Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 25: Văn bản "Bánh trôi nước" - Hoàng Thị Hà

42 trang ngohien 22/10/2022 4780

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 25: Văn bản "Bánh trôi nước" - Hoàng Thị Hà", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.

File đính kèm:

bai_giang_ngu_van_lop_7_tiet_25_van_ban_banh_troi_nuoc_hoang.ppt

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 25: Văn bản "Bánh trôi nước" - Hoàng Thị Hà

Câu 1. Cảnh tượng trong bài thơ “Buổi chiều đứng ở phủ Thiên trường trông ra” là cảnh tượng như thế nào? A. Cảnh vùng quê nhộn nhịp, tưng bừng sức sống. B. Cảnh vùng núi non vắng vẻ, đìu hiu, gợi buồn thương. C. Cảnh vùng quê thanh bình, đẹp như tranh. D. Cảnh vùng quê vắng lặng, hiu hắt, thiếu sức sống.
Câu 2. Qua bài thơ “Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trường trông ra”, ta hiểu tác giả là người như thế nào? A.Một nhà vua có tâm hồn thi sĩ, luôn luôn lo lắng việc quân, việc nước. B. Một nhà vua có tâm hồn thi sĩ, gắn bó máu thịt với quê hương thôn dã. C. Một nhà vua có tầm nhìn chiến lược, lấy vùng quê làm căn cứ địa của quốc gia. D. Một nhà vua giỏi về quân sự, giỏi về phát triển kinh tế nông nghiệp.
Tiết 25 BÁNH TRÔI NƯỚC Hồ Xuân Hương
Ngữ văn -Tiết 25 Văn bản: Hồ Xuân Hương I. Đọc- Tìm hiểu chú thích 1. Đọc: “Thân em vừa trắng lại vừa tròn - Giọng đọc nhẹ nhàng, rành mạch, dứt khoát; chú ý các Bảy nổi ba chìm với nước non tính từ chỉ phẩm chất: trắng, tròn, rắn nát, lòng son . Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn - Ngắt nhịp: 4/3 Mà em vẫn giữ tấm lòng son .” 2. Chú thích:
Tiết 25 Bánh trôi nước Hồ Xuân Hương I. Đọc- tìm hiểu chú thích 1. Đọc 2. Chú thích a, Tác giả: -Hồ Xuân Hương (?-?) quê ở làng Quỳnh Đôi, Quỳnh Lưu, Nghệ An. -Được mệnh danh là Bà chúa thơ Nôm.
Ngữ văn -Tiết 25 Văn bản: Hồ Xuân Hương I. Đọc- Tìm hiểu chú thích 1. Đọc “Thân em vừa trắng lại vừa tròn 2. Chú thích a. Tác giả Bảy nổi ba chìm với nước non b. Tác phẩm Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn -Thể thơ: thất ngôn tứ tuyệt Mà em vẫn giữ tấm lòng son .”
BÁNH TRÔI NƯỚC Thân em vừa trắng lại vừa tròn - 4 câu Bảy nổi ba chìm với nước non - Mỗi câu 7 tiếng - Gieo vần tiếng cuối các Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn câu 1,2,4 Mà em vẫn giữ tấm lòng son. - Nhịp:4/3 Thất ngôn tứ tuyệt Về ngônNgôn ngữ, ngữ bài thuần thơ nàyViệt có gì khác so với bài thơ “Nam Quốc sơn hà”?
