Giáo án Ngữ văn 7 theo CV417 - Tuần 1+2 - Năm học 2020-2021 - Trường THCS Đào Dương

Nội dung text: Giáo án Ngữ văn 7 theo CV417 - Tuần 1+2 - Năm học 2020-2021 - Trường THCS Đào Dương

1. Soạn : 31/ 8/ 2020- Dạy : / 9/ 2020. Tuần 1 – Chủ đề 1( 8 tiết): CÁC YẾU TỐ LIÊN KẾT, BỐ CỤC VÀ MẠCH LẠC TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ Cổng trường mở ra, Mẹ tôi, Cuộc chia tay của những con búp bê, Liên kết trong văn bản, Bố cục trong văn bản, Mạch lạc trong văn bản A- Mục tiêu cần đạt 1- Kiến thức: a- Về văn bản: - Hiểu sơ giản về các tác giả Lí Lan, Ét-môn-đô đơ A-mi-xi, Khánh Hoài. - Thấy được tình cảm sâu nặng của cha mẹ đối với con cái, ý nghĩa lớn lao của nhà trường đối với cuộc đời mỗi con người, nhất là với tuổi thiếu niên, nhi đồng. Lời văn biểu hiện tâm trạng người mẹ đối với con trong văn bản. - Cách giáo dục vừa nghiêm khắc vừa tế nhị, có lí và có tình của người cha khi con mắc lỗi. Nghệ thuật biểu cảm trực tiếp qua hình thức một bức thư của A-mi-xi. - Hiểu được hoàn cảnh éo le và tình cảm anh em ruột thịt thắm thiết, sâu nặng và nỗi đau khổ của những đứa trẻ không may rơi vào hoàn cảnh bố mẹ li dị. Đặc sắc trong nghệ thuật kể chuyện của tác giả Khánh Hoài. b- Tập làm văn: - Hiểu được khái niệm liên kết trong văn bản; yêu cầu về liên kết trong văn bản. - Hiểu được tầm quan trọng của việc xây dựng bố cục văn bản. - Có những hiểu biết bước đầu về mạch lạc trong văn bản và sự cần thiết phải làm cho VB có mạch lạc. Điều kiện cần thiết để một VB có tính mạch lạc. 2- Về kĩ năng: a- Về văn bản: - Đọc –hiểu văn bản biểu cảm được viết như những dòng nhật kí của một người mẹ, một bức thư của một người cha. - Phân tích một số chi tiết tiêu biểu diễn tả tâm trạng của người mẹ trong đêm chuẩn bị cho ngày khai trường đầu tiên của con; một số chi tiết liên quan đến hình ảnh người cha ( tác giả bức thư) và người mẹ nhắc đến trong thư; một văn bản truyện, đọc diễn cảm lời đối thoại phù hợp với tâm trạng của các nhân vật. - Rèn kĩ năng kể tóm tắt truyện. - Liên hệ vận dụng khi viết một bài văn biểu cảm. b- Tập làm văn: - Nhận biết và phân tích tính liên kết của các văn bản; viết các đoạn văn, bài văn có tính liên kết. - Nhận biết phân tích bố cục trong văn bản; vận dụng kiến thức về bố cục trong việc đọc hiểu văn bản, xây dựng bố cục cho một văn bản nói( viết) cụ thể. - Rèn kĩ năng nói viết một cách mạch lạc. 3- Về thái độ: a- Về văn bản: - Yêu quý, trân trọng tình cảm gia đình cũng như trân trọng công lao của cha mẹ với bản thân. 1
2. - Thấy được vai trò to lớn của nhà trường và gia đình trong việc hình thành nhân cách cho bản thân. - Có ý thức sâu sắc về vấn đề hôn nhân và gia đình. b- Tập làm văn: Có ý thức vận dụng những hiểu biết về liên kết, bố cục và mạch lạc vào việc đọc hiểu và tạo lập văn bản. => Định hướng năng lực, phẩm chất: - NL giải quyết vấn đề, cảm thụ thẩm mĩ, hợp tác, sáng tạo. - PC: Nhân ái, trách nhiệm, chăm chỉ. B- Chuẩn bị: 1- Thầy : Giáo án , sgk, sgv, bảng phụ 2- Trò : Sgk, chuẩn bị bài. C- Tổ chức các hoạt động dạy học: Hoạt động 1: Khởi động. - Mục tiêu: Tạo tâm thế kết nối vào bài mới. - PP, KT: Nêu vấn đề. - Hình thức: cả lớp. - NL, PC: + NL: Giải quyết vấn đề. + PC: Chăm chỉ, trách nhiệm. - Thời gian: 5’ * Ổn định tổ chức. * Khởi động vào bài mới: - Cách thức tổ chức: Nghe bài hát " Khi tóc thầy bạc trắng ”. - Đặt câu hỏi: Câu hát cuối bài Công cha, nghĩa mẹ, ơn thầy cho thấy mối quan hệ giữa những đối tượng nào? - Diễn giảng: Gia đình, nhà trường là hai yếu tố vô cùng quan trọng trong môi trường giáo dục. Trẻ em phát triển có toàn diện hay không cũng phụ thuộc vào hai yếu tố trên. Để giúp các em hiểu được những yếu tố liên kết, bố cục, mạch lạc trong những VB tự sự về nỗi lòng cha mẹ trong ngày đầu con đến trường, công ơn của cha mẹ với con cái, và vai trò to lớn của môi trường giáo dục Nhà trường, gia đình, cô trò ta sẽ đến với chủ đề bài học hôm nay . Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới: Tiết 1- Văn bản: CỔNG TRƯỜNG MỞ RA ( Theo Lí Lan) HĐ CỦA GV HĐ CỦA HS YÊU CẦU CẦN ĐẠT - Mục tiêu: Nắm những nét cơ bản I- Đọc và tìm hiểu chung. về tác giả, tác phẩm. - Phương pháp và KT : Đọc sáng tạo, KT đặt câu hỏi. - Hình thức: cá nhân, nhóm. - Năng lực, phẩm chất hướng tới: + Hình thành NL tự học. + Phẩm chất: Chăm chỉ. 2
