Đề đọc hiểu Ngữ văn Lớp 7 - Chương trình học kì 1

Nội dung text: Đề đọc hiểu Ngữ văn Lớp 7 - Chương trình học kì 1

1. ĐỀ ĐỌC HIỂU NGỮ VĂN 7 – HKI 1. CỔNG TRƯỜNG MỞ RA ĐỀ 1: Đọc đoạn văn sau và thực hiện các yêu cầu: '' Cái ấn tượng khắc sâu mãi mãi trong lòng một con người về cái ngày '' hôm nay tôi đi học '' ấy, mẹ muốn nhẹ nhàng, cẩn thận và tự nhiên ghi vào lòng con. Để rồi bất cứ một ngày nào đó trong đời, khi nhớ lại, lòng con lại rạo rực những cảm xúc bâng khuâng, xao xuyến. Ngày mẹ còn nhỏ, mùa hè nhà trường đóng cửa hoàn toàn, và ngày khai trường đúng là ngày đầu tiên học trò lớp Một đến trường gặp thầy mới, bạn mới. Cho nên ấn tượng của mẹ về buổi khai trường đầu tiên ấy rất sâu đậm. Mẹ còn nhớ sự nôn nao, hồi hộp khi cùng bà ngoại đi tới gần trường và nỗi chơi vơi hốt hoảng khi cổng trường đóng lại, bà ngoại đứng ngoài cánh cổng như đứng bên ngoài cái thế giới mà mẹ vừa bước vào '' a, Cho biết chủ đề của đoạn văn bản trên b, Tìm các từ láy trong đoạn văn trên. Phân tích tác dụng của các từ láy đó trong việc diễn tả tâm trạng, cảm xúc của nhân vật được nói đến trong đoạn văn trên. c, Xác định chủ ngữ, vị ngữ của câu văn sau: Cái ấn tượng khắc sâu mãi mãi trong lòng một con người về cái ngày '' hôm nay tôi đi học '' ấy, mẹ muốn nhẹ nhàng, cẩn thận và tự nhiên ghi vào lòng con. (Tôi đi học, Ngữ văn 7- tập 1) 1. Cho biết chủ đề của đoạn văn bản trên? 2. Tìm các từ láy trong đoạn văn trên. Phân tích tác dụng của các từ láy đó trong việc diễn tả tâm trạng, cảm xúc của nhân vật được nói đến trong đoạn văn trên. 3. Xác định chủ ngữ, vị ngữ của câu văn sau: Cái ấn tượng khắc sâu mãi mãi trong lòng một con người về cái ngày '' hôm nay tôi đi học '' ấy, mẹ muốn nhẹ nhàng, cẩn thận và tự nhiên ghi vào lòng con. 4. Nêu nội dung, nghệ thuật của văn bản chứa đoạn trích trên. 5. Trình bày cảm nhận của em về nhân vật người mẹ trong văn bản? 6.Từ văn bản Cổng trường mở ra, em hãy viết một đoạn văn biểu cảm ngắn 8- 10 câu bày tỏ suy nghĩ của em về vai trò của nhà trường đối với cuộc đời mỗi con người và niềm vui của em khi được cắp sách tới trường Vai trò của ngành giáo dục nói chung và nhà trường rất quan trọng trong việc đào tạo ra nhân tài, tạo nên nguồn nguyên khí của quốc gia. Trong việc truyền thụ kiến thức văn hóa, ngoài vai trò quan trọng của người thầy, học sinh cũng 1
2. cần phải có thái độ tích cực chủ động.Bên cạnh việc truyền thụ kiến thức văn hóa, nhà trường còn có nhiệm vụ giáo dục rèn luyện học sinh về mặt phẩm chất, đạo đức để học sinh không chỉ có kiến thức mà còn có cách sống, cách ứng xử văn hóa.Gia đình, xã hội cũng có vai trò không kém phần quan trọng đối với việc hình thành kiến thức và nhân cách của học sinh. Do vậy, để giá trị giáo dục được bền vững cần có sự kết hợp chặt chẽ, toàn diện và hiệu quả giữa nhà trường, gia đình và xã hội. GỢI Ý: a, Chủ đề: tâm trạng hồi hộp và những ấn tượng khác ghi trong lòng người mẹ về ngày đầu tiên đi học. b, Các từ láy: mãi mãi, nhẹ nhàng, cẩn thận, rạo rực, bâng khuâng, xao xuyến,hoàn toàn, nôn nao, hồi hộp, chơi vơi, hốt hoảng -> Tác dụng của từ láy trong việc diễn tả tâm trạng, cảm xúc của nhân vật được nói đến trong đoạn văn trên đó là diễn tả một cách đầy đủ và sâu sắc những cảm xúc hồi hộp của người mẹ c, CN: mẹ VN: muốn nhẹ nhàng, cẩn thận và tự nhiên ghi vào lòng con cái ấn tượng khắc sâu mãi mãi trong lòng một con người về cái ngày '' hôm nay tôi đi học '' ấy. d, Nội dung: Dòng hồi tưởng của nhân vật “tôi” trong những ngày đầu đến trường. Những kỉ niệm trong sáng của tuổi học trò nhất là buổi tựu trường đầu tiên thường được ghi nhớ mãi. Nghệ thuật: • Tự sự xen lẫn miêu tả và biểu cảm • Miêu tả tinh tế, chân thực diễn biến tâm trạng của ngày đầu tiên đi học. • Sử dụng ngôn ngữ giàu yếu tố biểu cảm, hình