Kế hoạch bài dạy Ngữ văn Lớp 7 - Văn bản "Mùa xuân nho nhỏ"

Nội dung text: Kế hoạch bài dạy Ngữ văn Lớp 7 - Văn bản "Mùa xuân nho nhỏ"

1. KẾ HOẠCH BÀI DẠY THƠ NĂM CHỮ ( Lớp 7 ) MÙA XUÂN NHO NHỎ (Thanh Hải) (Thời gian: 8 – 10 tiết) I. MỤC TIÊU BÀI HỌC 1.Phẩm chất: Yêu nước, trách nhiệm, chăm chỉ. - Biết yêu mến vẻ đẹp của thiên nhiên mùa xuân, vẻ đẹp của cố đô Huế. - Có ý thức bảo vệ di sản văn hóa, tích cực tham gia các hoạt động bảo vệ, phát huy giá trị của di sản văn hóa. - Sống hòa hợp, thân thiện với thiên nhiên, môi trường. - Thích đọc sách báo, tìm tư liệu để mở rộng hiểu biết. 2.Năng lực a.Năng lực đặc thù - Nêu được ấn tượng chung về bài thơ, nhận biết được các chi tiết tiêu biểu của tác phẩm. - Nhận biết được chủ đề, thông điệp mà bài thơ muốn gửi đến bạn đọc. - Nhận biết được tình cảm, cảm xúc của người viết thể hiện qua ngôn ngữ của bài thơ. - Nhận biết và nhận xét được nét độc đáo của bài thơ thể hiện qua từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ. - Thể hiện thái độ đồng tình đối với tình cảm và cách giải quyết của tác giả; nêu được lí do. - Đọc thuộc một đoạn thơ yêu thích nhất và một bài thơ có dung lượng tương đương. - Biết làm một đoạn, bài thơ năm chữ. - Biết thể hiện trôi chảy, có cảm xúc bài thơ, đoạn văn của mình hoặc nhóm mình. - Biết lắng nghe, trao đổi ý kiến. b.Năng lực chung - Năng lực tự chủ và tự học: Biết chủ động và tích cực thực hiện công việc của bản thân trong học tập: đọc trước ngữ liệu, tìm hiểu những thông tin liên quan đến tác phẩm, làm chủ tình cảm. - Năng lực giao tiếp và hợp tác: Làm việc nhóm, trình bày, thảo luận ý kiến, nhận xét phiếu bài tập của nhóm bạn. - Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Biết phân công nhiệm vụ phù hợp cho các thành viên tham gia hoạt động.
2. II. PHƯƠNG TIỆN VÀ HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC 1.Phương tiện -Máy tính, điện thoại kết nối internet, máy chiếu. -Ngữ liệu: bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ”, một số đoạn thơ năm chữ. -Bài viết về nhà thơ Thanh Hải ( tho-mua-xuan-nho-nho.jsp) -Video bài hát “Mùa xuân nho nhỏ” do ca sĩ Anh Thơ thể hiện ( -Một số làn điệu dân ca Huế ( caO1Jb) -Phiếu học tập, giấy Ao, bút lông. 2. Hình thức tổ chức dạy học - Dạy học cá nhân, nhóm, cả lớp. - Học sinh trình bày, trao đổi, thảo luận. I.TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Yêu cầu cần đạt và kết quả dự kiến Hoạt động của giáo viên và học sinh ĐỌC HIỂU VĂN BẢN (5 tiết) MÙA XUÂN NHO NHỎ
