Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Liệt kê - Trường THCS Tô Hiệu

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Liệt kê - Trường THCS Tô Hiệu

1. TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TÔ HIỆU TỔ KHOA HỌC XÃ HỘI NHÓM NGỮ VĂN 7
2. TRÒ CHƠI: AI HIỂU BIẾT Cho biết các biện pháp tu từ mà em đã học ở chương trình Ngữ Văn 6 và Ngữ Văn 7?
3. TRÒ CHƠI: AI HIỂU BIẾT Cho biết các biện pháp tu từ - Nhân hóa mà em đã học ở chương trình - So sánh Ngữ Văn 6 và Ngữ Văn 7? - Ẩn dụ - Hoán dụ - Chơi chữ - Điệp ngữ
4. Anh dắt em vào cõi Bác xưa Đường xoài, hoa trắng, nắng đu đưa Có hồ nước lặng sôi tăm cá Có bưởi cam thơm, mát bóng dừa Có rào dâm bụt đỏ hoa quê Như cổng nhà xưa Bác trở về. ( Thăm cõi Bác xưa - TỐ HỮU) 2. Đoạn thơ trên sử dụng biện pháp tu từ gì?
5. TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TÔ HIỆU TỔ KHOA HỌC XÃ HỘI NHÓM NGỮ VĂN 7 TIẾNG VIỆT: LIỆT KÊ
6. I/. Thế nào là phép liệt kê?
7. Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt.[ ] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm [ ]. 7
8. Tìm những từ và cụm từ chỉ sự vật Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát được nói đến trong yến hấp đường phèn, để trong khay phần in đậm? khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ - TỪ: tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào Trầu vàng, cau đậu, rễ đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, tía, ngoáy tai, ví thuốc, quản nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví bút, tăm bông. thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt. [ ] Ngoài kia, tuy mưa - CỤM TỪ: gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng Bát yến hấp đường phèn, trong này xem chừng tĩnh mịch, tráp đồi mồi, ống thuốc bạc, nghiêm trang lắm [ ]. đồng hồ vàng, dao chuôi ngà, (Phạm Duy Tốn) ống vôi chạm.
9. Cho biết cấu tạo và ý nghĩa của các từ và cụm từ vừa tìm được có gì giống nhau? TỪ CỤM TỪ Trầu vàng, cau đậu, Bát yến hấp đường rễ tía, ngoáy tai, ví phèn, tráp đồi mồi, ống thuốc, quản bút, tăm thuốc bạc, đồng hồ vàng, bông. dao chuôi ngà, ống vôi chạm. * Cấu tạo: Các từ và cụm từ đều có kết cấu tương tự nhau. * Ý nghĩa: Các từ và cụm từ đều nói về những đồ vật bày biện chung quanh quan phụ mẫu.
10. Nhận xét về cấu tạo của các cụm từ in đậm và nêu tác dụng 10
11. Cấu tạo Tác dụng Các danh từ, cụm Miêu tả một cách tỉ mỉ danh từ (các từ và những đồ vật của quan cụm từ cùng loại) lớn. Nhấn mạnh sự xa được sắp xếp nối hoa, an nhàn, sung tiếp nhau. sướng của quan khi đi hộ đê. 11
12. LIỆT KÊ Khái niệm Tác dụng Để diễn tả được đầy Liệt kê là sắp xếp đủ hơn, sâu sắc hơn nối tiếp hàng loạt những khía cạnh từ hay cụm từ khác nhau của thực cùng loại tế hay tư tưởng, tình cảm
13. * Bài tập nhanh: Trong bài “Tinh thần yêu nước của nhân dân ta”, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã mấy lần dùng phép liệt kê? 1. Từ xưa đến nay, mỗi khi tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước. 2. Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung 3. Từ các cụ già tóc bạc đến các cháu nhi đồng, trẻ thơ, từ những kiều bào ở nước ngoài đến những đồng bào ở vùng tạm bị chiếm chính phủ.