3. - Thời gian: 15 phút. 1- Tác giả : Lí Lan là một nhà báo. 2- Tác phẩm : - Gv nêu yêu cầu đọc, đọc mẫu - HS đọc a- Đọc và tìm hiểu chú thích. - Gọi học sinh đọc, tìm hiểu chú - Nhận xét * Đọc thích sgk * Tìm hiểu chú thích. b- Tìm hiểu chung: ? Văn bản thuộc loại hình văn bản TL cá nhân * Kiểu văn bản: Biểu cảm. nhật dụng nhưng sử dụng kiểu văn * Phương thức biểu đạt: Biểu cảm bản nào? Phương thức biểu đạt ( Biểu hiện tâm tư tình cảm của chính của văn bản là gì? người mẹ ) ? Nhân vật chính của văn bản là TL cá nhân * Nhân vật chính: đứa con hay người mẹ? Người mẹ. ? Văn bản có thể chia thành mấy TL cá nhân * Bố cục: 2 phần. phần? Nêu nội dung từng phần ? 1- Từ đầu -> “ thế giới mà mẹ bước vào”: Nỗi lòng yêu thương của người mẹ . 2- Còn lại: Cảm nghĩ của mẹ về vai trò của XH và Nhà trường trong việc giáo dục trẻ em. - Mục tiêu: Hiểu được nỗi lòng II- Phân tích. người mẹ trong đêm trước ngày khai trường của con vào lớp Một. - Phương pháp: KT đặt câu hỏi, chia sẻ cặp đôi. - Hình thức: Cá nhân, cặp đôi. - NL, PC: + NL: trình bày 1 phút, hợp tác, cảm thụ thẩm mĩ. + PC: Chăm chỉ, trách nhiệm. - Thời gian: 20’ 1- Nỗi lòng người mẹ - Theo dõi phần đầu VB: ? Người mẹ nghĩ đến con trong TL cá nhân * Thời điểm: vào đêm trước ngày thời điểm nào? khai trường con vào lớp một. * Tâm trạng: Tổ chức chia sẻ cặp đôi. - Tạo cặp Mẹ Con ? Thời điểm đó gợi lên những cảm đôi xúc, tâm trạng đối lập trong lòng - HĐ cá hai mẹ con. Hãy chỉ ra sự đối lập nhân: 1’ đó? - Chia sẻ cặp đôi: 3’. - Báo cáo 3
4. kết quả. -“ Không ngủ - “ Giấc ngủ đến - Nhận xét. được”. với con dễ dàng - Bổ sung, chốt kiến thức - “ Không tập . Gương mặt trung được vào thanh thoát việc gì” . đôi môi hé - “Lên giường mở và thỉnh và trằn trọc”. thoảng chúm lại - “Tin tưởng” như đang mút những chuẩn bị kẹo”. của mình cho - “ lòng không con, “tin con” một mối bận không bỡ ngỡ vì tâm”. con đã lớn. ? Theo em vì sao bà mẹ trằn trọc TL cá nhân không sao ngủ được? ( Có phải vì lo lắng cho con? Có phải vì nôn nao nhớ lại ngày khai trường của mình hay còn vì lí do nào khác?) ( GV: Lí do không ngủ được vì lo cho con; mừng con đã lớn; hi vọng những điều tốt đẹp sẽ đến với con và một phần do nhớ lại những kỉ niệm về thuở mới cắp sách tới trường của mình). ? Dùng nghệ thuật đối lập tâm TL cá nhân trạng hai mẹ con, tác giả giúp ta -> Dùng nghệ thuật đối lập về tâm hiểu gì về tâm trạng của mỗi trạng, ta thấy: người? Sự hồi hộp, vui sướng, tin tưởng, hi vọng của mẹ khi con chuẩn bị vào lớp Một; sự thanh thản, nhẹ nhàng, vô tư, háo hức, vui sướng của con khi được vào lớp Một. Hết tiết 1: - Học, nắm chắc kiến thức về tác giả, những kiến thức của phần tìm hiểu chung và phần 1- Tâm trạng của người mẹ trong đêm trước ngày khai trường của con - Chuẩn bị tìm hiểu tiếp phần còn lại. Tiết 2- Văn bản CỔNG TRƯỜNG MỞ RA. - Mục tiêu: Hiểu được nỗi lòng II- Phân tích người mẹ trong đêm trước ngày 1- Nỗi lòng người mẹ ( tiếp) khai trường của con vào lớp Một và suy nghĩ của mẹ về giáo dục, về Nhà trường 4