3. Khởi động *Kết quả dự kiến: 1.Giáo viên đặt câu hỏi, yêu cầu học sinh làm việc cá nhân để trả lời: - Nêu được một số hiểu biết: là cố đô của đất nước, trung tâm văn - Em đã từng đến Huế chưa? hóa , du lịch, mang vẻ đẹp cổ kính, thơ mộng, con người hiền hòa - Em có những hiểu biết gì về địa danh Huế của nước ta? - Biết được những thông tin qua - Em biết được những thông tin này qua những phương tiện sách báo, truyền thông, mạng nào? internet 2.GV dẫn dắt vào bài: Xứ Huế mộng mơ thật biết cách gieo nỗi nhớ nhung, sự vấn vương khó dứt cho du khách không chỉ bởi tinh hoa văn hóa, lịch sử mà còn vì vẻ đẹp nên thơ của cảnh quan, cảm xúc dịu dàng, thân thiện của con người. Hãy đọc bài thơ Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải để hiểu thêm vì sao mà con người lại dành cho Huế một tình yêu tha thiết như vậy. 3.GV chia lớp thành các nhóm để học tập. Yêu cầu dụng cụ học tập của học sinh: - Ngữ liệu: bài thơ Mùa xuân nho nhỏ - Giấy Ao, bút lông Đọc, nghe, xem được thông tin Đọc hiểu khái quát văn bản liên quan đến tác phẩm, nhớ được những thông tin về tác giả, hoàn 1.HS làm việc cá nhân, đọc bài thơ, tìm hiểu một số thông tin cảnh sáng tác, thể thơ, bố cục, ý về tác giả, tác phẩm. nghĩa nhan đề, chủ đề của bài thơ. 2.HS xem, nghe bài giới thiệu về nhà thơ Thanh Hải: Bài viết Kết quả dự kiến về nhà thơ Thanh Hải ( thieu-ve-thanh-hai-va-bai-tho-mua-xuan-nho-nho.jsp) - Bài thơ sáng tác tháng 11-1980 khi nhà thơ đang nằm trên giường - Em có suy nghĩ gì về hoàn cảnh sáng tác bài thơ ? Từ đó nêu bệnh và không bao lâu sau thì nhà cảm nhận, ấn tượng ban đầu về tác giả và tác phẩm. thơ qua đời. Điều đó cho thấy Thanh Hải là con người trần đầy tình yêu, niềm lạc quan và khát vọng sống. Cũng chình vì thế mà bài thơ có ý nghĩa đặc biệt đối với tác giả , với cuộc đời. - Nhan đề: danh từ mùa xuân kết - Nhan đề bài thơ có gì đặc biệt? Qua phân tích ý nghĩa nhan đề hợp vói tính từ nho nhỏ làm cho em hãy cho biết chủ đề của bài thơ. hình ảnh mùa xuân vốn trừu tượng
4. trở nên hữu hình. Đây là hình ảnh ẩn dụ nói về vẻ đẹp mà mỗi con người có thể cống hiến cho cuộc đời chung, cho đất nước. Do đó chủ đề của bài thơ là khát vọng dâng hiến để làm đẹp cho đời. - Thể thơ năm chữ. - Nêu tên gọi thể thơ, chỉ ra những đặc điểm về số câu, số chữ, vần, nhịp của bài thơ. - Nhận biết và phân tích được đặc Đọc hiểu chi tiết văn bản trưng của thơ trữ tình; chỉ ra được mối quan hệ của ngôn ngữ nghệ 1.GV yêu cầu học sinh làm việc theo nhóm để thực hiện các thuật với nội dung của tác phẩm. yêu cầu trên phiếu học tập. - Nhận biết, nhận xét được các tín - Nêu bố cục và nội dung chính của mỗi phần trong bài thơ. hiệu nghệ thuật tiêu biểu, đặc biệt - Chỉ ra mạch cảm xúc để thấy tính mạch lạc của tác phẩm. là các biện pháp tu từ trong bài thơ và tác dụng của chúng trong việc - Chỉ ra phương thức biểu đạt chính và các phương thức biểu thể hiện nội dung. đạt khác được kết hợp trong văn bản. - Nhận biết được cách dùng số từ, ngữ cảnh và nghĩa của từ trong PHIẾU HỌC TẬP THEO NHÓM : PHIẾU SỐ 1 ngữ cảnh. Bố cục Mạch cảm Phương thức - Nhận biết được công dụng của xúc biểu đạt dấu chấm lửng trong