Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Ca dao, dân ca: Những câu hát về tình cảm gia đình, tình yêu quê hương, đất nước - Phạm Thị Thu Hà

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Ca dao, dân ca: Những câu hát về tình cảm gia đình, tình yêu quê hương, đất nước - Phạm Thị Thu Hà

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO QUỸ LAURENCE S'TING CUỘC THI QUỐC GIA THIẾT KẾ BÀI GIẢNG ELEARNING LẦN THỨ 4 CA DAO, DÂN CA Những câu hát về tình cảm gia đình, tình yêu quê hương, đất nước MÔN NGỮ VĂN 7 Giáo viên: Phạm Thị Thu Hà Email: thuhasc81@gmail.com ĐT di động: 0979860800 Trường THCS Minh Đức - Phổ Yên - Thái Nguyên Giấy phép bài dự thi: CC-BY-SA Tháng 11 năm 2016
2. Em đang được nghe làn điệu dân ca nào? A) Cò lả B) Cái cò mà đi ăn đềm C) Cái cò đi đón cơn mưa D) Hát ru con cò Đúng rồi - Nhấp chuột bất cứ đâu Chưa đúng - Nhấp chuột bất cứ để tiếpEm tục đã trả lời đâu để tiếp tục Em chưaEm hoàn đã trả thành lời đúng. câu hỏi này Câu trả lời đúng Em cần trả lời trước khi tiếp tục! Trả lời Làm lại
3. Làn điệu dân ca em đang được nghe là Đúng rồi - Nhấp chuột bất cứ đâu Chưa đúng - Nhấp chuột bất cứ để tiếpEm tục đã trả lời đâu để tiếp tục Em chưaEm hoàn đã trả thành lời đúng. câu hỏi này Câu trả lời đúng Em cần trả lời trước khi tiếp tục! Trả lời Làm lại
4. Đây là bài dân ca nào? A) Lý kéo chài B) Lý cây bông C) Lý con cua D) Lý con sáo Đúng rồi - Nhấp chuột bất cứ đâu Chưa đúng - Nhấp chuột bất cứ để tiếpEm tục đã trả lời đâu để tiếp tục Em chưaEm hoàn đã trả thành lời đúng. câu hỏi này Câu trả lời đúng Em cần trả lời trước khi tiếp tục! Trả lời Làm lại
5. Đây là làn điệu dân ca nào? A) Cây trúc xinh B) Trèo lên Quán Dốc C) Ngồi tựa song đào D) Hoa thơm bướm lượn Đúng rồi - Nhấp chuột bất cứ đâu Chưa đúng - Nhấp chuột bất cứ để tiếpEm tục đã trả lời đâu để tiếp tục Em chưaEm hoàn đã trả thành lời đúng. câu hỏi này Câu trả lời đúng Em cần trả lời trước khi tiếp tục! Trả lời Làm lại
6. Nối tên các làn điệu dân ca và xuất xứ của các làn điệu dân ca. Cột A Cột B E Hoa thơm bướm lượn A. Đồng Bằng Bắc Bộ A Cò lả B. Nam Bộ D Đi cấy C. Quảng Nam B Lý cây bông D. Thanh Hóa C Hò ba lí E. Bắc ninh Đúng rồi - Nhấp chuột bất cứ đâu Chưa đúng - Nhấp chuột bất cứ để tiếpEm tục đã trả lời đâu để tiếp tục Em chưaEm hoàn đã trả thành lời đúng. câu hỏi này Câu trả lời đúng Em cần trả lời trước khi tiếp tục! Trả lời Làm lại
7. Khởi động Điểm của em {score} Điểm cao nhất {max-score} Số lần trả lời {total-attempts} Question Feedback/Review Information Will Appear Here Tiếp tục Xem lại
8. CA DAO, DÂN CA NHỮNG CÂU HÁT VỀ TÌNH CẢM GIA ĐÌNH, TÌNH YÊU QUÊ HƯƠNG, ĐẤT NƯỚC
9. MỤC TIÊU BÀI HỌC 1. Kiến thức: HS nắm được khái niệm ca dao, dân ca. Hiểu được ND, ý nghĩa và một số hình thức nghệ thuật của những bài ca dao nói về tình cảm gia đình, về tình yêu quê hương, đất nước, con người 2. Kĩ năng: Đọc hiểu và phân tích ca dao, dân ca trữ tình. Phát hiện và phân tích những hình ảnh so sánh, ẩn dụ những mô típ quen thuộc trong các bài ca dao. 3. Thái độ: quý trọng tình cảm gia đình, tình yêu quê hương, đất nước. 4. Năng lực: Năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tự học, năng lực thưởng thức văn học, năng lực tiếp nhận văn bản.