5. - Phương pháp: KT đặt câu hỏi, chia sẻ cặp đôi. - Hình thức: Cá nhân, cặp đôi. - NL, PC: + NL: trình bày 1 phút, hợp tác, cảm thụ thẩm mĩ. + PC: Chăm chỉ, trách nhiệm. - Thời gian: 35’ Y/c HS quan sát SGK: ? Trong đêm không ngủ đó mẹ đã TL cá nhân * Cử chỉ, hành động trong đêm có việc làm gì? không ngủ: - Đắp mền, buông mùng. - Nhìn con ngủ. - Đi xem lại những thứ đã chuẩn bị cho con ? Trong đêm không ngủ, tâm trí mẹ TL cá nhân - Nhớ lại quá khứ: đã sống dậy kỉ niệm quá khứ nào? + những ngày bà ngoại dắt mẹ vào Tìm những dẫn chứng thể hiện? lớp Một. ? Tâm trạng mẹ khi đó ntn? + Nhớ lại tâm trạng trước cổng trường:“ nôn nao, hồi hộp, nỗi chơi vơi hốt hoảng khi cổng trường đóng lại, bà ngoại đứng ngoài cánh cổng”. ? Em có nhận xét gì về cách dùng TL cá nhân -> Một loạt những từ láy liên tiếp từ và tác dụng cách dùng từ đó của diễn tả cảm xúc( những từ ngữ biểu tác giả? cảm dùng trong văn biểu cảm), gợi tả cảm xúc phức tạp đan xen trong lòng người mẹ. Đó là sự đan xen của niềm vui, sự hồi hộp, nỗi nhớ thương trong lòng cô học trò lớp một nay đã trở thành bà mẹ có con vào lớp Một. ( DG: Có thể nói chỉ một thời khắc ngắn ngủi trong đêm trước ngày khai trường của con đã ùa về cả một trời quá khứ thời thơ bé của mẹ. Biết bao tâm trạng, biết bao tình cảm cảm xúc) ? Từ cảm xúc ấy, em hiểu tình cảm TL cá nhân => Không chỉ là nhớ thương mái sâu nặng nào đang diễn ra trong trường xưa, nhớ thương bà ngoại mà lòng mẹ? còn muốn “ cẩn thận tự nhiên ghi vào lòng con”, truyền vào cậu học sinh lớp Một những cung bậc cảm 5
6. xúc đẹp đẽ của cuộc đời những học sinh được cắp sách tới trường trong ngày đầu lớp Một. ? Như vậy trong đêm không ngủ TL cá nhân Đó là hình ảnh một bà mẹ vô cùng người mẹ đã chăm sóc giấc ngủ yêu thương con, sẵn sàng hi sinh cho của con, nhớ tới những kỉ niệm sự tiến bộ của con, tin tưởng vào thân thương về bà ngoại, về mái tương lai của con và cũng rất yêu trường Tất cả đã cho em hình quý, biết ơn trường học. dung về một bà mẹ ntn? ( GV liên hệ tâm trạng những người mẹ ) 2- Suy nghĩ của mẹ về giáo dục trong nhà trường. - Theo dõi phần cuối: (HS đọc) ? Bà mẹ đã suy nghĩ ntn về ngày TL cá nhân - Mẹ nghĩ về tầm quan trọng của khai trường của nước Nhật trong ngày khai trường ở Nhật: “ người đêm đó? lớn nghỉ việc để đưa trẻ con đến trường, đường phố được dọn, trang trí. Tất cả quan chức đều đến dự, gặp gỡ, xem xét, điều chỉnh chính sách về giáo dục”. ? Em nhận thấy ngày khai trường ở TL cá nhân nước ta có quan trọng như vậy không? Cảm nhận của em về ngày khai trường? ( học sinh liên hệ ) ? Từ việc nghĩ về ngày khai trường TL cá nhân - Nghĩ về ảnh hưởng của giáo dục ở Nhật người mẹ suy nghĩ gì về vai với trẻ em: trò của giáo dục nói chung? “ Mỗi sai lầm trong giáo dục sẽ ảnh hưởng đến cả một thế hệ mai sau, sai lầm một li có thể đưa thế hệ ấy đi chệch cả ngàn dặm” ? Em hiểu ntn về suy nghĩ ấy? TL cá nhân -> Khẳng định tầm quan trọng của giáo dục. Giáo dục quyết định tương lai của một đất nước. ? Câu nói: “ Bước qua cánh cổng TL cá nhân - Câu nói cuối cùng: “ Bước qua trường là một thế giới kì diệu sẽ cánh cổng trường là một thế giới kì mở ra” có ý nghĩa ntn? diệu sẽ mở ra”. + Một lần nữa khẳng định vai trò của giáo dục. + Tin tưởng ở sự nghiệp giáo dục. + Khích lệ con đến trường học tập. - Thảo luận lớp: TL cá nhân 6
7. ? Trong bài văn, có phải bà mẹ đang trực tiếp nói với con không? Theo em bà đang tâm sự với ai? Cách viết này có tác dụng gì? (Sử dụng những lời tự bạch như những dòng nhật kí -> làm nổi bật được tâm trạng, khắc họa được tâm tư tình cảm, những điều sâu thẳm khó nói được bằng lời trực tiếp. III- Tổng kết: - Gv sử dụng bảng phụ: 1- Nghệ thuật: ? Nêu nghệ thuật đặc sắc của văn TL cá nhân - Bài văn biểu cảm, lựa chọn hình bản? thức tự bạch như những dòng nhật kí - Giọng văn tâm tình nhỏ nhẹ, sâu lắng, ngôn ngữ biểu cảm. 2- Nội dung: ? Nội dung văn bản? TL cá nhân Tấm lòng yêu thương, tình cảm sâu nặng của người mẹ đối với con và vai trò to lớn của giáo dục Nhà trường với cuộc sống mỗi con người. Hết tiết 2: - Nắm chắc giá trị nội dung nghệ thuật của văn bản. Chú ý những từ ngữ biểu cảm tâm trạng để học viết văn biểu cảm - Chuẩn bị : Mẹ tôi. Tiết 3- Văn bản: MẸ TÔI (Trích “ Những tấm lòng cao cả” Ét-môn-đô đơ A-mi-xi) Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới: HĐ CỦA GV HĐ CỦA HS NỘI DUNG CẦN ĐẠT - Mục tiêu: Nắm những nét cơ I- Đọc và tìm hiểu chung. bản về tác giả, tác phẩm. - PP, KT: nêu vấn đề. - Hình thức: Cá nhân. - PC, NL : + Tự học. + Phẩm chất: Chăm chỉ, trách nhiệm. - Thời gian: 10’ 1- Tác giả: ? Nêu vài nét về tác giả? TL cá nhân Ét-môn-đô đơ A-mi-xi ( 1846-1908) là nhà văn người I-ta-li-a. 2- Tác phẩm: Những tấm lòng cao cả. ? Em hiểu gì về tác phẩm “ TL cá nhân 7