ảnh so sánh độc đáo, ghi lại dòng hồi tưởng, liên tưởng của nhân vật “ Tôi” • Giọng điệu trữ tình trong sáng. e, Người mẹ trong văn bản “Cổng trường mở ra” có tâm hồn nhạy cảm, hết lòng yêu thương con muốn dành tất cả những điều tốt đẹp nhất cho đứa con thân yêu của mình, người mẹ ấy không chỉ rất yêu thương con mà còn rất hiểu rõ vai trò của giáo dục vô cùng to lơn trong cuộc đời mỗi con người. ĐỀ 2: Đọc đoạn văn sau và trả lời các câu hỏi bên dưới: Cái ấn tượng khắc sâu mãi mãi trong lòng một con người về cái ngày "hôm nay tôi đi học" ấy, mẹ muốn nhẹ nhàng, cẩn thận và tự nhiên ghi vào lòng con. Để rồi bất cứ một ngày nào đó trong đời, khi nhớ lại, lòng con lại 2
3. rạo rực những cảm xúc bâng khuâng, xao xuyến. Ngày mẹ còn nhỏ, mùa hè nhà trường đóng cửa hoàn toàn, và ngày khai trường đúng là ngày đầu tiên học trò lớp Một đến trường gặp thầy mới, bạn mới Mẹ còn nhớ sự nôn nao, hồi hộp khi cùng bà ngoại đi tới gần ngôi trường và nỗi chơi vơi hốt hoảng khi cổng trường đóng lại, bà ngoại đứng ngoài cánh cổng như đứng bên ngoài cái thế giới mà mẹ vừa bước vào Đêm nay mẹ không ngủ được. Ngày mai là ngày khai trường lớp Một của con. Mẹ sẽ đưa con đến trường, cầm tay con dắt qua cánh cổng, rồi buông tay mà nói: "Đi đi con, hãy can đảm lên, thế giới này là của con, bước qua cánh cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra". (Ngữ văn 7- tập 1) Câu 1: Đoạn trích trên được trích từ văn bản nào? Tác giả là ai? Câu 2: Văn bản chứa đoạn trích trên viết theo thể loại nào? Câu 3: Tìm từ láy có trong đoạn văn. Phân tích tác dụng của các từ láy trong việc diễn tả tâm trạng, cảm xúc của nhân vật. Câu 4: Từ hoài niệm của người mẹ về tuổi thơ, từ sự lo lắng của mẹ dành cho con trong buổi tựu trường, em thấy người mẹ là người như thế nào? Câu 5: Hãy nhớ và viết lại cảm xúc ngày đầu tiên đến trường của em bằng một đoạn văn. GỢI Ý: 1 - Đoạn trích trên được trích từ văn bản Cổng trường mở ra - Tác giả: Lý Lan 2 Thể loại: Tùy bút viết dưới dạng nhật kí. 3 - Các từ láy trong đoạn văn: mãi mãi, nhẹ nhàng, cẩn thận, rạo rực, bâng khuâng, xao xuyến, hoàn toàn, nôn nao, hồi hộp, chơi vơi, hốt hoảng. -Tác dụng của các từ láy: diễn tả đầy đủ, sâu sắc hơn tâm trạng và cảm xúc bâng khuâng, xao xuyến, hồi hộp của người mẹ vào đêm trước ngày khai trường vào lớp Một của con. 4 + Có tình yêu thương con hết mực + mong muốn con cũng có kỉ niệm về ngày khai trường + muốn con có một tâm hồn trong sáng rộng mở. ->Trình bày suy nghĩ bản thân: Mẹ là người sinh ra ta, nuôi nấng, chăm sóc, lo lắng mỗi khi ta bệnh, lo âu dõi theo bước chân ta, bảo vệ ta khi gặp nguy hiểm, vỗ về an ủi ta lúc buồn phiền, động viên khích lệ ta mỗi khi ta gặp khó khăn và luôn ở bên ta cho hết cuộc đời. Bởi thế có một danh nhân đã nói rằng: “Trong vũ trụ có lắm kì quan duy chỉ có trái tim người mẹ là vĩ đại hơn hết” 5 • Lưu ý: + HS trình bày đúng nội dung: + Diễn đạt rõ ràng, mạch lạc: + Câu đúng ngữ pháp, không sai chính tả, dùng đúng từ ngữ. *Mở đoạn: Có lẽ trong mỗi chúng ta, ai ai cũng sẽ có những ấn tượng 3
4. cho riêng mình về những ngày khai trường. Còn với tôi, ngày khai trường khi chuẩn bị vào lớp 1 để lại nhiều kỉ niệm nhất. *Thân đoạn: Trình bày cảm xúc, suy nghĩ trước ngày đến trường đầu tiên: + Đêm trước ngày khai trường tôi trằn trọc mãi không ngủ được với bao suy nghĩ vẩn vơ trong đầu. + Sáng hôm sau tôi dậy thật sớm để chuẩn bị cùng mẹ đến trường. + Dừng lại trước cổng trường, tôi choáng ngợp trước sự khang trang và rộng lớn của nơi đây. + Trong phút chốc tôi bỗng cảm thấy lạc lõng bởi thầy cô, bạn bè ai ai cũng mới lạ. + Tôi được phân lớp từ trước nên tôi tìm đến khu vực xếp hàng của lớp mình. Cô giáo chủ nhiệm chào đón tôi bằng một nụ cười thật rạng rỡ, cô ân cần hỏi han tôi và dẫn tôi vào vị trí