Giáo án Ngữ văn Lớp 7 - Văn bản "Qua đèo Ngang"

Nội dung text: Giáo án Ngữ văn Lớp 7 - Văn bản "Qua đèo Ngang"

1. Tuần Ngày soạn: Tiết : Văn bản QUA ĐÈO NGANG (Bà Huyện Thanh Quan) I.Mục tiêu cần đạt 1.Kiến thức: - Sơ giản về tác giả bà Huyện Thanh Quan . - Đặc điểm thơ Bà Huyện Thanh Quan qua bài thơ Qua Đèo Ngang - Cảnh Đèo Ngang và tâm trạng tác giả thể hiện qua bài thơ. - Nghệ thuật tả cảnh, tả tình độc đáo trong văn bản. 2.Kỹ năng: -§äc – hiÓu v¨n b¶n th¬ n«m viÕt theo thÓ th¬ thÊt ng«n b¸t có ®­êng luËt - Tù nhËn thøc ®­îc t©m tr¹ng buån c« ®¬n thÇm lÆng, nçi niÒm hoµi cæ cña bµ HuyÖn Thanh Quan trong bµi th¬ 3.Thái độ: - Giáo dục tình yêu quê hương, đất nước, con người. 4. Năng lực: - Năng lực chung : Giải quyết vấn đề, Năng lực sáng tạo, Hợp tác, Tự quản bản thân - Năng lực chuyên biệt : Năng lực tự đánh giá,Năng lực cảm thụ thẩm mĩ II Chuẩn bị : 1.Giáo viên: Bảng phụ ; hình ảnh, bài hát về đèo Ngang. 2.Học sinh: Soạn bài III.Tiến trình dạy học 1.Hoạt động khởi động (3phút) Hoạt động của GV Hoạt động của Nội dung, yêu cầu cần HS đạt GV cho HS xem bức tranh về đèo Ngang->Em biết đây là cảnh vật ở đâu? => GV : Đèo Ngang là một địa danh nổi tiếng mà thiên nhiên ban tặng cho đất nước ta. Đã có nhiều thi nhân làm thơ vịnh Đèo Ngang như: Cao Bá Quát( Đăng Hoành Sơn) Lên núi Hoành sơn. Nguyễn Khuyến( Quá Hoành sơn)- Qua Hoành sơn. Nguyễn Thượng Hiền có bài( Hoành sơn xuân vọng) Mùa Học sinh trả lời xuân trông núi Hoành sơn Nhưng tựu trung được nhiều người biết đến và yêu thích vẫn là bài: Qua đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan. HS nghe 2.Hoạt động hình thành kiến thức: (32phút) Hoạt động Hoạt động của GV của HS Nội dung, yêu cầu cần đạt HĐ 1: Tìm hiểu chung I. Tìm hiểu chung : *Tích hợp môn lịch sử: 1.Tác giả: - HS đọc chú thích * Đọc - Bà huyện Thanh Quan tên thật là Trả lời ?Dựa vào chú thích nêu vài nét về tác giả? Nguyễn Thị Hinh sống ở thế kỉ -GV bổ sung XIX .*Tích hợp môn lịch sử : - Quê làng Nghi Tàm, nay là quận ?Em biết gì về hoàn cảnh ra đời của bài thơ ? Tây Hồ - HN ? Nêu vài nét đánh giá về tp của bà ? - Là một trong những nữ sĩ tài danh - GV đọc mẫu- hs đọc (Đọc: giọng buồn, chậm, hiếm có (trong thời đại ngày xưa)
2. ngắt đúng nhịp 4/3 - 2/2/3), caau7 ngắt nhịp về thơ đường luật 4/1/1/1 - Tìm hiểu 1số từ khó trong vb-chú thích sgk *Tích hợp môn TLV: ? Hãy thuyết minh về thể thơ của bài thơ? Bố Trả lời 2. Tác phẩm: cục? - Bài thơ viết khi bà vào kinh đô ( 2 câu đề, 2 câu thực, 2 câu luận, 2 câu kết). Huế nhận chức Cung trung giáo GV: bài thơ này có thể chia theo 2ý (4câu đầu: tập. cảnh đèo ngang; 4 câu sau: Tâm trạng t/g) - Bài thơ được đánh giá là hay và - HS đọc 2 câu đầu : Đọc thành công nhất. *Tích hợp môn địa lí : 3.Đọc ? Dựa vào kiến thức địa lí ,trình bày những hiểu Trả lời biết về Đèo Ngang ? 