h×nh thøc biÓu c¶m trùc tiÕp cã ý nghÜa gi¸o dôc ,thÓ hiÖn th¸i ®é nghiªm kh¾c cña ng­êi cha ®èi víi con . V¡N B¶N Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª (Khánh Hoài) Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Chuẩn KT-KN cần đạt * GV: HDHS ®äc - râ rµng, thong - HS nghe. I. Đọc- chú thích th¶ chËm r·i, t×nh c¶m thiÕt tha, 1. Đọc thay ®æi lêi ®èi tho¹i cho phï hîp. - GV đọc mẫu một đoạn, sau đó gọi - HS đọc. HS đọc phân vai - Gọi HS nhận xét. - HS nhận xét. - Uốn nắn những chỗ HS đọc chưa chuẩn - Yêu cầu HS tóm tắt những sự việc - HS trả lời, nhận xét chính H: Dựa vào những sự việc đó, em hãy tóm tắt ngắn gọn văn bản trong khoảng 10 câu. ? Trình bày những hiểu biết của em - HS trả lời 2. Chú thích: về tác giả Khánh Hoài và văn bản a. Tác giả: Khánh Hoài “Cuộc chia tay của ”? b. Tác phẩm: đạt giải nhì - GVBS: - HS nghe trong cuộc thi viết thơ văn + Khánh Hoài sinh năm 1937, quê về quyền trẻ em năm Thái Bình. 1992 + Là nhà văn tiêu biểu cho nền văn học hiện đại VN. + Sở trường: truyện ngắn. + Nhận giải thưởng quốc tế VH về quyền trẻ em. - Gọi HS giải thích lại chú thích 1, - HS giải thích dựa vào 3, 5 SGK * Giảng: Thực tế trong cuộc sống của chúng ta ngày nay có rất nhiều cặp vợ chồng li hôn, và người chịu hậu quả nhiều nhất là những đứa trẻ vô tội, chúng phải chịu sự thiếu thốn về cả vật chất lẫn tình cảm. Qua văn bản này sẽ phần nào giúp các em hiểu về nỗi khổ của những bạn nhỏ chẳng may rơi vào hoàn Năm học 2020-2021 13
14. Giáo án Ngữ văn 7 cảnh đau khổ đó. ? Văn bản này thuộc kiểu loại nào? - VB nhật dụng H: VB này thuộc thể loại nào ? - Truyện ngắn - Thể loại: Truyện ngắn ? Phương thức biểu đạt chính là - Phương thức biểu đat là - Phương thức biểu đat : gì ? tự sự. tự sự. H: Truyện viết về ai, về việc gì? Ai - Cuộc chia tay của 2 anh là nhân vật chính trong truyện. em Thành và Thuỷ. + NV chính: Thµnh vµ Thuû, v× mäi SV ®Òu cã sù tham gia cña hai NV nµy. H: Văn bản này được chia thành - 3 phần: - Bố cục: 3 phần mấy phần ? Nội dung từng phần ? + Phần 1. Từ đầu .như vậy: chia đồ chơi. + Phần 2. Tiếp cảnh vật: chia tay lớp học, cô giáo và các bạn. + Phần 3. Còn lại: anh em thực sự chia tay nhau. H: Vb được kể theo ngôi thứ mấy? - Ngôi thứ 1- nhân vật - Ngôi kể: thứ nhất Tác dụng của ngôi kể này? tôi => tăng tính chân thực, GV: VB được kể theo ngôi thứ 1- => tăng tính chân thực, sức thuyết phục cho câu nhân vật tôi – là người chứng kiến sức thuyết phục cho câu chuyện. sự việc xảy ra và là người cũng chuyện. chịu đựng nỗi đau chia li. Nhằm thể hiện sâu sắc những suy nghĩ, tình cảm và tâm trạng nhân vật. Tăng tính chân thưc và thuyết phục cho câu chuyện H: Nội dung VB nói đến vấn đề gì ? - Cuộc chia tay của hai anh em với đồ chơi, với lớp học, cô giáo, bạn vè, và sự chia tay của hai anh em với nhau. HS thảo luận nhóm 2 phút – trả lời - HS thảo luận - tìm chi II. Tìm hiểu văn bản câu hỏi tiết 1. Tâm trạng của hai H1: Tìm những chi tiết miêu tả thái * Đêm hôm trước: anh em khi bố mẹ chia độ hai anh em Thành và Thủy vào - Thủy: khóc nức nở, tay đêm hôm trước và sáng hôm sau tức tưởi ngày chia tay? - Thành: cắn chặt môi để H2: Đến thời điểm mẹ phát lệnh khỏi bật lên tiếng khóc chia đồ chơi, hai anh em có phản to, nhưng nước mắt cứ ứng như thế nào? tuôn ra như suối, ướt GV: đây chính là thời điểm báo đẫm cả gối và hai cánh hiệu việc chia tay đã đến, thời khắc tay áo” mà hai anh em sẽ phải xa nhau. * Sáng hôm sau: - Thủy: Hai bờ mi sưng mọng lên vì khóc nhiều Năm học 2020-2021 14
15. Giáo án Ngữ văn 7 - Thành: rón rén đi ra vườn - Hai anh em: cứ ngồi im như vậy * Khi có lệnh chia đồ chơi - Thủy: run lên bần bật, đưa mắt nhìn tôi kinh hoàng => Thời điểm báo hiệu việc chia tay đã đến H: Nhận xét gì về diễn biến tâm - Hs nhận xét -Thái độ, tâm trạng hai trạng của hai anh em qua những anh em vỡ òa với cảm thời điểm khác nhau? xúc: đau đớn, tuyệt vọng, GV: Nỗi sợ hãi như trực trào ra, sợ hãi. đến lúc này thì biến thành sự kinh hoàng và tuyệt vọng H: Vì sao tác giả lại khai thác tâm trạng hai anh em Thành và Thủy - Vì muốn người đọc => Gợi lên trong lòng vào hai thời điểm khác nhau như đồng cảm với tình cảnh người đọc sự đồng cảm về vậy? đáng thương của hai anh tình cảnh hai anh em GV: Mỗi một thời điểm diễn biến em. Thành và Thủy phải chịu tâm lí của nhân vật Thành lại có sự đựng. thay đổi. Đêm hôm trước, Thành cố nén nỗi đau, những nỗi đau ấy vẫn cứ trực trào ra. Nhưng đến hôm sau, khi thời điểm chia tay đã đến, những kí ức đẹp đẽ ùa về khiến Thành không thể kìm nén nỗi đau HS lắng nghe . và nó đã vỡ òa ra cùng với những giọt nước mắt bất lực. *Lồng nghép: H. Qua tình tiết trên em thấy những quyền lợi mà hai anh em Thành và Thủy phải được hưởng? - Liên hệ Công ước LHQ về quyền trẻ em: Trẻ em sinh ra được hưởng 5 nhóm quyền( sống còn, bảo vệ, chăm sóc, tham gia) GV chuyển ý 2. Tình cảm của hai anh TIẾT 2 - HS trả lời em H: Trước đây, tình cảm của hai - Trước năm lớp Năm: - Anh em rất yêu thương, anh em như thế nào? mải chơi với bạn bè quan tâm, chăm sóc cho H: Vì lí do gì mà Thành lại trở nên => Thành ít khi quan nhau. quan tâm, biết chăm sóc cho em gái tâm đến em. như vây? - Nguyên nhân: Thành đi H:Vì sao Thành lại hồi tưởng lại đá bóng, bị ngã, rách áo, khoảng thời gian thơ ấu, đẹp đẽ Thủy đã mang kim chỉ ấy? đến vá cho anh. GV: Những kí ức tuổi thơ ùa về - Thành muốn níu giữ lại Năm học 2020-2021 15