ngồi của mình. + Tôi bắt đầu dần cảm nhận được sự thân quen ở nơi đây. Tôi cởi mở hơn với bạn bè và chúng tôi bắt đầu có những câu chuyện chung trong ngày khai giảng. + Tiếng trống trường giục giã, buổi học đầu tiên bắt đầu. Tôi cảm thấy vui và phấn trấn đến lạ. *Kết đoạn: Sau bao lần khai trường, nhưng kí ức về ngày tựu trường đầu tiên ấy vấn còn ghi dấu mãi trong lòng tôi. ĐỀ 3: Đọc đoạn văn sau và trả lời các câu hỏi bên dưới: “Đêm nay mẹ không ngủ được. Ngày mai là ngày khai trường lớp Một của con. Mẹ sẽ đưa con đến trường, cầm tay con dắt qua cánh cổng, rồi buông tay mà nói: "Đi đi con, hãy can đảm lên, thế giới này là của con, bước qua cánh cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra".” (Ngữ văn 7- tập 1) 1. Đoạn trích trên được trích từ văn bản nào? Tác giả? 2. Nội dung của đoạn trích muốn nói lên điều gì? 3. Trong đoạn văn tại sao người mẹ lại không ngủ được? 4. Xác định các từ Hán Việt được sử dụng trong đoạn trích trên? Những từ nào được sử dụng như đại từ xưng hô trong đoạn trích trên? 5. Em hiểu câu nói của người mẹ như thế nào: "Đi đi con, hãy can đảm lên, thế giới này là của con, bước qua cánh cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra".? Theo em, thế giới kì diệu khi bước qua cánh cổng trường là những gì? Hãy trình bày thành một đoạn văn từ 5-7 câu? 4
5. GỢI Ý: 1. Văn bản: Cổng trường mở ra. Tác giả: Lý Lan 2. Nội dung của đoạn trích giúp ta hiểu thêm tấm lòng yêu thương, tình cảm sâu nậng của ng mẹ đối với con và vai trò to lớn của nhà trường đối với cuộc sống mỗi con người. 3. - Người mẹ không ngủ được vì : + Thao thức, trằn trọc hồi hộp mừng vì con đã lớn, hi vọng những điều tốt đẹp sẽ đến với con. + Rạo rực, bâng khuâng, xao xuyến nhớ lại ngày bà ngoại dắt mẹ đến trường khai giảng lần đầu tiên. + Nghĩ về ý nghĩa ngày khai trường đầu tiên đối với mỗi người. 4. Các từ Hán Việt được sử dụng trong đoạn trích: khai trường, can đảm, thế giới, kì diệu -Những từ được sử dụng như đại từ xưng hô trong đoạn trích: mẹ, con. 5. Học sinh có thể triển khai thành đoạn văn: *Mở đoạn: Khẳng định câu nói của người mẹ trong đoạn trích chính là lời động viên, khích lệ con vượt qua những khó khăn của buổi đầu đến lớp. *Thân đoạn: - Người mẹ đang bằng những trải nghiệm truyền đến cho con sự tự tin và long can đảm, để con tin tưởng rằng thế giới sau cánh cổng kia thực sự có nhiều điều đáng mong chờ - Mẹ khẳng định "bước qua cánh cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra", thế giới kì diệu ấy có nghĩa là: + ngôi trường là một thế giới kì diệu, thế giới của tri thức phong phú, tri thức khoa học của nhân loại + đó còn là thế giới của những tình cảm tốt đẹp, thiêng liêng - tình thầy trò, tình bè bạn + đó là nơi giúp con hoàn thiện về nhân cách cũng như con được sống trong những quan hệ trong sáng, mẫu mực, đó còn là thế giới của ước mơ, nơi con có thể chạm tới những ước mong của mình, biến những ước mong ấy trở thành hiện thực *Kết đoạn: Khẳng định giá trị, ý nghĩa câu nói của người mẹ và nêu suy nghĩ của bản thân mình: Trong cuộc đời mỗi con người chúng ta, quãng đời đẹp nhất là quãng đời chúng ta còn ngồi trên ghế nhà trường. “ Thế giới kỳ diệu” đó đang chờ chúng ta khám phá với bao vui, buồn, hơn, giận. Và dù gì đi chăng nữa, hãy nhớ rằng: chúng ta không bao giờ đơn độc một mình. Vì bên cạnh ta là thầy cô giáo, là bạn bè thân quen. ĐỀ 4: Đọc đoạn văn sau và thực hiện các yêu cầu của đề: Thực sự mẹ không lo lắng đến nỗi không ngủ được. Mẹ tin đứa con của mẹ lớn rồi. Mẹ tin vào sự chuẩn bị rất chu đáo cho con trước ngày khai trường. Còn điều gì để lo lắng nữa đâu! Mẹ không lo, nhưng vẫn không ngủ được. Cứ 5