8. Những tấm lòng cao cả”? (gợi ý: “ Những tấm lòng cao cả” là tác phẩm nổi tiếng nhất trong sự nghiệp sáng tác của ông. Cuốn sách gồm nhiều mẩu chuyện có ý nghĩa giáo dục sâu sắc, trong đó nhân vật trung tâm là một thiếu niên, được viết bằng giọng văn hồn nhiên trong sáng.) 3- Đoạn trích: Mẹ tôi. a- Đọc và tìm hiểu chú thích. b- Tìm hiểu chung: ? Nêu xuất xứ đoạn trích? TL cá nhân * Xuất xứ: Trích trong “ Những tấm lòng cao cả” ? Xác định kiểu văn bản? TL cá nhân * Kiểu văn bản và phương thức biểu đạt: - Văn bản biểu cảm. - Biểu cảm trực tiếp. ? Nhân vật chính trong văn bản TL cá nhân * Nhân vật chính : là ai? Người cha. ? Văn bản có thể chia thành mấy TL cá nhân * Bố cục: 2 phần phần? Nêu nội dung từng phần? 1- Từ đầu -> “ vô cùng”: lí do bố viết thư, tâm trạng En-ri-cô khi đọc thư bố 2- Còn lại: Hình ảnh người mẹ và thái độ của cha trước lỗi lầm của con. ? VB là một bức thư bố gửi cho TL cá nhân * Nhan đề văn bản: “ Mẹ tôi” con nhưng tại sao lại lấy tên là “ - Nhan đề do chính tác giả đặt Mẹ tôi”? - Tuy người mẹ không xuất hiện trực tiếp trong câu chuyện nhưng đó lại là tiêu điểm mà các nhân vật và chi tiết đều hướng tới để làm sáng tỏ. Điểm nhìn xuất phát từ người bố nhưng qua cái nhìn của bố mà thấy hình ảnh và phẩm chất của mẹ -> Cái nhìn mang tính khách quan, thể hiện được thái độ của người kể. - Mục tiêu: Hiểu được thái độ II- Phân tích. của người cha trước lỗi lầm của con, hình ảnh người mẹ và tâm trạng cậu bé En-ri-cô. - Phương pháp: KT đặt câu hỏi, chia sẻ cặp đôi. - Hình thức: Cá nhân, cặp đôi. 8
9. - NL, PC: + NL: trình bày 1 phút, hợp tác, cảm thụ thẩm mĩ. + PC: Chăm chỉ, trách nhiệm. - Thời gian: 25’ 1- Thái độ của người bố đối với En-ri- cô qua bức thư. ? Thái độ của người bố được TL cá nhân * Hoàn cảnh: Lúc cô giáo đến thăm, biểu hiện trong hoàn cảnh nào? En-ri-cô đã trót thốt ra một lời thiếu lễ độ với mẹ. ? Thái độ ấy biểu hiện qua TL cá nhân * Thái độ của người bố: những chi tiết, lời nói nào? Đó là - Sự hỗn láo của con như một nhát dao thái độ gì? đâm vào tim bố vậy! -> Buồn bã, đau đớn - Nhớ lại điều ấy bố không thể nén được cơn tức giận đối với con -> Tức giận - Bố rất yêu con nhưng thà rằng bố không có con còn hơn là thấy con bội bạc với mẹ -> dứt khoát. - Nhắc nhở con từ nay không bao giờ còn được tái phạm hành vi thiếu lễ độ với mẹ; yêu cầu con phải thành khẩn xin lỗi mẹ ; khuyên con cầu xin mẹ tha thứ -> thái độ nghiêm khắc, kiên quyết. ? Khi biểu hiện thái độ của mình TL cá nhân -> Dùng nghệ thuật so sánh rất thành trong thư, người cha đã dùng công “Sự hỗn láo của con như một nhát biện pháp nghệ thuật gì? Kiểu dao đâm vào tim bố vậy!”; câu văn câu gì được sử dụng nhiều? Tác biểu cảm trực tiếp; kiểu câu cầu khiến dụng của nghệ thuật ấy là gì? được sử dụng nhiều => Biểu hiện được tâm trạng buồn bã, đau đớn, tức giận và thái độ nghiêm khắc của ông trước lỗi lầm của En-ri-cô. Tổ chức chia sẻ cặp đôi: - Tạo cặp ? Vì sao người bố có tâm trạng đôi như vậy? - HĐ cá nhân: 1’ - Chia sẻ cặp đôi: 3’. - Báo cáo kết quả. - Chốt kiến thức : - Nhận xét. 9