10. CA DAO, DÂN CA NHỮNG CÂU HÁT VỀ TÌNH CẢM GIA ĐÌNH, TÌNH YÊU QUÊ HƯƠNG, ĐẤT NƯỚC I. TÌM HIỂU CHUNG VỀ CA DAO, DÂN CA 1. Khái niệm Ca dao, dân ca là những thể loại trữ tình dân gian, kết hợp giữa lời với nhạc nhằm diễn tả đời sống nội tâm của con người, được quần chúng nhân dân sáng tác trong quá trình lao động sản xuất và sinh hoạt gia đình, cộng đồng. + Dân ca là những sáng tác kết hợp thơ và nhạc dân gian hoặc một hình thức sinh hoạt ca hát của nhân dân. + Ca dao là lời thơ của dân ca và những bài thơ dân gian mang phong cách nghệ thuật chung với lời thơ dân ca.
11. Dân ca Tình bằng có cái trống cơm Khen ai khéo vỗ Ấy mấy bông nên bông Ấy mấy bông nên bông Ca dao Một đàn tang tình con sít Trống cơm khéo vỗ nên vông Một đàn tang tình con sít Một bầy con sít lội sông đi tìm Ấy mấy lội, lội, lội sông Thương ai con mắt lim dim Ấy mấy đi tìm, em nhớ thương ai Một bầy con nhện đi tìm giăng tơ Đôi con mắt ấy mấy lim dim Thương ai duyên nợ tang bồng Đôi con mắt ấy mấy lim dim Một bầy tang tình con nhện Ơ ớ ơ ơ ấy mấy giăng tơ Giăng tơ ấy mấy đi tìm, em nhớ thương ai Duyên nợ khách tang bồng Duyên nợ khách tang bồng.
12. CA DAO, DÂN CA NHỮNG CÂU HÁT VỀ TÌNH CẢM GIA ĐÌNH, TÌNH YÊU QUÊ HƯƠNG, ĐẤT NƯỚC I. TÌM HIỂU CHUNG VỀ CA DAO, DÂN CA 2. Đặc điểm của ca dao, dân ca Đặc điểm nội dung + Nội dung của ca dao, dân ca rất phong phú, diễn tả đời sống tâm hồn, tư tưởng, tình cảm của người lao động. + Nhân vật trữ tình phổ biến trong ca dao – dân ca là những người mẹ, người vợ, người chồng, người con trong quan hệ gia đình; những chàng trai, cô gái trong quan hệ tình bạn, tình yêu; người nông dân, người thợ, người phụ nữ trong quan hệ xã hội. Đặc điểm nghệ thuật + Hình thức thơ ngắn gọn, sử dụng thể thơ lục bát hoặc lục bát biến thể. +Kết cấu có hiện tượng trùng lặp kiểu kết cấu toàn bài, kết cấu trong từng dòng, kết cấu hình ảnh +Hình ảnh, ngôn ngữ mộc mạc giản dị, chân thực, hồn nhiên, gợi cảm.
13. CA DAO, DÂN CA NHỮNG CÂU HÁT VỀ TÌNH CẢM GIA ĐÌNH, TÌNH YÊU QUÊ HƯƠNG, ĐẤT NƯỚC, CON NGƯỜI II. Đọc – hiểu văn bản 1. Những câu hát về tình cảm gia đình 1. Công cha như núi ngất trời Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đông Núi cao biển rộng mênh mông Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi ! 2. Chiều chiều ra đứng ngõ sau Trông về quê mẹ, ruột đau chín chiều 3. Ngó lên nuộc lạt mái nhà Bao nhiêu nuộc lạt, nhớ ông bà bấy nhiêu 4. Anh em nào phải người xa Cùng chung bác mẹ, một nhà cùng thân Yêu nhau như thể tay chân Anh em hòa thuận, hai thân vui vầy.