6. nhắm mắt lại là dường như vang lên bên tai tiếng đọc bài trầm bổng: “Hằng năm cứ vào cuối thu Mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp”. (Lí Lan, Cổng trường mở ra) a. Tìm trong đoạn văn một cặp từ trái nghĩa. b. Xác định và cho biết ý nghĩa của quan hệ từ trong câu “Mẹ tin đứa con của mẹ lớn rồi.”. c. Cho biết biện pháp tu từ chủ yếu được tác giả sử dụng trong đoạn trích. d. Giải thích nghĩa của từ: chu đáo. GỢI Ý: a. Cặp từ trái nghĩa: trầm – bổng b. - Quan hệ từ: của - Biểu thị ý nghĩa quan hệ: sở hữu c. Biện pháp tu từ chủ yếu được tác giả sử dụng trong đoạn trích là điệp ngữ. d. Chu đáo: đầy đủ, cẩn thận, không để có điều gì sơ suất MẸ TÔI ĐỀ 1: Đọc ngữ liệu sau và trả lời các câu hỏi bên dưới: Bố nhớ, cách đây mấy năm, mẹ đã phải thức suốt đêm, cúi mình trên chiếc nôi trông chừng hơi thở hổn hển của con, quằn quại vì nỗi lo sợ, khóc nức nở khi nghĩ rằng có thể mất con! Nhớ lại điều ấy, bố không thể nén được cơn tức giận đối với con [ ] Người mẹ sẵn sàng bỏ hết một năm hạnh phúc để tránh cho con một giờ đau đớn, người mẹ có thể đi ăn xin để nuôi con, có thể hi sinh tính mạng để cứu sống con! (Ngữ văn 7- tập 1, trang 10) Câu 1: Đoạn văn trên trích trong văn bản nào? Của ai? Câu 2: Xác định phương thức biểu đạt của văn bản em vừa tìm được? Câu 3: Tìm 2 từ láy, 2 từ ghép đẳng lập có trong đoạn văn và xác định kiểu. Câu 4: Em cảm nhận được phẩm chất gì của người mẹ được nhắc đến trong đoạn văn? Câu 5: Trong văn bản "Mẹ tôi" tại sao người cha không trực tiếp nói vơi con mà lại chọn hình thức viết thư? 6
7. Câu 6: Hãy nhập vai người con trong văn bản để viết một đoạn văn ngắn bày tỏ lòng biết ơn đối với người mẹ qua văn bản này. GỢI Ý: 1 - Đoạn văn trên trích trong văn bản "Mẹ tôi" - Tác giả: Ét-môn-đô đơ A-mi-xi 2 - PTBĐ: Biểu cảm kết hợp với tự sự và miêu tả 3 - Hai từ láy: hổn hển, quằn quại, nức nở, sẵn sàng, đau đớn (từ láy bộ phận) - Hai từ ghép: lo sợ (từ ghép đẳng lập), chiếc nôi (từ ghép chính phụ) 4 - Những phẩm chất của người mẹ: + Thức suốt đêm, cúi mình trên chiếc nôi để trông chừng hơi thở hổn hển của con, quằn quại. + Người mẹ sẵn sàng bỏ hết một năm hạnh phúc để tránh cho con một giờ đau đớn + Người mẹ có thể ăn xin để nuôi con, có thể hi sinh tính mạng để cứu sống con Người mẹ En-ri-cô là người + nhân hậu, hết lòng vì con, yêu thương con tha thiết + Sẵn sàng hi sinh tất cả, kể cả mạng sống của bản thân để mong con được hạnh phúc. => Đó cũng là phẩm chất chung của phần lớn bà mẹ trên thế gian. 5 - Có những chuyện nói trực tiếp dễ có kết quả, nhưng lại có những chuyện phải nói gián tiếp qua người khác hoặc qua thư từ. Trường hợp này thuộc dạng thứ hai: Lời trách phạt, bảo ban của người bố đối với con là những điều kín đáo, tế nhị không nên nói trực tiếp được. - Bằng hình thức viết thư, người cha có điều kiện vừa dạy bảo, vừa 7
8. tâm tình với con trai một cách tỉ mỉ, cặn kẽ, đầy đủ, cho con có thời gian và hoàn cảnh suy ngẫm qua từng câu, từng chữ. Mặt khác người cha tỏ ra tế nhị, kín đáo bởi không làm người con xấu hổ, bẽ bàng khi ông chỉ nói riêng với con, thậm chí có thể ông không nói cả chuyện này với vợ mình. - Viết thư như vậy, người cha muốn con mình có dịp đọc đi đọc lại nhiều lần suy ngẫm kĩ và thấm thía những điều trong thư. 6 - Mở đoạn: Thật hạnh phúc khi trong cuộc đời này, mỗi chúng ta đều có một người mẹ - Thân đoạn: + Chúng ta biết ơn vì được lớn lên trong vòng tay của mẹ, được nghe tiếng ru hời ầu ơ ngọt ngào, có ai lại không dược chìm vào giấc mơ trong gió mát tay mẹ quạt mỗi trưa hè oi ả. + Có ai yêu con bằng mẹ, có ai suốt đời vì con tương tự mẹ, có ai săn sàng sẻ chia ngọt bùi cùng con như mẹ. ằng ngày, mẹ bù đầu với công chuyện mà sao mẹ như có phép thần. + Sáng sớm, nếu còn tối trời, mẹ vừa lo cơm nước cho con. Rồi tối về, mẹ lại nấu bao nhiêu món ngon, chứa chan cái niềm yêu tương vô hạn. + Mẹ còn giặt giũ, quét tước nhà cửa chuyện nào cũng chăm chỉ hết. Mẹ vừa cho tui tất cả nhưng em chưa báo đáp được gì cho mẹ. Kể cả những lời yêu thương em cũng chưa nói bao giờ. + Em mong có ngày sẽ đủ can đảm nói với mẹ: Mẹ ơi, bây giờ con lớn rồi, con mới thấy yêu mẹ, cần mẹ biết bao Mẹ không chỉ là mẹ của con mà là bạn, là chị là tất cả của. - Kết đoạn: Con biết cả cuộc đời này con cũng không thể đền đáp công ơn của mẹ dành cho chúng con. Con muốn nói ngàn lần “Con yêu và biết ơn mẹ của con nhiều lắm". 8