14. II/. Các kiểu liệt kê: 14
15. THẢO LUẬN NHÓM ( 3 phút) * Nhóm 1, 2: Xét về cấu tạo, * Nhóm 3, 4: Thử đảo các bộ phận các phép liệt kê có gì khác trong những phép liệt kê dưới đây nhau? rồi rút ra kết luận: Xét về ý nghĩa, a) Toàn thể dân tộc Việt các phép liệt kê ấy có gì khác nhau? Nam quyết đem tất cả tinh a) Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy thần, lực lượng, tính mạng, chục loại khác nhau, nhưng cùng một của cải để giữ vững quyền mầm non măng mọc thẳng. tự do, độc lập. (Thép Mới) b) Toàn thể dân tộc Việt b) Tiếng Việt của chúng ta phản Nam quyết đem tất cả tinh ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc thần và lực lượng, tính Việt Nam, của tập thể nhỏ và gia mạng và của cải để giữ đình, họ hàng, làng xóm, và của tập vững quyền tự do, độc lập thể lớn là dân tộc, quốc gia. ấy. (Hồ Chí Minh) ( Phạm Văn Đồng)
16. Xét về cấu tạo các phép liệt kê trong hai câu a, b có gì khác nhau? a) Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập. b) Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy. (Hồ Chí Minh) * Nhận xét: - Câu a: Giữa các bộ phận liệt kê không có quan hệ từ “và” các bộ phận liệt kê sắp xếp theo một trình tự sự việc. - Câu b: Giữa các bộ phận liệt kê có quan hệ từ “và”, các bộ phận liệt kê tạo thành từng cặp sóng đôi bổ sung cho nhau. Xét về cấu tạo có hai kiểu liệt kê: Liệt kê không theo từng cặp và liệt kê theo từng cặp.
17. Thử đảo thứ tự các bộ phận trong những phép liệt kê dưới đây rồi rút ra kết luận: Xét về ý nghĩa, các phép liệt kê ấy có gì khác nhau? a) Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng. (Thép Mới) Có thể thay đổi được trật tự các bộ phận liệt kê vì ý nghĩa các phép liệt kê ấy không hề thay đổi. b) Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ và gia đình, họ hàng, làng xóm, và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia. (Phạm Văn Đồng) Không thể thay đổi trật tự các bộ phận liệt kê vì các bộ phận liệt kê có sự tăng tiến về mặt ý nghĩa. Xét về mặt ý nghĩa có hai kiểu liệt kê: liệt kê không tăng tiến và liệt kê tăng tiến.
18. LIỆT KÊ Khái niệm Tác dụng Các kiểu liệt kê Liệt kê là Để diễn tả được đầy Xét theo cấu tạo Xét theo ý nghĩa sắp xếp nối đủ hơn, sâu sắc hơn tiếp hàng những khía cạnh loạt từ hay khác nhau của thực Liệt kê Liệt kê cụm từ tế hay tư tưởng, tình Liệt kê Liệt kê không theo theo không cùng loại tăng cảm từng cặp từng cặp tăng tiến tiến
19. III/. Luyện tập: 19
20. * Bài tập 2: Tìm phép liệt kê trong đoạn trích sau: a) Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông Va-ren được thấy hiển hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương, dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xưởng lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập. Thật là lộn xộn! Thật là nhốn nháo! (Nguyễn Ái Quốc)
21. * Bài tập 2: Tìm phép liệt kê trong đoạn trích sau: b) Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng Em đã sống lại rồi, em đã sống! Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung Không giết được em, người con gái anh hùng! (Tố Hữu)
22. CHIẾC HỘP BÍ MẬT
23. LUẬT CHƠI ❖ Có 4 chiếc hộp với các màu sắc khác nhau. Mỗi đội có 1 lượt chọn và trả lời câu hỏi. ❖ Mỗi đội có 10 giây suy nghĩ để đưa ra câu trả lời. ❖ Mỗi câu hỏi trả lời đúng đạt 10 điểm, trả lời sai không có điểm.
24. Hãy đặt câu có sử dụng phép liệt kê phù hợp với hình ảnh trên.
25. Chỉ ra phép liệt kê được sử dụng trong bài hát sau đây. Búp bê biết bò, biết bắt, biết bơi.
26. Xác định phép liệt kê được sử dụng trong bài hát sau đây. Đá bóng với đá cầu, nhảy dây bắn bi, trốn tìm
27. Chỉ ra phép liệt kê được sử dụng trong bài hát sau đây. Nào là hoa, là rau, là lúa
28. Bài tập Viết đoạn văn nói về tinh Viết đoạn văn thần dũng cảm, sự hy sinh cao cả của các “Chiến sĩ áo trắng” trong cuộc chiến chống Đại dịch Covid-19 trên quê hương em trong đó có sử dụng phép tu từ liệt kê.
29. DẶN DÒ - Học bài, nắm vững nội dung bài học. - Hoàn chỉnh các bài tập - Vẽ sơ đồ phân loại phép liệt kê vào vở bài tập. - Chuẩn bị bài: “Tìm hiểu chung về văn bản hành chính” 30