Ngữ văn -Tiết 25 Văn bản: Hồ Xuân Hương I. Đọc- Tìm hiểu chú thích 1. Đọc “Thân em vừa trắng lại vừa tròn 2. Chú thích a. Tác giả Bảy nổi ba chìm với nước non b. Tác phẩm Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn -Thể thơ: thất ngôn tứ tuyệt - Ngôn ngữ: thuần Việt Mà em vẫn giữ tấm lòng son.” - Đề tài: vịnh vật
* Th¬ vÞnh vËt : -VÞnh c¸i qu¹t -VÞnh qu¶ mÝt - VÞnh con èc nhåi -VÞnh ®¸nh ®u => T¶, kÓ vÒ ®èi tîng ®îc vÞnh. Ký th¸c t©m t×nh
Ngữ văn -Tiết 25 Văn bản: Hồ Xuân Hương I. Đọc- Tìm hiểu chú thích 1. Đọc “Thân em vừa trắng lại vừa tròn 2. Chú thích a. Tác giả Bảy nổi ba chìm với nước non b. Tác phẩm Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn -Thể thơ: thất ngôn tứ tuyệt - Đề tài: vịnh vật Mà em vẫn giữ tấm lòng son .” - Từ khó
Ngữ văn -Tiết 25 Văn bản: Hồ Xuân Hương I. Đọc - Tìm hiểu chú thích II. Đọc - Hiểu văn bản 1. Hình ảnh bánh trôi nước
1. Hình ảnh chiếc bánh trôi nước - Hình dáng , màu sắc: “Thân em vừa trắng lại vừa tròn” => Tròn trịa, xinh xắn, tinh khiết - Luộc bánh: “Bảy nổi ba chìm với nước non” =>bánh sống chìm, bánh chín nổi trong nước sôi. - Làm bánh: “Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn” => pha nhào bột, nặn bánh khéo “rắn”, vụng “nát” tuỳ kinh nghiệm của người làm bánh. Vẻ đẹp bên ngoài có thể thay đổi. - Chất lượng : “Mà em vẫn giữ tấm lòng son” =>Bánh chín nhân đường phên đỏ tươi, không chảy nước, ngon ngọt.
1. Hình ảnh chiếc bánh trôi nước - Hình dáng , màu sắc: “Thân em vừa trắng lại vừa tròn” => Tròn trịa, xinh xắn, tinh khiết - Luộc bánh: “Bảy nổi ba chìm với nước non” =>bánh sống chìm, bánh chín nổi trong nước sôi. - Làm bánh: => Nghệ thuật nhân “Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn” hóa, miêu tả cụ thể, => pha nhào bột, nặn bánh khéo “rắn”, sinh động vụng “nát” tuỳ kinh nghiệm của người làm => Thể hiện tình yêu tha bánh. Vẻ đẹp bên ngoài có thể thay đổi. thiết với món ăn bình - Chất lượng : dị, dân dã nhưng “Mà em vẫn giữ tấm lòng son” mang đậm bản sắc =>Bánh chín nhân đường phên đỏ tươi, dân tộc không chảy nước, ngon ngọt
Ngữ văn -Tiết 25 Văn bản: Hồ Xuân Hương I. Đọc - Tìm hiểu chú thích II. Đọc - Hiểu văn bản 1. Hình ảnh bánh trôi nước => Nghệ thuật nhân hóa, miêu tả cụ thể, sinh động => Thể hiện tình yêu tha thiết với món ăn bình dị, dân dã nhưng mang đậm bản sắc dân tộc 2. Hình ảnh người phụ nữ
2. Hình ảnh người phụ nữ + Vẻ đẹp về hình thể “Thân em vừa trắng lại vừa tròn” => Bằng nghệ thuật dùng mô => Xinh đẹp, đầy đặn, phúc hậu. típ dân gian, cách đảo thành ngữ, hình ảnh ẩn dụ + Cuộc đời và số phận “Bảy nổi ba chìm với nước non => Hồ Xuân Hương vừa ca Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn” ngợi vẻ đẹp, phẩm chất trong Cuộc đời chìm nổi, lênh đênh, số trắng, son sắt của người phụ nữ phận phụ thuộc vào người khác. Việt Nam ngày xưa, vừa cảm thương cho thân phận chìm nổi + Phẩm chất và đức hạnh: của họ. “ Mà em vẫn giữ tấm lòng son” => Cảm hứng nhân đạo trong => Son sắt, thủy chung, tình nghĩa văn học. và nhân hậu.
Ngữ văn -Tiết 25 Văn bản: Hồ Xuân Hương I. Đọc - Tìm hiểu chú thích II. Đọc – Hiểu văn bản 1. Hình ảnh bánh trôi nước 2. Hình ảnh người phụ nữ => Dùng mô típ dân gian, cách đảo thành ngữ, hình ảnh ẩn dụ => Hồ Xuân Hương vừa ca ngợi vẻ đẹp, phẩm chất trong trắng, son sắt của người phụ nữ Việt Nam ngày xưa, vừa cảm thương cho thân phận chìm nổi của họ.