9. ĐỀ 2: Đọc ngữ liệu sau và trả lời các câu hỏi bên dưới: “Từ nay, không bao giờ con được thốt ra một lời nói nặng với mẹ. Con phải xin lỗi mẹ, không phải vì sợ bố, mà do sự thành khẩn trong lòng. Con hãy cầu xin mẹ hôn con, để cho chiếc hôn ấy xoá đi cái dấu vết vong ân bội nghĩa trên trán con. Bố rất yêu con, En-ri-cô ạ, con là niềm hi vọng tha thiết nhất đời bố, nhưng thà răng bố không có con, còn hơn là thấy con bội bạc với mẹ. Thôi, trong một thời gian con đừng hôn bố: bố sẽ khkoong thể vui lòng đáp lại cái hôn của con được.” (Ngữ văn 7- tập 1, trang 7) Câu 1: Đoạn văn trên trích từ văn bản nào? Của tác giả nào? Trình bày vài nét về tác giả ấy. Câu 2: Văn bản vốn là một bức thư của người bố gửi cho con, nhưng tại sao tác giả lại lấy nhan đề như vậy? Câu 3: Chỉ ra hai từ Hán Việt được sử dụng trong đoạn văn trên và giải thích ý nghĩa. Câu 4: Trình bày giá trị nội dung, nghệ thuật của văn bản chứa đoạn văn trên. Câu 5: Người bố đã khuyên con những gì? Qua những tâm sự đoạn văn, em hiểu gì về tình cảm của người bố và rút ra cho mình bài học gì? Câu 6: Hãy viết đoạn văn kể lại ngắn gọn một sự việc em lỡ gây ra khiến bố mẹ buồn phiền. GỢI Ý: Câu Nội dung 1 - Đoạn văn trên trích trong văn bản "Mẹ tôi" - Tác giả: Ét-môn-đô đơ A-mi-xi - Vài nét về tác giả: 2 - Văn bản là một bức thư người bố gửi cho con nhưng tác giả lại lấy nhan đề là “Mẹ tôi” tại vì: 9
10. + Nội dung mà bức thư đề cập đến là người mẹ. Người mẹ là nhân vật chính của câu chuyện. + Người bố viết thư vì thái độ vô lệ của con đối với mẹ, mục đích giáo dục con cần phải lễ độ và kính yêu mẹ. 3 - HS tìm hai từ Hán Việt và giải thích nghĩa: + bội bạc: phản lại người tốt, người đã từng giúp đỡ mình + vong ân: quên đi cái ơn người khác đã giúp mình (vong: quên/mất; ân: ơn) 4 - Gía trị nội dung: Văn bản là một bức thư của một người bố viết cho con để khiển trách và răn dạy đứa con về hành động vô lễ đối với mẹ. Trong bức thư, với lời lẽ vừa cứng rắn, vừa dịu dàng yêu thương, bố đã giúp người con nhận ra sai lầm của mình và thấu hiểu sâu sắc tình yêu thương mà mẹ dành cho con. - Giá trị nghệ thuật: + Sáng tạo nên hoàn cảnh xảy ra chuyện :En-ri-cô mắc lỗi với mẹ .- Lồng trong câu chuyện một bức thư có nhiều chi tiết khắc họa người mẹ tận tụy, giàu đức hi sinh , hết lòng vì con. + Lựa chọn hình thức biểu cảm trực tiếp, có ý nghĩa giáo dục, thể hiện thái độ nghiêm khắc của người cha đối với con 5 - Người bố yêu cầu con sửa lỗi lầm, khuyên con + Không bao giờ thốt ra một lời nói nặng với mẹ . + Con phải xin lỗi mẹ. + Con hãy cầu xin mẹ hôn con. Lời khuyên nhủ chân tình sâu sắc . - Qua đây, em hiểu người bố rất yêu con nhưng không nuông chiều, xem nhẹ, bỏ qua. Bố dạy con về lòng biết ơn kính trọng cha mẹ. Những suy nghĩ và tình cảm ấy của người Ý rất gần gũi với quan niệm xưa nay của chúng ta. “bất trung, bất hiếu là 1 tội lớn”. 10
11. - Bài học: Phải biết yêu thương, kính trọng và hiếu thảo với cha mẹ. 6 - Mở đoạn: Suốt cuộc đời của mình sẽ không bao giờ tôi quên được những giọt nước mắt của mẹ ngày hôm đó chảy xuống vì tôi vào năm tôi học lớp 8, khi bố mẹ tôi thường xuyên vắng nhà bởi công việc bận rộn, tôi đã đua đòi theo bạn bè xấu mà sống buông thả bản thân. - Thân đoạn: + Tôi sa chân vào những quán nét, tập tành hút thuốc và bắt đầu nói dối thầy cô để nghỉ học. + Lực học của tôi giảm sút trông thấy, cô giáo rất lo lắng và liên lạc với bố mẹ tôi. + Khi mẹ tôi biết chuyện, mẹ rất buồn và sửng sốt bởi trước nay tôi là một đứa con ngoan và rất vâng lời. + Buổi tối hôm đó, mẹ đã gọi riêng tôi vào phòng để nói chuyện, mẹ đã khóc rất nhiều, những giọt nước mắt của mẹ như những nhát dao đâm vào tim tôi. - Kết đoạn: Tôi biết mình đã sai, từ khi ấy tôi quyết tâm thay đổi bản thân để trở thành người con ngoan. 2. CUỘC CHIA TAY CỦA NHỮNG CON BÚP BÊ ĐỀ 1: Trong văn bản “Cuộc chia tay của những con búp bê”, nhà văn Khánh Hoài đã viết: “Vừa nghe thấy thế, em tôi bất giác run lên bần bật, kinh hoàng đưa cặp mắt tuyệt vọng nhìn tôi. Cặp mắt đen của em lúc này buồn thăm thẳm, hai bờ mi đã sưng mọng lên vì khóc nhiều. Đêm qua, lúc nào chợt tỉnh, tôi cũng nghe tiếng khóc nức nở, tức tưởi của em. Tôi cứ phải cắn chặt môi để khỏi bật lên tiếng khóc to, nhưng nước mắt cứ tuôn ra như suối, ướt đầm cả gối và hai cánh tay áo”. 1. Xác định các từ láy được sử dụng trong đoạn trích trên. Việc sử dụng các từ láy đó có tác dụng như thế nào? 2. Qua truyện ngắn “ Cuộc chia tay của những con búp bê”, nhà văn Khánh Hoài muốn gửi đến bạn đọc bức thông điệp nào? 11
12. 3. Truyện ngắn “ Cuộc chia tay của những con búp bê” khiến người đọc vô cùng xúc động và xót thương trước cuộc chia tay đầy nước mắt của hai anh em đồng thời còn cho ta thấy vai trò của gia đình đối với mỗi người. Bằng một đoạn văn khoảng ½ trang giấy thi, em hãy trình bày suy nghĩ của mình về vai trò của gia đình đối với cuộc đời của mỗi người. GỢI Ý: 1 - Các từ láy: bần bật, thăm thẳm, tức tưởi, nức nở. - Diễn tả tâm trạng đau đớn, tuyệt vọng của hai anh em Thành và Thủy khi bố mẹ chia tay nhau. 2 - Thông điệp: Tổ ấm gia đình là vô cùng quý giá và quan trọng. Mọi người hãy cố gắng bảo vệ và giữ gìn, không nên vì bất kì lý do gì làm tổn hại đến những tình cảm tự nhiên, trong sáng ấy. 3 - Về hình thức: + Là đoạn văn nghị luận hoàn chỉnh với dung lượng khoảng 5 đến 7 câu, không mắc lỗi chính tả, diễn đạt. - Về nội dung: Trình bày suy nghĩ về tình cảm gia đình. + Dẫn dắt, nêu vấn đề cần nghị luận. 1. Nêu khái niệm: Tình cảm gia đình là gì? Là tình cảm của các thành viên trong mỗi gia đình dành cho nhau 2. Biểu hiện của tình cảm gia đình: - Bố mẹ thương yêu, chăm sóc con cái, luôn quan tâm và hỏi han con cái - Ông bà tảo tần nuôi con khôn lớn, thương yêu cháu, dạy dỗ cháu nên người - Con cái thương yêu, kính trọng, hiếu thảo với ông bà cha mẹ 3. Ý nghĩa của tình cảm gia đình - Là điểm tựa tinh thần giúp con người vượt qua khó khăn. - là sợi dây găn kết các thành viên trong gia đình, xây dựng gia đình hạnh phúc, xã hội văn minh 4. Mở rộng vấn đề: - Phê phán những người còn chưa coi trọng tình cảm gia đình 5. Liên hệ bản thân. • Cố gắng học tập và rèn luyện: chăm ngoan học giỏi, tránh xa thói hư tật xấu • Hiếu thảo với ông bà, cha mẹ: giúp làm việc nhà ĐỀ 2: Đọc ngữ liệu sau và trả lời các câu hỏi bên dưới: “Nhìn bàn tay mảnh mai của em dịu dàng đưa mũi kim thoăn thoắt,không hiểu sao tôi thấy ân hận quá. Lâu nay, mải vui chơi bè bạn,chẳng 12
13. lúc nào tôi chú ý đến em Từ đấy, chiều nào tôi cũng đi đón em. Chúng tôi nắm tay nhau vừa đi vừa nói chuyện. Vậy mà giờ đây,anh em tôi sắp phải xa nhau. Có thể sẽ xa nhau mãi mãi. Lạy trời, đây chỉ là một giấc mơ. Một giấc mơ thôi.” (Ngữ văn 7- tập 1, trang 21) Câu 1: Đoạn văn trên trích từ văn bản nào? Tác giả là ai? Tại sao tác giả lại đặt tên nhan đề như vậy? Câu 2: Phương thức biểu đạt chính của văn bản em vừa tìm được là gì? Câu 3: Nêu tác dụng của biện pháp tu từ điệp ngữ trong những câu văn sau: “Vậy mà giờ đây,anh em tôi sắp phải xa nhau. Có thể sẽ xa nhau mãi mãi. Lạy trời, đây chỉ là một giấc mơ. Một giấc mơ thôi. ” Câu 4: Nêu nội