10. Ông không chấp nhận được việc con trai có hành vi thiếu lễ độ với mẹ mình nhất là trước mặt cô giáo; ông cảnh cáo con, coi hành vi đó như là một sự vong ơn bội nghĩa, một sự chà đạp lên tình cảm của cha mẹ dành cho con, một sự xấu hổ và nhục nhã; cũng là vì ông yêu con tha thiết, muốn con là một đứa trẻ ngoan biết thương yêu kính trọng cha mẹ, muốn qua sự việc đáng tiếc vừa xảy ra để dăn dạy con về đạo lí làm người. ? Em hiểu gì về người cha qua TL cá nhân -> Đó là một người cha sâu sắc, biết những lời khuyên con này? cách dạy con, yêu quý tình cảm gia đình và không làm điều gì để phải hổ thẹn, nhục nhã. 2- Hình dung về người mẹ của En-ri- cô qua bức thư. ? Người bố đã gợi lại kỉ niệm TL cá nhân * Gợi hình ảnh người mẹ: nào giữa mẹ và En-ri-cô? - “ Thức suốt đêm, cúi mình trên chiếc nôi trông chừng hơi thở hổn hển của con, quằn quại vì nỗi lo sợ , khóc nức nở khi nghĩ rằng có thể mất con!” - “ sẵn sàng bỏ hết một năm hạnh phúc để tránh cho con một giờ đau đớn, có thể đi ăn xin để nuôi con, có thể hi sinh tính mạng để cứu sống con!” ? Gợi hình ảnh người mẹ, tác giả TL cá nhân -> Những từ láy gợi hình “quằn quại”, sử dụng nghệ thuật gì? từ láy gợi âm thanh “ nức nở”; phép đối lập “ một năm - một giờ”; câu văn cảm thán . ? Em cảm nhận phẩm chất cao TL cá nhân => Người mẹ En-ri-cô cũng như bao quý nào của người mẹ En-ri-cô người mẹ khác đã : sáng lên từ những chi tiết đó? - Dành hết tình thương yêu, lo lắng cho con cái. - Vì tình mẫu tử có thể quên mình vì con. ? Phẩm chất đó được biểu hiện TL cá nhân ( hs liên hệ) ntn ở mẹ em hoặc người mẹ VN nào mà em biết? ? Không chỉ gợi lại kỉ niệm để TL cá nhân * Tác giả nâng hình ảnh người mẹ lên 10
11. En-ri-cô thấy tình thương yêu tầm khái quát cao hơn có tính chất mà mẹ đã dành cho, tác giả đã quyết định cuộc đời đứa con : “ Trong nâng hình ảnh người mẹ lên tầm đời con có thể trải qua những ngày cao hơn, khái quát hơn để khắc buồn thảm, nhưng ngày buồn thảm sâu trong En-ri-cô cũng như bất nhất tất sẽ là ngày con mất mẹ. cứ người con nào bằng chi tiết Dù có lớn khôn, khỏe mạnh thế nào nào? đi chăng nữa, con sẽ vẫn tự thấy mình chỉ là một đứa trẻ tội nghiệp, yếu đuối và không được chở che Hình ảnh dịu dàng và hiền hậu của mẹ sẽ làm tâm hồn con như bị khổ hình” Tổ chức động não cá nhân ( Sử dụng phiếu học tập) - HS động ? Lẽ ra hình ảnh dịu dàng và não, viết hiền hậu của mẹ sẽ làm cho tâm câu trả lời hồn con ấm áp, hạnh phúc, ra phiếu cá nhưng vì sao người cha lại cho nhân. rằng : “Hình ảnh dịu dàng và - Báo cáo hiền hậu của mẹ sẽ làm tâm hồn kết quả. con như bị khổ hình”? - Bổ sung, ? Em hiểu thế nào về tình cảm nhận xét. thiêng liêng trong lời nhắn nhủ của người cha: “ Con hãy nhớ rằng, tình thương yêu kính trọng cha mẹ là tình cảm thiêng liêng hơn cả”? ? Em hiểu ntn về nỗi “ xấu hổ và nhục nhã” trong lời khuyên của người cha? - Gv phát phiếu, hs thảo luận trả lời - Gv khái quát KL: đây cũng là => Rõ ràng những đứa con hư đốn chủ đề mà VB muốn gửi tới không xứng đáng với hình ảnh dịu người đọc. dàng và hiền hậu của mẹ Người cha muốn cảnh tỉnh lỗi lầm của cậu con trai một cách nghiêm khắc đồng thời nhắc nhở con : Tình yêu thương kính trọng cha mẹ là tình cảm thiêng liêng, tốt đẹp đáng tôn thờ (Trong nhiều tình cảm cao quý thì đó là tình cảm thiêng liêng hơn cả). Rất đáng hổ thẹn cho kẻ nào chà đạp 11
12. lên tình yêu thương đó. (Hành động ấy đáng bị người khác lên án, coi thường.) 3- Tâm trạng En-ri-cô khi đọc thư bố. ? Tâm trạng En-ri-cô ntn khi đọc TL cá nhân - En-ri-cô thấy “xúc động vô cùng” thư bố? ? Vì sao cậu bé xúc động như TL cá nhân - Vì : + Thư bố gợi những ngày cậu thế? còn nằm trong nôi, mẹ đã chăm sóc cậu tận tình đến mức xả thân như thế nào. + Vì đọc thư, cậu nhận ra sự tức giận, buồn bã, nghiêm khắc và kiên quyết của bố xuất phát từ tình yêu thương con, muốn con trở thành đứa con hiếu thảo, kính yêu cha mẹ . + Vì cậu cảm nhận được mình là một đứa trẻ sinh ra và lớn lên trong một gia đình hạnh phúc, có cả bố và mẹ- hai người đều yêu thương chăm chút cho cậu nên người, biết điều hay lẽ phải, biết rõ đạo lí ở đời, đạo lí làm con. ? Sự xúc động chứng tỏ gì về TL cá nhân => En-ri-cô là một cậu bé ngoan. cậu bé này? Là một đứa trẻ nhạy cảm, đã nhận ra sự để ý tinh tể của bố. Là một đứa trẻ biết nhận ra những điều hay lẽ phải để hướng tới những điều tốt đẹp trong đạo lí làm người. ? Em học tập được gì từ cậu bé ( hs bộc lộ) này? Động não cá nhân: ? Vì sao người bố không nói trực - HS động tiếp nói với En-ri-cô mà lại viết não cá nhân thư? - Báo cáo kết quả. - Nhận xét, bổ sung. - Gv bổ sung: Vì tình cảm sâu sắc thường tế nhị kín đáo nhiều khi không thể nói được trực tiếp Viết thư là cách nói tế nhị mà kín đáo cho riêng người mắc lỗi biết . Và như vậy ông muốn con mình đọc đi đọc lại nhiều 12