Thảo luận nhóm (3p) ? Veû ñeïp ñoäc ñaùo cuûa baøi thô theå hieän ôû hai neùt nghóa. Trong hai neùt nghóa ñoù, nghóa naøo quyeát ñònh giaù trò cuûa baøi thô ? Neùt ñoäc ñaùo cuûa baøi thô laø söï töông ñoàng raát taøi tình giöõa nghóa taû thöïc baùnh troâi nöôùc vaø yù nghóa ẩn dụ veà thaân phaän ngöôøi phuï nöõ treân nhieàu phöông dieän : Hình daùng , maøu saéc , söï chìm noåi , chính vì theá nghóa thöù hai (nghóa aån duï) mới làm nên giaù trò cuûa baøi thô bởi nó nói lên ý nghĩa nhân đạo của tác phẩm: Trân trọng phẩm chất cao đẹp của người phụ nữ và cảm thương sâu sắc cho thân phận chìm nổi của họ. Ñoù chính laø tính ña nghóa trong vaên thô.
Ngữ văn -Tiết 25 Văn bản: Hồ Xuân Hương I. Đọc - Tìm hiểu chú thích II. Đọc - hiểu văn bản III. Tổng kết Thân em vừa trắng lại vừa tròn 1. Nghệ thuật : Bảy nổi ba chìm với nước non - Ngôn ngữ bình dị . Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn - vận dụng sáng tạo thành ngữ, có tính đa nghĩa . Mà em vẫn giữ tấm lòng son . 2. Nội dung: - Trân trọng vẻ đẹp, phẩm chất trong trắng son sắt của người phụ nữ . - Cảm thương sâu sắc cho thân phận chìm nổi của họ. */ Ghi nhớ : Sách giáo khoa – Trang 95
Tìm những nét giống và khác nhau giữa bài thơ “Bánh trôi nước” của Hồ Xuân Hương và hai câu ca dao sau? * Thân em như hạt mưa rào Thân em vừa trắng lại vừa tròn Hạt rơi xuống giếng hạt vào vườn hoa. Bảy nổi ba chìm với nước non Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn * Thân em như hạt mưa sa Mà em vẫn giữ tấm lòng son . Hạt vào đài các,hạt ra ruộng cày.
*/ Nét giống nhau - Cùng nói về số phận người phụ nữ trong xã hội cũ. */ Khác nhau Ca dao Bánh trôi nước -Giọng điệu buồn tủi ngậm ngùi. - Giọng thơ khỏe khoắn, kiêu hãnh tự tin.
Hướng dẫn học tập: -Học thuộc lòng bài thơ. - Tìm và ghi lại những câu hát than thân bắt đầu bằng hai từ “Thân em” và so sánh với bài “Bánh trôi nước” của Hồ Xuân Hương. - Chuẩn bị bài Tiếng việt: Quan hệ từ.
Tiết 26 Hướng dẫn đọc thêm: SAU PHÚT CHIA LI ( Trích Chinh phụ ngâm)
SAU PHÚT CHIA LI ( Trích Chinh phụ ngâm) I - Đọc và tìm hiểu chú thích: 1. Đọc
SAU PHÚT CHIA LI Chµng th× ®i / câi xa ma giã ThiÕp th× vÒ / buång cò chiÕu ch¨n §o¸i tr«ng theo / ®· c¸ch ng¨n C¸ch ®äc: Tu«n mµu m©y biÕc, / tr¶i ngµn nói xanh. - ChËm, nhÑ nhµng, buån. Chèn Hµm D¬ng / chµng cßn ng¶nh l¹i BÕn Tiªu T¬ng / thiÕp h·y tr«ng sang - ng¾t nhÞp ®óng BÕn Tiªu T¬ng / c¸ch Hµm D¬ng (3/4; 3/2/2) C©y Hµm D¬ng / c¸ch Tiªu T¬ng mÊy trïng. Cïng tr«ng l¹i / mµ cïng ch¼ng thÊy ThÊy xanh xanh / nh÷ng mÊy ngµn d©u Ngµn d©u / xanh ng¾t mét mµu Lßng chµng ý thiÕp / ai sÇu h¬n ai?