việc thể hiện cảm xúc. P1: Phương thức chính Kết quả dự kiến P2: (1) P3: - Bố cục 4 phần: P4: Phương thức khác P1: Khổ 1 - Vẻ đẹp của mùa xuân P5: thiên nhiên. P2: Khổ 2,3 - Vẻ đẹp mùa xuân đất nước. P3: Khổ 5,6 - Khát vọng được hòa MỨC ĐỘ ĐÁNH GIÁ nhập dâng hiến mùa xuân nho nhỏ Mức độ 1 Mức độ 2 Mức độ 3 cho cuộc đời. HS thực HS thực hiện đúng HS thực hiện đúng P4: Khổ cuối - Khúc hát ca ngợi hiện đúng 2 trong 3 yêu cầu cả 3 yêu cầu mùa xuân. 1 trong 3 - Mạch cảm xúc: Từ mùa xuân của yêu cầu
5. thiên nhiên, mùa xuân của đất nước tác giả thể hiện khát vọng được hòa nhập dâng hiến cho đời và cất lên tiếng hát ca ngợi mùa xuân. - Phương thức biểu đạt: Biểu cảm kết hợp với miêu tả. (2) 2.GV yêu cầu học sinh đọc lại khổ thơ đầu, làm việc theo nhóm, cá nhân và thực hiện các yêu cầu sau: - Chi tiết: dòng sông xanh, bông hoa tím biếc, tiếng chim chiền - Vẻ đẹp mùa xuân xứ Huế được thể hiện qua những chi tiết và chiện hót vang. bằng những giác quan nào? - Giác quan: thị giác, thính giác, - Tìm những biện pháp tu từ có trong khổ thơ và phân tích tác xúc giác. dụng của chúng. - Biện pháp tu từ: đảo trật tự cú - Từ một thuộc từ loại nào? Tìm thêm một số từ trong bài thơ pháp (câu 1,2), ẩn dụ chuyển đổi cùng từ loại ấy. Nêu ý nghĩa của chúng trong từng câu thơ. cảm giác (câu 5,6). - Cảm xúc của nhà thơ trong khổ đầu là gì? Tìm những chi tiết - Từ một là số từ thể hiện cảm xúc ấy. Phương thức biểu cảm của đoạn thơ là gì? - Ý nghĩa của các số từ trong câu: một: vừa mới bắt đầu, tinh khôi ; PHIẾU HỌC TẬP THEO NHÓM: PHIẾU SỐ 2 bốn ngàn năm: lịch sử lâu bền ; VẺ ĐẸP MÙA XUÂN XỨ HUẾ một (cành hoa, nốt trầm, mùa Sự vật Tính Giác quan cảm xuân): nhỏ bé, ít ỏi; hai mươi: tuổi chất nhận trẻ. - Cảm xúc yêu thiên nhiên, say sưa trước vẻ đẹp đất trời vào xuân, yêu quê hương nồng nàn và khát vọng sống mãnh liệt - Chi tiết thể hiện cảm xúc: Từ cảm thán ơi, giọng hỏi hót chi mà, MỨC ĐỘ ĐÁNH GIÁ nghệ thuật chuyển đổi cảm giác. Mức độ 1 Mức độ 2 Mức độ 3 - Phương thức biểu cảm: trực tiếp và gián tiếp. HS tìm HS tìm được 2/3 HS tìm được đầy được 1/3 yêu cầu đủ yêu cầu yêu cầu
6. 3.GV yêu cầu học sinh đọc kĩ khổ 2,3, làm việc nhóm để thực hiện các yêu cầu sau: (3) - Mùa xuân đất nước được thể hiện qua những hình ảnh nào? - Mùa xuân đất nước được thể hiện qua: - Nêu ý nghĩa biểu tượng của những hình ảnh ấy. + người cầm súng: những con - Tìm các biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong hai khổ thơ. người chiến đấu bảo vệ Tổ quốc. Nhận xét về hiệu quả của chúng trong việc thể hiện nội dung, cảm xúc của đoạn thơ. + người ra đồng: những con người lao động xây dựng, phát triển đất - Ngoài các phép tu từ, tác giả còn sử dụng những từ láy nào để nước. thể hiện vẻ đẹp mùa xuân đất nước? + lộc: sức sống mới đang vươn - Nhận xét về kết cấu, nhịp thơ của cả đoạn. lên, đang