dung của đoạn trích bằng một câu văn Câu 5: Từ nội dung đoạn trích, em hãy viết đoạn văn ngắn thể hiện niềm vui của mình khi được sống trong tình yêu thương của gia đình. GỢI Ý: Câu Nội dung 1 - Đoạn văn trích từ văn bản Cuộc chia tay của những con búp bê - Tác giả: Khánh Hoài - Tên nhan đề được đặt như vậy vì: + Búp bê vốn là đồ chơi gắn bó với tuổi thơ trong sáng (của các bé gái), thường gợi lên sự ngộ nghĩnh, ngây thơ,vô tội thế mà phải chia tay. + Gợi sự chia tay của Thành, Thuỷ và gắn với nội dung, chủ đề của truyện: Tên của truyện là cách nói ẩn dụ cho cuộc chia tay giữa Thành và Thủy. Những con búp bê chia tay nhau tượng trưng cho việc anh em Thành và Thủy chia tay nhau. Thành Thủy đã không để cho hai con búp bê chia tay như nói lên nguyện vọng, mong ước của các em 13
14. về một mái ấm gia đình. + Tạo sự bất ngờ, lôi cuốn người đọc. 2 - Phương thức biểu đạt chính của đoạn trích : tự sự 3 - Tác dụng: Nhấn mạnh suy nghĩ đau đớn của người anh với một điều sắp xảy ra: sự chia lìa của hai anh em; đồng thời thể hiện sự mong muốn sống bên nhau mãi mãi của hai anh em Thành và Thủy. 4 - Nội dung của đoạn trích: Tình cảm yêu thương gắn bó, không muốn xa cách của hai anh em Thành và Thủy 5 - Trình bày dưới hình thức của một đoạn văn. - Xác định đúng vấn đề : bày tỏ tình yêu niềm hạnh phúc của em khi hưởng tình yêu thương của gia đình. - Mở đoạn: Chắc hẳn được sống trong tình yêu thương của gia đình, đối với mỗi người luôn là niềm hạnh phúc - Thân đoạn: Triển khai vấn đề + Niềm hạnh phúc lớn nhất cuộc đời của mỗi người là có gia đình: cha mẹ và người thân bên cạnh chúng ta. Chúng ta vui khi được hưởng tình yêu thương của cha mẹ, được sống trong mái ấm gia đình được đi học, được cha mẹ quan tâm, chăm sóc, dạy dỗ Chúng ta còn hạnh phúc khi mỗi lúc ốm đau có người thân quan tâm, chăm sóc. Hạnh phúc khi mỗi khi mệt mỏi luôn có một nơi ấm áp quay về, vỗ về an ủi mỗi lúc thất bại khó khăn. + Chúng ta không chỉ hạnh phúc khi mình được sẻ chia mà còn hạnh phúc khi sẻ chia được với những người thân trong gia đình: giúp đỡ cha mẹ làm công việc nhà, chăm sóc những lúc cha mẹ mệt hoặc ốm đau; tích cực học tập, rèn luyện, tu dưỡng đạo đức, nhân cách, - Kết đoạn: Khẳng định lại niềm hạnh phúc khi có gia đình luôn ở bên và lời nhắn nhủ tới mọi người: Ai còn cha mẹ 14
15. xin đừng làm cha mẹ khóc vì có gia đình, cha mẹ là điều tuyệt vời nhất và là niềm hạnh phúc to lớn nhất mà mỗi người có được. ĐỀ 3: Đọc đoạn văn sau và trả lời các câu hỏi bên dưới: “ Cuộc chia tay đột ngột quá. Thủy như người mất hồn, mặt tái xanh như tàu lá. Em chạy vội vào trong nhà mở hòm đồ chơi của nó ra. Hai con búp bê tôi đã đặt gọn vào trong đó. Thủy lấy con Vệ Sĩ ra đặt lên giường tôi, rồi bỗng ôm ghì lấy con búp bê, hôn gấp gáp lên mặt nó vè thì thào: - Vệ sĩ thân yêu ở lại nhé! Ở lại gác cho anh tao ngủ nhé! Xa mày, con Em Nhỏ sẽ buồn lắm đấy, nhưng biết làm thế nào ” (Ngữ văn 7- tập 1) Câu 1: Đoạn văn trên trích từ văn bản nào? Xác định thể loại văn bản. Câu 2: Văn bản được kể theo ngôi thứ mấy? Ai là người kể chuyện? Việc lựa chọn ngôi kể như vậy có tác dụng gì? Câu 3: Theo em, có mấy “cuộc chia tay” được kể trong văn bản? Đó là những sự việc (cuộc chia tay) nào? Câu 4: Qua câu chuyện này, theo em, tác giả muốn nhắn gửi đến mọi người điều gì? Câu 5: Tìm 3 câu ca dao, tục ngữ , thành ngữ nói về tình cảm gia đình. Câu 6: Từ văn bản em vừa tìm được, hãy viết đoạn văn thể hiện tình cảm anh em trong gia đình. Từ cuộc chia tay đau đớn và cảm động của hai anh em trong văn bản nhật dụng Cuộc chia tay của những con búp bê, nhà văn Khánh Hoài muốn nhắn gửi đến người đọc điều gì? Điều nhà văn Khánh Hoài muốn nhắn gửi: - Tổ ấm gia đình là vô cùng quý giá và quan trọng. 15