13. lần, suy nghĩ thấm thía lời ông khuyên nhủ và hành động như ông yêu cầu một cách tự giác. Đó là cách dạy con tế nhị mà hiệu quả. ( Đây là cách ứng xử khéo léo trong gia đình cũng như trong nhà trường và XH) ? Vậy khi em mắc lỗi bố mẹ đã ( hs bộc lộ) dùng cách giáo dục nào? Em thích cách dạy nào của bố mẹ? III- Tổng kết - Gv dùng bảng phụ: 1- Nghệ thuật: ? Em hãy khái quát những nghệ TL cá nhân - Bài văn viết dưới dạng một bức thư. thuật nổi bật trong bài? Giọng văn vừa chân thành tha thiết , vừa nghiêm khắc dứt khoát; sử dụng nhiều câu văn biểu cảm và biện pháp tu từ so sánh - Nghệ thuật sáng tạo hoàn cảnh, lồng hình ảnh nhân vật trong bức thư, ta hiểu được bao điều quý báu về tình cảm gia đình, thái độ ứng xử của con cái với cha mẹ. 2- Nội dung: ? Nêu nội dung nổi bật của văn TL cá nhân Văn bản đưa ra một bài học sâu sắc bản? thấu tình đạt lí về lòng hiếu thảo, về sự kính trọng biết ơn cha mẹ: Tình yêu thương kính trọng cha mẹ là tình cảm thiêng liêng cao cả. Bởi lẽ lòng hiếu thảo là cái gốc của đạo làm con. Kẻ bất hiếu thật đáng xấu hổ và nhục nhã vì đã chà đạp lên tình yêu thương đó. Hết tiết 3: - Nắm chắc kiến thức về tác giả, tác phẩm. - Hiểu được thái độ nghiêm khắc trong cách dạy con của người cha, hình dung về hình ảnh của người mẹ và thái độ của cậu bé En-ri-cô - Khái quát được nội dung và nghệ thuật văn bản. Tiết 4- Văn bản : CUỘC CHIA TAY CỦA NHỮNG CON BÚP BÊ ( Khánh Hoài) Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới: HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS HĐ CỦA HS YÊU CẦU CẦN ĐẠT - Mục tiêu: Nắm những nét cơ I- Đọc và tìm hiểu chung. bản về tác giả, tác phẩm. - Phương pháp và KT : Đọc 13
14. sáng tạo, KT đặt câu hỏi. - Hình thức: cá nhân. - Năng lực, phẩm chất hướng tới: + Hình thành NL tự học. + Phẩm chất: Chăm chỉ. - Thời gian: 10 phút. 1- Tác giả: Khánh Hoài 2- Tác phẩm: a- Đọc, tóm tắt và tìm hiểu chú thích. - Gv hướng dẫn hs tóm tắt theo 3 - HS đọc sự việc: - Nhận xét + Chia tay búp bê. + Chia tay Thủy với lớp học + Chia tay anh em. - Tìm hiểu chú thích sgk. b- Tìm hiểu chung: ? Nêu xuất xứ của truyện? TL cá nhân * Xuất xứ: Truyện ngắn “ Cuộc chia tay của những con búp bê” được trao giải nhì trong cuộc thi Thơ- văn viết về quyền trẻ em do Viện Khoa học Giáo dục và Tổ chức cứu trợ trẻ em tổ chức. ? Văn bản là một truyện ngắn. TL cá nhân * Kiểu văn bản và phương thức biểu Truyện kể về việc gì? Phương đạt: thức biểu đạt chính của văn bản - Văn bản nhật dụng viết theo kiểu là gì? VB tự sự: kể về cuộc chia tay của hai anh em Thành và Thủy khi gia đình tan vỡ - Tự sự. ? Nhân vật chính trong văn bản TL cá nhân * Nhân vật chính : là ai? Thành và Thủy. ? Truyện được kể theo ngôi thứ TL cá nhân * Ngôi kể : mấy? Tác dụng của việc lựa Ngôi thứ nhất (Thành) chọn ngôi kể đó? ( HS: Thể hiện một cách sâu sắc những suy nghĩ, tình cảm và tâm trạng của nhận vật, làm tăng tính chân thực cho câu chuyện). ? Truyện được kể theo 3 sự việc TL cá nhân * Bố cục: 3 phần chính như nói ở trên . Hãy xác 1- Từ đầu -> “ hiếu thảo như vậy” : định các phần nội dung đó? Chia tay búp bê. 14