4.Thể thơ HS trình bày- GV bổ sung( trình chiếu bản đồ vị Nghe Thất ngôn bát cú Đường luật. trí ĐN) :ĐN ở trên núi Hoành Sơn được tách ra từ dãy Trường Sơn,cao 256m,dồn đuổi nhau từ Tây sang Đông,chạy dài ra tận biển,trở thành biên giới tự nhiên của 2 quốc gia Đại Việt và Chiêm Thành ngày xưa và nay là mốc địa giới giữa 2 tỉnh Hà Tĩnh và Quảng Bình. ? Cảnh đèo Ngang được mtả vào thời điểm nào Trả lờì II.Tìm hiểu bài thơ trong ngày ? 1. Cảnh Đèo Ngang ? Thời điểm đó gợi tâm trạng gì của t/g? Ở thời điểm đó cảnh đèo Ngang được gợi tả bằng - Thời gian: bóng xế tà ->gợi tâm những chi tiết nào? trạng buồn ? Em hiểu gì về nghĩa của từ chen ? Trả lời - Cảnh vât: (-> chen: lẫn vào nhau, xâm lấn nhau, ko ra hàng + Cá cây chen đá, lá chen hoa. lối) NT: liệt kê, điệp từ. -> Cảnh vật Nghệ thuật? Trả lời hoang sơ, rậm rạp, vắng lặng, heo ? Qua phân tích em thấy cảnh vật ở đây ntn? Trả lời hút. ?So sánh bức ảnh sgk với 2 câu trên? Giống cảnh hoang vắng nhưng thiếu những đường nét cụ thể - HS đọc 2 câu tiếp Đọc Vậy c/s con người ở đây được mtả bằng những -Con người: chi tiết nào? Em hiểu “tiều” có nghĩa là gì ? Lom khom dưới núi, tiều vài chú *Tích hợp môn TV:từ láy,đảo ngữ,phép đối. Lác đác bên sông, chợ mấy nhà ? Những bp NT gì được sử dụng ở đây?HSTL Trả lời Thảo luận- - Từ láy tượng hình : Lom khom, lác đác Trả lời + Lom khom gợi hình dáng vất vả nhỏ nhoi của NT: từ láy, đảo ngữ, phép đối. người tiều phu giữa núi rừng rậm rạp (+ Từ láy tạo hình: gợi sự nhỏ + Lác đác: gợi sự ít ỏi, thưa thớt của những quán nhoi, thưa thớt. chợ nghèo. - Phép đối : Lom khom dưới núi, tiều vài chú + Đảo vị trí C-V của câu: tạo ấn Thanh B-T tượng người trong cảnh không thấy Lác đác bên sông, chợ mấy nhà
3. -Đảo ngữ (Đảo vị trí C-V của câu), rõ nét chỉ thấy thấp thoáng) Vài, mấy-> lượng từ chữ số ít. -> Cuộc sống con người ở đèo ? Sự kết hợp : từ láy phép đối, đảo ngữ cho ta Ngang thưa thớt, ít ỏi. hình dung c/s con người ở đây ntn? -Âm thanh: - HS đọc 2 câu luận. quốc quốc, gia gia-> da diết ?Những âm thanh gì được nói đến ở đây? Đọc *Cảnh đèo Ngang đẹp,heo hút có -> âm thanh, tiếng động của chim cuốc cuốc, sự sống con người nhưng còn chim đa đa hoang sơ ? Nhận xét NT ở 2 câu thơ này? Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc Nhận xét 2.Tâm trạng của tác giả -Nhớ nước đau lòng,con quốc quốc Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia ? Cách đối đó có tác dụng gì trong 2 câu thơ này? Ở đây còn xuất hiện NT nào nữa? + NT ẩn dụ: Mượn tiếng chim để tỏ lòng người: t/g mượn chuyện vua Thục một nước hoá thành - Đối ý :Đối xứng về ND tình cảm chim cuốc kêu hoài nhớ nước và âm thanh của (Nhớ nước /thương nhà ) chim đa đa đó bộc lộ tâm trạng mình (nhớ thương - Đối thanh TT BB BTT 1 triều đại đó qua (nhà Lê) BB TT TBB +NT chơi chữ: (từ đồng nghĩa): quốc-nước; gia- Tạo sự cân đối cho lời thơ làm nhà nổi rõ 2 trạng thái cảm xúc nhớ + Lấy âm thanh tiếng chim-> tả ko gian tĩnh nước và thương nhà của t/g lặng -> Mượn cảnh để tả tình: (S.hd/101) ? Nhờ vậy 2 câu luận nói nên tâm trạng nào của - NT: ẩn dụ, chơi chữ t/g? Trả lời =>Tâm trạng buồn, cô đơn nỗi nhớ - HS đọc 2 câu cuối. nhà, nhớ quá khứ của đất nước. