Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 114: Các thành phần biệt lập (Tiếp theo) - Mai Thuý Hằng

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 114: Các thành phần biệt lập (Tiếp theo) - Mai Thuý Hằng

1. Trêng TH&THCS ThiÖu TÂN Giáo viện: Mai Thuý Hằng
2. CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP TP biệt lập Tác dụng TP tình thái Được dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với các sự việc được nói đến trong câu. TP cảm Được dùng để bộc lộ tâm lí( vui, thán buồn, mừng, giận ) TP gọi - đáp TP phụ chú
3. Thảo luận:Đọc các đoạn trích sau đây (trích từ truyện ngắn” Làng” của Kim Lân) và trả lời câu hỏi. a, - Này , bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không ? b) – Các ông, các bà ở đâu ta lên đấy ạ ? Ông Hai đặt bát nước xuống chõng hỏi. Một người đàn bà mau miệng trả lời : - Thưa ông ,chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ . 1. Trong các từ ngữ in đậm trên đây, từ ngữ nào được dùng để gọi, từ ngữ nào dùng để đáp ? 2. Những từ ngữ được dùng để gọi người khác hay đáp lời người khác có tham gia diễn đạt nghĩa của sự việc của câu hay không? 3. Trong các từ ngữ in đậm đó, từ nào để tạo lập cuộc thoại, từ ngữ nào được dùng để duy trì cuộc thoại đang diễn ra?
4. - Này : dùng để gọi. Dùng để tạo lập cuộc thoại Không tham gia vào việc diễn đạt - Thưa ông :dùng để đáp. nghĩa của sự việc của câu Dùng để duy trì quan hệ giao tiếp
5. Chỉ ra TP gọi- đáp Nhận xét về mối quan hệ trong các VD sau
6. Này, đưa tay đây cho tôi . Đại ơi! Em có cầm sách của cô không? Này -> Tạo lập quan hệ giao Thưa cô! em gửi cô quyển sách. tiếp Thưa cô-> duy trì quan hệ giao tiếp Quan hệ :Ngang hàng Quan hệ :Trên - dưới Lưu ý :
7. * Lưu ý. Dựa vào thành phần gọi- đáp cũng có thể xác định vai giao tiếp để có thái độ, cách ứng xử phù hợp với người giao tiếp.
8. Bài tập1 .SGK: Tìm thành phần gọi - đáp trong đoạn trích sau đây và cho biết từ nào được dùng để gọi, từ nào được dùng để đáp. Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ gì (trên – dưới hay ngang hàng, thân hay sơ)? - Này , bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn. - Vâng , cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì . (Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
9. Bài tập1 .SGK: Tìm thành phần gọi - đáp trong đoạn trích sau đây và cho biết từ nào được dùng để gọi, từ nào được dùng để đáp. Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ gì (trên – dưới hay ngang hàng, thân hay sơ)? - Này , bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn. - Vâng , cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì . (Ngô Tất Tố, Tắt đèn) Quan hệ trên- dưới
10. II. Thành phần phụ chú:
11. Thảo luận ( 5 phút) Đọc những câu sau đây: a , Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh- và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi ( Nguyễn Quang Sáng- Chiếc lược ngà) b, Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm. ( Nam Cao – Lão Hạc ) 1.Nếu lược bỏ các từ ngữ in đậm, nghĩa sự việc của mỗi câu trên có thay đổi không? Vì sao? 2.Ở câu (a) các từ ngữ in đậm được thêm vào để chú thích cho cụm từ nào? 3. Trong câu ( b), cụm chủ- vị in đậm chú thích điều gì?
12. Ví dụ :Đọc những câu sau đây: a ) Lúc đi đứa con gái đầu lòng của anh- và cũng là đứa con duy nhất của anh , chưa đầy một tuổi . -> Bổ sung(Nguyễn chi tiếtQuangcho cụmSáng,từ Chiếc“đứalượcconngà gái) đầu lòng” b) Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm. -> Giải thích điều suy nghĩ riêng(Nam củaCao,nhân Lão Hạcvật)‘ tôi” =>Bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu.
13. Ví dụ Dấu hiệu 1.VD1: Lúc đi, đứa con gái đầu -Giữa một dấu gạch ngang với lòng của anh - và cũng là đứa một dấu phẩy con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi. 2.VD2: Lão không hiểu tôi, tôi - Giữa hai dấu phẩy nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm.
14. Bài tập: Tìm Tp phụ chú trong các VD sau và cho biết chúng bổ sung điều gì? Nêu dấu hiệu nhận biết. - Cô bé nhà bên (có ai ngờ) Cũng vào du kích. Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích Mắt đen tròn ( thương thương quá đi thôi) ( Giang Nam- Quê hương) - Vậy mày hỏi cô Thông- tên người đàn bà họ nội xa kia- chỗ ở của mợ mày, rồi đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về. ( Nguyên Hồng- Trong lòng mẹ) - Rồi một ngày mưa rào. Mưa giăng giăng bốn phía. Có quãng nắng xuyên xuống biển, óng ánh đủ màu: xanh lá mạ, tím phớt, hồng, xanh biếc
15. Bài tập: Tìm Tp phụ chú trong các VD sau và cho biết chúng bổ sung điều gì? Nêu dấu hiệu nhận biết. - (có ai ngờ) -> thái độ ngạc nhiên ( trong dấu ngoặc đơn) ( thương thương quá đi thôi)-> Thái độ trìu mến với cô bé( trong ngoặc đơn) -Vậy mày hỏi cô Thông- tên người đàn bà họ nội xa kia- chỗ -> Bổ sung cho tên cô Thông là ai ở của mợ mày, rồi đánh giấy cho ( giữa hai gạch ngang.) mợ mày, bảo dù sao cũng phải về. -Rồi một ngày mưa rào. Mưa -. Bổ sung cho nội dung óng ánh giăng giăng bốn phía. Có đủ màu( sau dấu hai chấm) quãng nắng xuyên xuống biển, óng ánh đủ màu: xanh lá mạ, tím phớt, hồng, xanh
16. *Dấu hiệu. VD1: Lúc đi, đứa con gái đầu lòng 1. Giữa một dấu gạch ngang của anh - và cũng là đứa con duy với một dấu phẩy nhất của anh, chưa đầy một tuổi. 2. Giữa hai dấu phẩy -VD2: Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm. 3.Trong dấu ngoặc đơn -VD3. Cô bé nhà bên (có ai ngờ) Mắt đen tròn( thương thương quá đi thôi 4.Nằm giữa hai dấu gạch -VD4. Vậy mày hỏi cô Thông- tên ngang người đàn bà họ nội xa kia- chỗ ở của mợ mày, rồi đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về. -VD5 .Rồi một ngày mưa rào. Mưa 5. Đặt sau dấu hai chấm giăng giăng bốn phía. Có quãng nắng xuyên xuống biển, óng ánh đủ màu: xanh lá mạ, tím phớt, hồng, xanh biếc
17. Ghi nhớ : Thành phần phụ chú được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu. Dấu hiệu: + Đặt giữa hai dấu gạch ngang + Đặt giữa hai dấu phẩy + Giữa hai dấu ngoặc đơn + Giữa một dấu gạch ngang và một dấu phẩy .
18. Củng cố
19. III. Luyện tập: 1.B ài 2:SGK
20. Tìm thành phần gọi – đáp trong câu ca dao sau và cho biết lời gọi – đáp đó hướng đến ai. Bầu ơi thương lấy bí cùng, Tuy rằng khác giống, nhưng chung một giàn.
21. III. Luyện tập: Bài 3+4 SGK : Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì. Chúng liên quan với các từ ngữ nào?
22. TIẾT 103:CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT) Bài 3+4 SGK a) Chúng tôi, mọi người – kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi b) Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn đến hoà bình, công bằng và công lí. Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này – các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ - gánh một trách nhiệm vô cùng quan trọng, bởi vì cái thế giới mà chúng ta . c) Bước vào thế kỉ mới, muốn “sánh vai cùng các cường quốc năm châu” thì chúng ta sẽ phải lấp đầy hành trang bằng những điểm mạnh, vứt bỏ những điểm yếu. Muốn vậy thì khâu đầu tiên, có ý nghĩa quyết định là hãy làm cho lớp trẻ - những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới – nhận ra điều đó, quen dần với những thói quen tốt đẹp ngay từ những việc nhỏ nhất.
23. TIẾT 103:CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT) III.Luyện tập: Bài tập 3+4SGK a)Chúng tôi, mọi người – kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi. (Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà) Thành phần phụ chú Từ ngữ liên quan kể cả anh mọi người
24. III. Luyện tập: Bài 3+4 SGK b) Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn đến hoà bình, công bằng và công lí. Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này - các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ - gánh một trách nhiệm vô cùng quan trọng, bởi vì cái thế giới mà chúng ta Thành phần phụ chú Từ ngữ liên quan kể cả anh mọi người các thầy,cô giáo, các bậc Những người nắm giữ chìa khoá của cha mẹ . người mẹ cánh cửa này
25. Bài 3+4 SGK c) Bước vào thế kỉ mới, muốn “sánh vai cùng các cường quốc năm châu” thì chúng ta sẽ phải lấp đầy hành trang bằng những điểm mạnh, vứt bỏ những điểm yếu. Muốn vậy thì khâu đầu tiên, có ý nghĩa quyết định là hãy làm cho lớp trẻ - những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới – nhận ra điều đó, quen dần với những thói quen tốt đẹp ngay từ những việc nhỏ nhất. Thành phần phụ chú Từ ngữ liên quan kể cả anh mọi người các thầy,cô giáo, các bậc Những người nắm giữ chìa khoá của cha mẹ . người mẹ cánh cửa này Những người chủ thực lớp trẻ sự của đất nước trong thế kỉ tới
26. Bài 3+4 SGK : Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì. Chúng liên quan với các từ ngữ nào? Thành phần phụ chú Từ ngữ liên quan kể cả anh mọi người các thầy,cô giáo, các bậc Những người nắm giữ chìa khoá của cha mẹ . người mẹ cánh cửa này Những người chủ thực sự của đất nước trong lớp trẻ thế kỉ tới
27. .B ài 5:SGK Viết một đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ về việc thanh niên chuẩn bị hành trang bước vào thế kỉ mới, trong đó có câu chứa thành phần phụ chú.
28. B ài 5:SGK *Gợi ý Thanh niên hiện nay phải chuaån bò cho mình moät haønh trang tinh thaàn vöõng chaéc - ñoù là tri thöùc, kó naêng , thoùi quen, Tröôùc söï ñoøi hoûi cuûa hoäi nhaäp kinh teá theá giôùi, phaûi tieân phong trong hoïc taäp vaø hoïc taäp coù hieäu quaû, kòp thôøi vaän duïng tri thöùc aáy vaøo söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. Chæ coù nhö vaäy, thanh nieân môùi xöùng ñaùng laø muøa xuaân vónh cửûu cuûa nhaân loaïi!
29. Chân thành cảm ơn quí thầy cô Cùng các em học sinh