14. CA DAO, DÂN CA NHỮNG CÂU HÁT VỀ TÌNH CẢM GIA ĐÌNH, TÌNH YÊU QUÊ HƯƠNG, ĐẤT NƯỚC, CON NGƯỜI II. Đọc – hiểu văn bản 1. Những câu hát về tình cảm gia đình Bài ca dao số 1 Công cha như núi ngất trời Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đông Núi cao biển rộng mênh mông Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi !
15. Câu 1: Bài ca dao là lời của ai nói với ai? A) Lời của con nói với cha mẹ B) Lời của mẹ nói với con C) Lời của ông bà nói với con cháu D) Lời của anh em nói với nhau Đúng rồi - Nhấp chuột bất cứ đâu Chưa đúng - Nhấp chuột bất cứ để tiếpĐáp tục án của em là: đâu để tiếp tục EmEm chưa đã trả hoàn lời đúngthành câu câu hỏi hỏi này! này! Đáp án đúng là: Em cần trả lời trước khi tiếp tục! Trả lời Làm lại
16. Câu 2: Bài ca dao sử dụng phép tu từ nào? A) Nhân hóa B) Ẩn dụ C) So sánh D) Hoán dụ Đúng rồi - Nhấp chuột bất cứ đâu Chưa đúng - Nhấp chuột bất cứ để tiếpĐáp tục án của em là: đâu để tiếp tục EmEm chưa đã trả hoàn lời đúngthành câu câu hỏi hỏi này! này! Đáp án đúng là: Em cần trả lời trước khi tiếp tục! Trả lời Làm lại
17. "Chín chữ" nói về công lao cha mẹ nuôi con là gì? Cột 1 Cột 2 A sinh A. đẻ C phủ B. nâng đỡ H phúc C. vuốt ve B cúc D. cho bú, cho ăn D súc E. nuôi cho lớn G cố F. dạy dỗ E trưởng G. trông nom F dục H. giữ gìn Đúng rồi - Nhấp chuột bất cứ đâu Chưa đúng - Nhấp chuột bất cứ để tiếpĐáp tục án của em là: đâu để tiếp tục EmEm chưa đã trả hoàn lời đúngthành câu câu hỏi hỏi này! này! Đáp án đúng là: Em cần trả lời trước khi tiếp tục! Trả lời Làm lại
18. Nội dung 1 Điểm của em {score} Điểm cao nhất {max-score} Số lần trả lời {total-attempts} Question Feedback/Review Information Will Appear Here Tiếp tục Xem lại
19. Công cha như núi ngất trời Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đông Núi cao biển rộng mênh mông Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi !
20. Núi cao biển rộng mênh mông Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi !
21. CA DAO, DÂN CA NHỮNG CÂU HÁT VỀ TÌNH CẢM GIA ĐÌNH, TÌNH YÊU QUÊ HƯƠNG, ĐẤT NƯỚC, CON NGƯỜI II. Đọc – hiểu văn bản 1. Những câu hát về tình cảm gia đình Bài ca dao số 4 Anh em nào phải người xa Cùng chung bác mẹ, một nhà cùng thân Yêu nhau như thể tay chân Anh em hòa thuận, hai thân vui vầy
22. Bài ca dao là lời của ai nói với ai? A) Lời của ông bà, cô bác nói với các cháu B) Lời cha mẹ dặn dò con cái C) Lời anh em trong nhà tâm sự, bảo ban lẫn nhau D) Lời của con cháu nói với ông bà, cha mẹ Đúng rồi - Nhấp chuột bất cứ đâu Chưa đúng - Nhấp chuột bất cứ để tiếpĐáp tục án của em: đâu để tiếp tục Em chưaEm hoàn đã trả thành lời đúng câu hỏi này Đáp án đúng: Em cần trả lời trước khi tiếp tục! Trả lời Làm lại
23. Bài ca dao sử dụng những biện pháp tu từ nào? A) Nhân hóa B) Điệp ngữ C) So sánh D) Ẩn dụ Đúng rồi - Nhấp chuột bất cứ đâu Chưa đúng - Nhấp chuột bất cứ để tiếpĐáp tục án của em: đâu để tiếp tục Em chưaEm hoàn đã trả thành lời đúng câu hỏi này Đáp án đúng: Em cần trả lời trước khi tiếp tục! Trả lời Làm lại
24. Nội dung 2 Điểm của em {score} Điểm cao nhất {max-score} Số lần trả lời {total-attempts} Question Feedback/Review Information Will Appear Here Tếp tục Xem lại
25. Anh em nào phải người xa Cùng chung bác mẹ, một nhà cùng thân Yêu nhau như thể tay chân Anh em hòa thuận, hai thân vui vầy Anh em nào phải người xa Phủ định Cùng chung bác mẹ, một nhà cùng thân Khẳng định Mối quan hệ anh em là mối quan hệ ruột thịt, thiêng liêng
26. Yêu nhau như thể tay chân NT so sánh Tình anh em yêu thương nhau: khái niệm trừu tượng Tay chân: sự vật cụ thể Anh em hòa thuận, hai thân vui vầy Anh em trong gia đình hòa thuận thương yêu nhau là hạnh phúc của cha mẹ. Lời răn dạy về cách ứng xử giữa anh em ruột thịt. Anh em phải yêu thương, quan tâm, đùm bọc lẫn nhau để báo hiếu cho cha mẹ.
27. NHỮNG CÂU HÁT VỀ TÌNH CẢM GIA ĐÌNH 1. Công Nghệcha như thuật núi ngất trời - Các bàiNghĩa ca mẹdao như làm nước theo ở ngoài thể thơbiển lụcĐông bát, âm điệu tâm tình, tha thiết .Núi cao biển rộng mênh mông Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi ! - Ngôn ngữ, hình ảnh bình dị, gần gũi với đời sống con người. 4. Anh em nào phải người xa Cùng chung bác mẹ, một nhà cùng thân - Sử dụng các Yêu hình nhau ảnh như so thể sánh, tay chân ẩn dụ sinh động, gợi cảm. Anh em hòa thuận, hai thân vui vầy. Nội dung - Diễn tả tình cảm gia đình thiêng liêng, sâu nặng. - Nêu lên các bài học về đạo lí làm người.
28. Em hãy sưu tầm thêm các bài ca dao, dân ca, bài thơ, bài hát khác nói về tình cảm gia đình? - Nuôi con mẹ héo vóc hình Cạn bầu sữa ngọt mà tình không vơi. - Lên non mới biết non cao Nuôi con mới biết công lao mẫu từ. - Ngày nào em bé cỏn con Bây giờ em đã lớn khôn thế này. Cơm cha, áo mẹ, chữ thầy Nghĩ sao cho bỏ những ngày ước ao.
29. Bài ca dao số 1 - Ở đâu năm cửa nàng ơi Sông nào sáu khúc nước chảy xuôi một dòng ? Sông nào bên đục, bên trong Núi nào thắt cổ bồng mà có thánh sinh ? Đền nào thiêng nhất xứ Thanh Ở đâu mà lại có thành tiên xây ? - Thành Hà Nội năm cửa chàng ơi Sông Lục Đầu sáu khúc nước chảy xuôi một dòng. Nước sông Thương bên đục bên trong Núi Đức Thánh Tản thắt cổ bồng lại có thánh sinh Đền Sòng thiêng nhất xứ Thanh Ở trên tỉnh Lạng có thành tiên xây. Bài ca dao số 4 Đứng bên ni đồng ngó bên tê đồng mênh mông bát ngát Đứng bên tê đồng ngó bên tê đồng bát ngát mênh mông Thân em như chẽn lúa đòng đòng Phất phơ dưới ngọn nắng hồng ban mai
30. Bài ca dao 1 - Ở đâu năm cửa nàng ơi Sông nào sáu khúc nước chảy xuôi một dòng ? Sông nào bên đục, bên trong Núi nào thắt cổ bồng mà có thánh sinh ? Đền nào thiêng nhất xứ Thanh Ở đâu mà lại có thành tiên xây ? - Thành Hà Nội năm cửa chàng ơi Sông Lục Đầu sáu khúc nước chảy xuôi một dòng. Nước sông Thương bên đục bên trong Núi Đức Thánh Tản thắt cổ bồng lại có thánh sinh Đền Sòng thiêng nhất xứ Thanh Ở trên tỉnh Lạng có thành tiên xây.