15. 2- Tiếp -> “ trùm lên cảnh vật” : Chia tay Thủy với lớp học 3- Còn lại: Chia tay anh em. ? Nhan đề VB gợi trong em suy TL cá nhân * Nhan đề văn bản: “ Cuộc chia tay nghĩ gì? của những con búp bê” có liên quan đến ý nghĩa truyện: Vì sự li dị của cha mẹ mà hai anh em Thành và Thủy phải chia tay. Những con búp bê vốn là đồ chơi của Thành và Thủy nhưng cũng như hai bạn chúng cùng chung số phận nên đành phải chia tay. - Mục tiêu: Hiểu được nỗi lòng II- Phân tích. anh em Thành Thủy trong cuộc 1- Cuộc chia búp bê. chia tay của cha mẹ với cuộc chia búp bê. - Phương pháp: KT đặt câu hỏi, chia sẻ cặp đôi. - Hình thức: Cá nhân, cặp đôi. - NL, PC: + NL: trình bày 1 phút, hợp tác, cảm thụ thẩm mĩ. + PC: Chăm chỉ, trách nhiệm. - Thời gian: 25’ Tổ chức chia sẻ cặp đôi: 3’ ? Búp bê có ý nghĩa ntn trong - Tạo cặp đôi cuộc sống của hai anh em Thành - HĐ cá và Thủy? nhân: 1’ - Chốt kiến thức: - Chia sẻ cặp + Vốn là những đồ chơi của tuổi đôi: 2’. nhỏ, búp bê thường gợi lên thế - Báo cáo kết giới ngộ nghĩnh, ngây thơ, vô tội quả. của trẻ em. - Nhận xét. + Với anh em Thành và Thủy thì búp bê gắn với tuổi thơ của hai anh em. Hai con Vệ sĩ và Em nhỏ luôn bên nhau chẳng khác nào anh em Thành và Thủy vậy). * Hoàn cảnh chia đồ chơi: ? Vì sao cuộc sống đang gắn bó, TL cá nhân Bố mẹ li hôn, hai anh em phải xa búp bê đang ở cạnh nhau mà họ nhau. Búp bê cũng phải chia đôi theo phải chia đồ chơi ra? lệnh của mẹ. ? Mấy lần mẹ ra lệnh chia đồ TL cá nhân: chơi? ( 3 lần) 15
16. * Diễn biến cuộc chia đồ chơi: ? Lần thứ nhất khi mẹ lệnh chia TL cá nhân - Lần thứ nhất: đồ chơi, hình ảnh Thành và Thủy Thành Thủy hiện lên ntn? + “ run lên bần + “ nghĩ về em bật” đêm hôm trước, +“cặp mắt tuyệt cắn chặt môi để vọng” khỏi bật lên + “ hai bờ mi tiếng khóc” sưng mọng lên + “ Nước mắt cứ vì khóc nhiều” tuôn ra như suổi ướt đầm cả gối và hai cánh tay” ? Những chi tiết về Thành và TL cá nhân -> Tâm trạng hai anh em cực kì buồn Thủy biểu hiện tâm trạng ntn của khổ, đau xót, thậm chí bất lực trước hai anh em? hoàn cảnh đổ vỡ của gia đình. ? Kết quả của lần chia thứ nhất TL cá nhân: là họ có chia được đồ chơi ra ( Không). không? ? Việc đưa đoạn văn miêu tả TL cá nhân Đưa đoạn văn miêu tả cảnh vật buổi cảnh buổi sáng lúc hai anh em sáng lúc hai anh em đang buồn đối đang buồn có ý nghĩa gì? lập tâm trạng của hai anh em càng làm tăng thêm nỗi đau trong lòng Thành. ? Lần thứ hai khi mẹ lệnh chia TL cá nhân - Lần thứ hai: đồ chơi, tâm trạng của Thủy ntn? + Thủy mở to mắt mất hồn loạng choạng. + Thành dìu em vào nhà, muốn dành hết cho em đồ chơi. ? Trạng thái của hai anh em TL cá nhân -> Đau khổ, bất lực. Thành, Thủy phản ánh được điều gì? ? Kết quả của lần chia thứ hai là TL cá nhân: họ có chia được đồ chơi ra ( Không). không? ? Lần thứ ba khi mẹ quát chia đồ TL cá nhân - Lần thứ ba: chơi ra, anh em Thành Thủy có Thành Thủy hành động gì? Cuộc chia búp bê + Dành hầu hết diễn ra ntn? đồ chơi cho em. + “ Lấy hai con + Tru tréo giận búp bê từ trong dữ: tủ đặt sang hai “ Sao anh ác phía”. thế?” + “ Đặt con Vệ 16
17. Sĩ vào cạnh con + Bỗng vui vẻ : Em Nhỏ” “ Anh xem, chúng nó đang cười kìa!” ? Tâm trạng Thủy diễn biến ntn TL cá nhân -> Thủy từ giận dữ đến vui vẻ: trong lần chia thứ ba? Vì sao + Giận dữ vì không chấp nhận chia Thủy lại có tâm trạng ấy? búp bê. + Vui vẻ vì hai con búp bê luôn ở cạnh bên nhau. ? Hình ảnh hai con búp bê luôn TL cá nhân => Hai con búp bê luôn đứng cạnh đứng cạnh nhau mang ý nghĩa nhau thể hiện tình cảm anh em bền gì? chặt không có gì có thể chia cắt được. TL: Ba lần mẹ lệnh chia đồ chơi thì cả ba lần anh em Thành và Thủy không thể chia những con búp bê của mình. ? Theo em vì sao Thành, Thủy TL cá nhân TL: Búp bê là biểu tượng cho cuộc không thể mang búp bê chia ra? sống gia đình đầm ấm; là kỉ niệm êm đềm của tuổi thơ; là hình ảnh anh em ruột thịt. Vì thế không thể chia ra. (GV: Chia búp bê là cuộc chia li thứ nhất. Qua cuộc chia búp bê và hình ảnh hai con búp bê vẫn đứng cạnh nhau đã hé mở một ý nghĩa hết sức nhân văn: Búp bê không chia lìa cũng như tình cảm hai anh em Thành và Thủy vậy) Hết tiết 4: - Học, nắm chắc kiến thức về tác giả, những kiến thức của phần tìm hiểu chung và cuộc chia tay thứ nhất- chia búp bê khi bố mẹ hai anh em Thành và Thủy li hôn. - Chuẩn bị tìm hiểu tiếp phần còn lại. Tiết 5- Văn bản: CUỘC CHIA TAY CỦA NHỮNG CON BÚP BÊ (tiếp) Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới: HĐ CỦA GV HĐ CỦA HS YÊU CẦU CẦN ĐẠT - Mục tiêu: Hiểu được nỗi lòng II- Phân tích. anh em Thành Thủy trong cuộc chia tay với lớp học và chia tay anh em - Phương pháp: KT đặt câu hỏi, chia sẻ cặp đôi. - Hình thức: Cá nhân, cặp đôi. - NL, PC: 17