mơn mởn khắp đất trời Tổ quốc. - Biện pháp nghệ thuật: điệp ngữ, PHIẾU HỌC TẬP THEO NHÓM: PHIẾU SỐ 3 nhân hóa, so sánh NHỮNG TÍN HIỆU NGHỆ THUẬT TRONG KHỔ - Từ láy: hối hả, xôn xao 2,3 - Nhịp thơ: nhanh, khẩn trương, Biện pháp Minh Hiệu quả sôi động. nghệ thuật chứng diễn đạt - Tác dụng của các tín hiệu nghệ thuật: Thể hiện niềm vui rạo rực của con người , niềm tự hào về chiều dài lịch sử của đất nước vè niềm tin về sức sống trường tồn của Tổ quốc. MỨC ĐỘ ĐÁNH GIÁ Mức độ 1 Mức độ 2 Mức độ 3 HS tìm được các HS tìm được các HS tìm được các phép tu từ, chưa phép tu từ và chỉ phép tu từ và chỉ nêu được đầy đủ ra được minh ra được minh minh chứng. chứng cụ thể; chưa chứng; nhận xét nhận xét đầy đủ về chính xác về hiệu hiệu quả diễn đạt. quả diễn đạt. (4) 4.GV yêu cầu học sinh đọc kĩ khổ 4,5, làm việc cá nhân để thực hiện các yêu cầu: - Giải thích vì sao ở khổ đầu tác giả dùng từ tôi mà đến khổ này - Đại từ tôi - ta: nguyện ước của cá lại dùng từ ta? nhân đã trở thành nguyện ước
7. chung, tiếng lòng của nhà thơ cũng - Chỉ ra các hình ảnh ẩn dụ, hoán dụ trong hai khổ thơ và tìm là tiếng lòng của mọi người. hiểu thông điệp mà tác giả thể hiện trong đó. - Ẩn dụ: nốt trầm, mùa xuân nho - Tìm một số câu thơ cũng thể hiện thông điệp trên. nhỏ. Hoán dụ: tuổi hai mươi, tóc bạc. - Thông điệp: “Mỗi cuộc đời chính là một mùa xuân và hãy góp phần làm cho mùa xuân của đất nước mãi mãi tười đẹp”. 5.GV yêu cầu học sinh đọc kĩ khổ cuối làm việc cá nhân để (5) thực hiện các yêu cầu: - Huế nổi tiếng với các làn điệu - Khổ thơ cho em hiểu thêm gì về xứ Huế? dân ca. - Nếu được,em hãy hát hoặc giới thiệu một làn điệu dân ca Huế. - Khổ thơ cho ta thêm yêu Huế, yêu đất nước, ý thức trách nhiệm - Trách nhiệm của em đối với việc bảo vệ di sản (các làn điệu bảo tồn các làn điệu dân ca Huế - dân ca Huế) được thể hiện qua những hành động nào? di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam. Thể hiện thái độ đồng tình đối với Liên hệ, so sánh, kết nối tình cảm và cách giải quyết của tác giả; nêu được lí do. Học sinh làm việc cá nhân để thực hiện các nhiệm vụ sau: Kết quả dự kiến - Nhà thơ Nguyễn Du viết : - Giống: cùng vẽ nên bức tranh “ Ngày xuân con én đưa thoi xuân với những hính ảnh con Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi chim, bông hoa, màu xanh, cùng thể hiện tình yêu thiên nhiên tha Cỏ non xanh tận chân trời thiết. Cành lê trắng điểm một vài bông hoa.” - Khác: hoa lê trắng - hoa tím Truyện Kiều chim én - chiền chiện Thanh Hải viết: “Mọc giữa dòng sông xanh xanh cỏ - sông xanh Một bông hoa tím biếc Ơi con chim chiền chiện hình ảnh - âm thanh Hót chi mà vang trời” Em hãy nhận xét điểm giống và khác nhau giữa hai đoạn thơ thơ năm chữ - thơ lục bát trên. Em thích đoạn thơ nào? Vì sao? - Lí giải được cảm xúc của bản thân, miễn là phù hợp.