SAU PHÚT CHIA LI ( Trích Chinh phụ ngâm) I - Đọc và tìm hiểu chú thích: 1. Đọc 2. Chú thích a) Tác giả : - Đặng Trần Côn người làng Nhân Mục sống vào khoảng nữa đầu thế kỉ XVIII. - Đoàn Thị Điểm ( 1705 _ 1748) người phụ nữ có tài sắc, người làng Giai Phạm,huyện Văn Giang, xứ Kinh Bắc nay huyện Yên Mĩ tỉnh Hưng Yên. b) Tác phẩm : - Cả nguyên tác và bản diễn nôm đều là kiệt tác trong lịch sử VHVN - Thể thơ : + Song thất lục bát( Hai câu 7 tiếp đến hai câu 6-8 ) - Bố cục: + 3 khúc ngâm
SAU PHÚT CHIA LI Chµng th× ®i câi xa ma giã Nçi trèng tr¶i ThiÕp th× vÒ buång cò chiÕu ch¨n cña lßng ngêi §o¸i tr«ng theo ®· c¸ch ng¨n tríc cuéc chia li Tu«n mµu m©y biÕc, tr¶i ngµn nói xanh. phò phµng Chèn Hµm D¬ng chµng cßn ng¶nh l¹i Nçi xãt xa BÕn Tiªu T¬ng thiÕp h·y tr«ng sang v× c¸ch trë BÕn Tiªu T¬ng c¸ch Hµm D¬ng nói s«ng C©y Hµm D¬ng c¸ch Tiªu T¬ng mÊy trïng. Cïng tr«ng l¹i mµ cïng ch¼ng thÊy Nçi sÇu th¬ng ThÊy xanh xanh nh÷ng mÊy ngµn d©u tríc c¶nh vËt Ngµn d©u xanh ng¾t mét mµu Lßng chµng ý thiÕp ai sÇu h¬n ai?
SAU PHÚT CHIA LI ( Trích Chinh phụ ngâm) I - Đọc và tìm hiểu chú thích: 1. Đọc 2. Chú thích a) Tác giả : - Đặng Trần Côn người làng Nhân Mục sống vào khoảng nữa đầu thế kỉ XVIII. - Đoàn Thị Điểm ( 1705 _ 1748) người phụ nữ có tài sắc, người làng Giai Phạm,huyện Văn Giang, xứ Kinh Bắc nay huyện Yên Mĩ tỉnh Hưng Yên. b) Tác phẩm : - Cả nguyên tác và bản diễn nôm đều là kiệt tác trong lịch sử VHVN - Thể thơ : + Song thất lục bát( Hai câu 7 tiếp đến hai câu 6-8 ) - Bố cục: + 3 khúc ngâm c) Từ khó:
Chµng th× ®i câicâi xaxa mmaa giãgiã ThiÕp th× vÒ buångbuång còcò chiÕuchiÕu chch¨¨nn §o¸i tr«ng theo ®· c¸ch ng¨n Tu«n mµu m©y biÕc, tr¶i ngµn nói xanh. - Xng h«: chµng - thiÕp → t×nh c¶m ®»m th¾m, h¹nh phóc. - H×nh ¶nh ®èi lËp: Chµng th× ®i> < buång cò chiÕu ch¨n (l¹nh lÏo) (Êm ¸p) Ra n¬i chiÕn trêng VÒ tæ Êm h¹nh nguy hiÓm phóc c« ®¬n HiÖn thùc chia li ëHNghÖ 2C¸ch×nh c©u ¶nhthuËt th¬xng Èn ®Çu,®èi h« dô lËpbiÓu t¸c íc ë gi¶ lÖ hiÖn®©y t ®·îng cã ®iÒusö trt¸c dôngng gdông× “trong Câimét g × xasè trongt× nhmh×nha c¶m viÖcgiã ¶nh” ?→Nh©nNhÊnvµ “ buångvËt m¹nh: tr÷ tcò× nhcña chiÕu trong Sù®«i c¸ch ch®o¹n vî¨n chångtrë ”trÝchngÇm ngang x?ng chØ tr¸ih« ®iÒunh thÕ g ×nµo?? ? ®èi gîilËp. t¶Em nçi h·y buån chØ cña ra nh ng÷êing thiÕu h×nh phô? ¶nh Êy?