18. + NL: trình bày 1 phút, hợp tác, cảm thụ thẩm mĩ. + PC: Chăm chỉ, trách nhiệm. - Thời gian: 35’ 2- Chia tay Thủy với lớp học. - Hs đọc “ Tôi đứng dậy -> trùm lên cảnh vật”: ? Tại sao khi đến trường học TL cá nhân - Thủy khóc thút thít. Vì: Thủy lại “bật khóc thút thít”? + Trường học là nơi khắc ghi những niềm vui của Thủy: thầy cô, bản tin, cột cờ, trò chơi ô ăn quan + Thủy sắp phải chia xa mãi mãi với nơi này. Em đến để từ biệt lần cuối cùng trước khi đi xa. + Và đau xót hơn là Thủy sẽ không còn được đi học. ( Không nói cũng có thể hình dung được tâm trạng trống trải, cô đơn, đau xót của một cô bé khi phải xa mãi mãi “ con đường đất đỏ quen thuộc của thị xã quê hương” dẫn Thủy đến trường, con đường hai anh em Thủy “ đi lại hàng nghìn lần từ thuở ấu thơ”. Thầy cô, bản tin, cột cờ và những vạch than vẽ ô ăn quan tất cả giờ đây đều trở nên thân thiết hơn bao giờ. Vậy mà em phải từ biệt nó mãi mãi). Tiếng cô giáo Tâm đã đưa Thủy về với hiện tại: - GV đọc đoạn tiếp theo: ? Chi tiết cô giáo ôm chặt lấy TL cá nhân - Cô giáo “ ôm chặt lấy em”, các bạn “ Thủy nói: “ Cô biết chuyện rồi, sững sờ khóc thút thít”. cô thương em lắm”, các bạn -> Chi tiết diễn tả niềm đồng cảm, xót trong lớp thì “sững sờ khóc thương của cô giáo và bạn bè dành cho thút thít” có ý nghĩa gì? Thủy, biểu hiện tình thầy trò, bạn bè ấm áp, trong sáng. ? Nhưng điều làm cho cô giáo TL cá nhân - Khi nghe Thủy nói “ em không được Tâm bàng hoàng sửng sốt “ nước đi học nữa, em phải ra chợ bán hoa quả mắt giàn giụa” và lũ nhỏ “ cũng vì nhà bà ngoại ở xa trường học”, cô khóc mỗi lúc một to hơn” là gì? giáo Tâm bàng hoàng sửng sốt “ nước mắt giàn giụa” còn lũ nhỏ “ khóc mỗi 18
19. lúc một to hơn” ? Chi tiết đó gợi trong em điều TL cá nhân -> Một lần nữa gợi sự đồng cảm chia gì? sẻ của cô giáo và các bạn cùng lớp. Chi tiết còn biểu hiện niềm oán thán ghét cảnh gia đình chia lìa tan vỡ. ( Một đứa trẻ mà không được đi học nữa vì cha mẹ li hôn, gia đình tan vỡ quả là một nỗi đau không của riêng ai, cần được chia sẻ) ? Vậy cảm xúc của em ntn trước HS bộc lộ cuộc chia tay đầy nước mắt này? - Dg: Cuộc chia tay khiến mọi người sửng sốt. Còn với chúng ta, đọc đến đây ai mà không cảm thấy sống mũi mình cay cay, nước mắt ai mà không rơm rớm. Ta không những cảm động trước tình thầy trò, bạn bè mà còn xót xa cho cảnh ngộ éo le của anh em, gia đình Thành và Thủy) ? Nỗi buồn sâu thẳm, trạng thái TL cá nhân - Ra khỏi trường, Thành kinh ngạc thấy bơ vơ của hai anh em Thành và “ mọi người vẫn đi lại bình thường và Thủy còn được tăng thêm bởi nắng vẫn vàng ươm trùm lên cảnh vật”. một yếu tố ngoại cảnh khi họ ra + Kinh ngạc vì : trong lòng Thành rất khỏi cổng trường. Đó là chi tiết buồn và đau khổ khi sắp phải chia tay nào? với đứa em nhỏ, em cảm thấy đất trời ? Vì sao Thành kinh ngạc? như sụp đổ trong tâm hồn, thế nhưng cảnh vật bên ngoài vẫn đẹp, cuộc đời bên ngoài vẫn bình yên không có gì thay đổi còn hai anh em Thành và Thủy phải chịu đựng một sự mất mát quá lớn. ? Việc đối lập ngoại cảnh và tâm TL cá nhân -> Sự đối lập giữa tâm cảnh và ngoại cảnh đã diễn tả được điều gì cảnh càng tăng thêm nỗi buồn sâu trong tâm hồn hai đứa nhỏ? thẳm, trạng thái thất vọng, bơ vơ của những đứa trẻ khi hôn nhân gia đình đổ vỡ. 3- Cuộc chia tay của hai anh em. ? Trước khi nói về cuộc chia tay TL cá nhân * Tình cảm anh em Thành và Thủy : của hai anh em, tác giả cho thấy - Thủy mang kim chỉ ra tận sân vận Thành và Thủy rất mực gần gũi, động vá áo cho anh. thương yêu, chia sẻ và luôn quan - Chiều nào thành cũng đón em đi học 19