8. - Khái quát được giá trị nội dung GV yêu cầu HS làm việc nhóm để tổng kết, củng cố bài học . và giá trị nghệ thuật của văn bản. - Vẽ sơ đồ khái quát bài học. - Hệ thống được bài học theo sơ đồ tư duy. - Trình bày kết quả nhóm mình. HS nghe bài hát “Mùa xuân nho nhỏ” do ca sĩ Anh Thơ thể hiện ( nho-anh-tho.Id8SRNbTYS.html) - Đọc thuộc một đoạn thơ yêu Đọc mở rộng thích nhất và một bài thơ có dung lượng tương đương. - Học thuộc một khổ thơ em yêu thích nhất trong bài. - Thích đọc sách báo, tìm tư liệu - Chọn đọc một bài thơ có độ dài tương đương. để mở rộng hiểu biết. - Nghe những làn điệu dân ca Huế. VIẾT (3 tiết) LÀM THƠ NĂM CHỮ - Biết cách làm một khổ, bài thơ Khởi động: năm chữ đúng vần, nhịp. GV nêu câu hỏi và yêu cầu học sinh suy nghĩ trả lời: - Biết tham khảo thông tin trên sách báo, internet để hỗ trợ cho - Để bộc lộ tình cảm, cảm xúc dành cho quê hương, đất nước, quá trình viết cho cuộc đời, nhà thơ Thanh Hải đã làm như thế nào? - Em có muốn ghi lại cảm xúc của mình theo cách nhà thơ đã làm không? (Từ câu trả lời của học sinh, giáo viên dẫn dắt đến mục đích của giờ viết: sáng tác một bài thơ năm chữ) Kết quả dự kiến GV yêu cầu HS làm việc cá nhân để nhận diện thể thơ năm chữ. - Nhận diện được thể thơ năm chữ. - Tìm hiểu luật thơ năm chữ về số câu, số chữ, vần, nhịp qua - Viết được một đoạn thơ, bài thơ một số ngữ liệu chuẩn bị sẵn. năm chữ đơn giản. GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, nhóm thực hành sáng tác - Nhận biết những lỗi của bài làm một đoạn, bài thơ năm chữ. của mình, của bạn và sửa chữa, rút Yêu cầu: Sáng tác một đoạn thơ năm chữ với chủ đề tự chọn. kinh nghiệm. - Xác định đề tài, chủ đề. - Xác định cảm xúc muốn thể hiện.
9. - Làm thơ. - Trao đổi với các thành viên trong nhóm sản phẩm của mình, tự sửa bài. - Nộp bài cho giáo viên đánh giá. GV yêu cầu HS về nhà làm một đoạn, bài thơ để chuẩn bị trình bày trước lớp. NÓI VÀ NGHE (2 tiết) - Trình bày đoạn thơ, bài thơ của GV yêu cầu HS làm việc nhóm mình có cảm xúc. - Đọc đoạn thơ, bài thơ của mình cho cả nhóm nghe. - Nghe và cảm nhận được cái hay trong các đoạn thơ, bài thơ của - Góp ý và tiếp thu ý kiến nhận xét. bạn. - Chọn đoạn thơ, bài thơ hay nhất của nhóm để trình bày trước - Biết lắng nghe góp ý, tiếp thu ý lớp. kiến của người khác, biết nhận xét, - Đại diện các nhóm trình bài đoạn thơ, bài thơ hay nhất của góp ý cho bạn. nhóm mình. - Nhận xét về cái hay trong từng đoạn, từng bài thơ của nhóm. GV đánh giá các hoạt động của học sinh, khích lệ học sinh sáng tác thơ năm chữ.