31. Nối tên địa danh với đặc điểm nổi bật của mỗi địa danh Cột A Cột B E Thành Hà Nội A. Thiêng nhất xứ Thanh B Sông Thương B. Nước bên đục bên trong C Sông Lục Đầu C. Nước chảy xuôi một dòng A Đền Sòng D. Thắt cổ bồng lại có thánh sinh F Lạng Sơn E. Năm cửa ô D Núi Đức Thánh Tản F. Có thành tiên xây Đúng rồi - Nhấp chuột bất cứ đâu Chưa đúng - Nhấp chuột bất cứ để tiếpEm tục đã trả lời: đâu để tiếp tục Em chưaEm hoàn đã trả thành lời đúng câu hỏi này Câu trả lời đúng: Em cần trả lời trước khi tiếp tục! Trả lời Làm lại
32. Nội dung 3 Điểm của em {score} Điểm cao nhất {max-score} Số lần trả lời {total-attempts} Question Feedback/Review Information Will Appear Here Tiếp tục Xem lại
33. Bài ca dao số 4 Đứng bên ni đồng ngó bên tê đồng mênh mông bát ngát Đứng bên tê đồng ngó bên tê đồng bát ngát mênh mông Thân em như chẽn lúa đòng đòng Phất phơ dưới ngọn nắng hồng ban mai
34. Bài ca dao là lời của ai? A) Lời của chàng trai B) Lời của cô gái C) Lời của người nông dân Đúng rồi - Nhấp chuột bất cứ đâu Chưa đúng - Nhấp chuột bất cứ để tiếpEm tục đã trả lời: đâu để tiếp tục Em chưaEm đãhoàn trả thànhlời đúng câu hỏi Câu trả lời đúng: Em cần trả lời trước khi tiếp tục! Trả lời Làm lại
35. Hai dòng đầu của bài ca dao có gì đặc biệt? A) Dòng thứ hai lặp lại dòng thứ nhất B) Hai dòng thơ đối xứng nhau C) Dòng thứ nhất tả cảnh, dòng thứ hai tả người D) Mỗi dòng kéo dài mười hai tiếng Đúng rồi - Nhấp chuột bất cứ đâu Chưa đúng - Nhấp chuột bất cứ để tiếpEm tục đã trả lời: đâu để tiếp tục Em chưaEm đãhoàn trả thànhlời đúng câu hỏi Câu trả lời đúng: Em cần trả lời trước khi tiếp tục! Trả lời Làm lại
36. Điền từ thích hợp vào ô trống Bài ca dao được sáng tác theo thể thơ . Bố cục bài ca gồm có . Hai câu đầu miêu tả , hai câu sau miêu tả . Đúng rồi - Nhấp chuột bất cứ đâu Chưa đúng - Nhấp chuột bất cứ để tiếpEm tục đã trả lời: đâu để tiếp tục Em chưaEm đãhoàn trả thànhlời đúng câu hỏi Câu trả lời đúng: Em cần trả lời trước khi tiếp tục! Trả lời Làm lại
37. Nội dung 4 Điểm của em {score} Điểm cao nhất {max-score} Số lần trả lời {total-attempts} Question Feedback/Review Information Will Appear Here Tiếp tục Xem lại
38. Đứng bên ni đồng ngó bên tê đồng mênh mông bát ngát Đứng bên tê đồng ngó bên tê đồng bát ngát mênh mông Mỗi dòng thơ kéo dài 12 tiếng Hai dòng thơ đối xứng Điệp ngữ và đảo từ Gợi hình ảnh cánh đồng lúa ngút ngàn, tươi đẹp, trù phú, sinh động