16. - Mọi người hãy cố gắng bảo vệ và gìn giữ, không nên vì bất cứ lý do nào làm tổn hại đến những tình cảm tự nhiên, trong sáng ấy. GỢI Ý: Câu Nội dung 1 - Văn bản "Cuộc chia tay của những con búp bê" - Thể loại: truyện ngắn 2 - Văn bản được kể theo ngôi thứ nhất, xưng "tôi". - Đó là lời kể của Thành (anh trai của Thủy) - Tác dụng: Việc lựa chọn ngôi kể đã giúp tác giả thể hiện được một cách sâu sắc những suy nghĩ, tình cảm và tâm trạng của các nhân vật ; Làm tăng thêm tính chân thực của truyện Sức thuyết phục của truyện sẽ cao hơn. 3 Có ba sự việc (cuộc chia tay) được kể trong văn bản. Đó là: • Chia tay giữa hai con búp bê Vệ Sĩ và Em Nhỏ • Chia tay giữa Thủy và lớp học (thầy cô bè bạn) của em. • Chia tay anh em Thành và Thủy do bố mẹ li hôn 4 Qua câu chuyện này, theo em có thể tác giả muốn nhắn gởi đến mọi người rằng: Tình cảm gia đình là vô cùng quý giá và quan trọng. Mọi người hãy cố gắng bảo vệ và gìn giữ, không nên vì bất kì lí do gì để làm tổn hại đến những tình cảm tự nhiên, trong sáng ấy. 5 3 câu thành ngữ/tục ngữ/ca dao về tình cảm gia đình: - Gió mùa thu mẹ ru con ngủ Năm canh dài, mẹ thức đủ năm canh. - Chị ngã em nâng 16
17. - Anh em thuận hào là nhà có phúc 6 - Trình bày dưới hình thức của một đoạn văn. - Xác định đúng vấn đề : bày tỏ tình yêu niềm hạnh phúc của em khi hưởng tình yêu thương của gia đình. Mở đoạn: Tình cảm gia đình luôn là những gì thiêng liêng và cao quý nhất. Sau khi học xong văn bản " cuộc chia tay của những con búp bê" chúng ta được thấy được thấy tình cảm anh em trong gia đình là tình thân gắn bó Thân đoạn: - Người anh, người chị luôn sẽ làm người quan tâm, chăm sóc em nhỏ. Có những lỗi lầm cũng sẽ châm chước cho em mình, hay là nhường cho em mình những gì yêu thích nhất. - Với tình cảm máu mủ, ruột rà, anh em luôn quan tâm, chăm sóc, mong mang lại những gì tốt đẹp nhất đến cho nhau. - Còn gì hạnh phúc hơn khi có một người anh/chị/em để cùng bày trò tinh nghịch, cùng chia sẻ tâm sự bao chuyện buồn, chuyện vui, cùng giúp đỡ nhau việc nhà và bảo vệ nhau khi ra ngoài xã hội Kết đoạn: Tình cảm gia đình mà cụ thể ở đây là tình cảm anh/chị/em luôn là những gì thiêng liêng và cao quý nhất. Sau khi học xong văn bản " cuộc chia tay của những con búp bê" chúng ta được thấy được thấy tình cảm anh em của hai nhân vật Thành và Thủy rất sâu đậm. Một tình cảm đẹp như vậy chúng ta hãy cố gắng gìn giữ dù là ở đâu, dù là khi nào. ĐỀ 4: Đọc ngữ liệu sau và trả lời các câu hỏi bên dưới: 17
18. “Gần trưa, chúng tôi mới ra đến trường học. Tôi dẫn em đến lớp 4B. Cô giáo Tâm đang giảng bài. Chúng tôi nép vào một gốc cây trước lớp. Em cắn chặt môi im lặng, mắt lại đăm đăm nhìn khắp sân trường, từ cột cờ đến tấm bảng tin và những vạch than vẽ ô ăn quan trên hè gạch. Rồi em bật khóc thút thít ” (Ngữ văn 7- tập 1) Câu 1: Đoạn văn trên trích từ văn bản nào? Của ai? Thể loại của văn bản là gì? Câu 2: Đoạn văn trên được viết theo phương thức biểu đạt chính nào? Câu 3: Từ “chúng tôi” được nhắc đến trong đoạn văn là những nhân vật nào trong văn bản? Nhân vật chính là ai? Câu 4: Tìm các từ láy có trong đoạn văn và xác định kiểu? Câu 5: Qua văn bản tác giả muốn nhắn gửi đến mọi người điều gì? Bản thân em cần làm gì để bảo vệ mái ấm gia đình của mình? Câu 6: Hai câu văn “Em cắn chặt môi im lặng, mắt lại đăm đăm nhìn khắp sân trường, từ cột cờ đến tấm bảng tin và những vạch than vẽ ô ăn quan trên hè gạch. Rồi em bật khóc thút thít.” Miêu tả tâm trạng gì của nhân vật? Bằng một đoạn văn em hãy lí giải vì sao nhân vật có tâm trạng đó? GỢI Ý: Câu Nội dung 1 - Đoạn văn trên trích từ văn bản: Cuộc chia tay của những con búp bê - Tác giả : Khánh Hoài - Thể loại của văn bản: truyện ngắn. 2 - Phương thức biểu đạt chính của đoạn văn: tự sự 3 - Từ ”chúng tôi” được nhắc đến trong đoạn văn là hai anh em Thành và Thủy. 18