Chµng th× ®i câicâi xaxa mmaa giãgiã ThiÕp th× vÒ buångbuång còcò chiÕuchiÕu chch¨¨nn §o¸i tr«ng theo ®· c¸ch ng¨n Tu«n mµu m©y biÕcbiÕc, tr¶itr¶i ngµn nói xanh xanh. - Xng h«: chµng - thiÕp - H×nh ¶nh ®èi lËp: - H×nh ¶nh: “m©y biÕc, nói xanh” tîng trng cho sù xa c¸ch. → ®Èy kh«ng gian réng ra v« tËn, ngêi võa chia c¸ch ®· nh biÖt v« ©m tÝn. HTrong×nh ¶nh phót“mây chia li, biếc, con m¾t núi nhí xanh th¬ng” cña kÕt ng hîpêi vîvíi vÉn ®¨m ®¾m tr«ng theo. Nµng chØ nh×n thÊy g×? động từ “tuôn, chảy” cã ý nghÜa g×?
Chèn Hµm D¬ng chµng cßn ng¶nh l¹i BÕn TiªuTiªu TT¬ng¬ng thiÕp h·y tr«ng sang BÕnBÕn Tiªu T¬ng c¸ch Hµm D¬ng C©y Hµm D¬ng c¸ch Tiªu T¬ng mÊy trïng. Hµm D¬ng Tîng trng cho 2 vÞ trÝ xa c¸ch Tiªu T¬ng cña ®«i vî chång BÕn: s«ng níc Kh«ng gian c¸ch trë, C©y: nói rõng kh«ng dÔ gÆp l¹i
Chèn Hµm D¬ng chµng cßn ng¶nhng¶nh l¹i l¹i BÕn TiªuTiªu TT¬ng¬ng thiÕp h·y tr«ngtr«ng sang sang BÕnBÕn Tiªu T¬ng c¸ch Hµm D¬ng C©y Hµm D¬ng c¸ch Tiªu T¬ng mÊy trïng. NghÖ thuËt: - §èi: Ng¶nh l¹i >< tr«ng sang → Gîi t©m tr¹ng lu luyÕn - §iÖp ng÷, ®¶o ng÷: 2 ®Þa danh → ThÓ hiÖn t©m tr¹ng buån triÒn miªn, kh«ng gian xa c¸ch cña ngêi ®i kÎ ë. NçiNghÖ sÇu chiathuËt li ®ã trong cã ý nghÜa ®é t¨ ng tiÕn, nçi nhí chÊtg× trong chøa, viÖc kÐo gîi dµi,t¶ nçi nçi sÇu xãt xa, nghÞch lÝ chia li?
Cïng tr«ng l¹i / mµ cïng ch¼ng thÊy ThÊy xanh xanh / nh÷ng mÊy ngµnngµn d©ud©u Ngµn d©u / xanh ng¾t mét mµu Lßng chµng ý thiÕp / ai sÇu h¬n ai? - §iÖp tõ vßng trßn → Kh«ng gian réng lín, tr¶i dµi mét Tõ l¸y mµu xanh ®¬n ®iÖu → Buån, v« väng - C©u hái tu tõ, ®éng tõ tr¹ng th¸i: “sÇu” → nçi buån li biÖt ®óc kÕt thµnh khèi sÇu, nói sÇu, nÆng trÜu t©m hån ngêi chinh phô.
I - Đọc và tìm hiểu chú thích: II - Phân tích. III. Tæng kÕt – Ghi nhí: SGK 1.Néi dung: - §o¹n ng©m khóc cho ta thÊy: - Nçi sÇu chia li cña ngêi chinh phô sau lóc tiÔn ®a chång ra trËn → tè c¸o chiÕn tranh phi nghÜa, thÓ hiÖn khao kh¸t h¹nh phóc løa ®«i cña ngêi phô n÷. 2. NghÖ thuËt: - Th¬ giµu nh¹c ®iÖu, nhiÒu biÖn ph¸p tu tõ., h×nh ¶nh íc lÖ.
Dặn Dò • Về nhà, dựa trên sự hướng dẫn của cô, các em tìm đọc một số tài liệu bình giảng đoạn trích “Sau phút chia li” để chúng ta hiểu rõ hơn về giá trị nội dung cũng như giá trị nghệ thuật của tác phẩm. • Tìm đọc thêm một số đoạn trích khác trích trong tác phẩm “Chinh phụ ngâm ngúc” của Đoàn Thị Điểm.