39. Thân em như chẽn lúa đòng đòng Phất phơ dưới ngọn nắng hồng ban mai Phép tu từ so sánh Lúa đòng đòng là lúa đang trong thời kì ngậm sữa, chuẩn bị trổ bông, là thời kì sức sống mạnh mẽ nhất Thân em như dải lụa đào Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai Thân em như trái bần trôi Sóng dập gió dồi biết tấp vào đâu Thân em như hạt mưa sa Hạt vào đài các, hạt ra ruộng cày Gợi lên vẻ đẹp tươi tắn, duyên dáng, khỏe khoắn tràn đầy sức sống thanh xuân của người thiếu nữ
40. Bài 1 : - Ở đâu năm cửa nàng ơi Sông nào sáu khúc nước chảy xuôi một dòng ? Sông Nghệnào bên thuật đục, bên trong - Sử dụngNúi một nào sốthắt hình cổ bồng thức mànghệ có thánhthuật sinhhoặc ? một số mô típ quen thuộc Đền nào thiêng nhất xứ Thanh Ở đâu mà lại có thành tiên xây ? - Thể thơ lục bát hoặc lục bát biến thể - Thành Hà Nội năm cửa chàng ơi - Các phép tu từ so sánh, câu hỏi tu từ . Sông Lục Đầu sáu khúc nước chảy xuôi một dòng. Nước sông Thương bên đục bên trong Nội dung Núi Đức Thánh Tản thắt cổ bồng lại có thánh sinh - Thường gợi nhiều Đền hơn Sòng tả, thiêng hay nhắcnhất xứtới Thanhcác địa danh với những đặcỞ trênsắc riêngtỉnh Lạng có thành tiên xây. - Tình cảm yêu mến, tự hào đối với quê hương, đất nước, Bài ca dao số 4 con người Đứng bên ni đồng ngó bên tê đồng mênh mông bát ngát Đứng bên tê đồng ngó bên tê đồng bát ngát mênh mông Thân em như chẽn lúa đòng đòng Phất phơ dưới ngọn nắng hồng ban mai
41. Sưu tầm các bài ca dao, dân ca, bài thơ, bài hát nói về tình yêu quê hương, đất nước, con người - Em đố anh : Sông nào là sông sâu nhất ? Núi nào là núi cao nhất nước ta ? Anh mà giảng được cho ra Thì em kết nghĩa giao hòa cùng anh. - Em hỏi thì anh xin trả lời : Sâu nhất là sông Bạch Đằng Ba lần giặc đến, ba lần giặc tan Cao nhất là núi Lam Sơn Có ông Lê Lợi trong ngàn bước ra Anh đà giảng được cho ra Em mau kết nghĩa giao hòa cùng anh.
42. LUYỆN TẬP Bài 1: Hãy viết một đoạn văn biểu cảm trình bày những cảm nhận của em về một bài ca dao mà em yêu thích ? Bài 2: Kể tên một số làn điệu dân ca ở địa phương em và trên đất nước ta mà em biết. Bài 3: Thực hiện dự án nghiên cứu về ca dao dân ca trong nền văn hóa dân tộc
43. HƯỚNG DẪN HỌC BÀI Hoàn thành các bài tập viết đoạn văn Sưu tầm một số làn điệu dân ca ở các vùng miền trên cả nước, thực hiện dự án học tập Chuẩn bị bài học cho giờ sau
44. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1.Sách giáo khoa Ngữ văn 7 tập 1-Nguyễn Khắc Phi (Tổng chủ biên)- Nhà xuất bản Giáo dục 2.Sách giáo viên Ngữ văn 7 tập 1-Nguyễn Khắc Phi (Tổng chủ biên)- Nhà xuất bản Giáo dục 3. Đọc-hiểu văn bản Ngữ văn 7-Nguyễn Trọng Hoàn-Nhà xuất bản Giáo dục 4.Thiết kế bài học Ngữ văn 7 theo hướng tích hợp –Hoàng Hữu Bội-Nhà xuất bản Giáo dục 5.Google.vn, Youtoube.com, Violet.vn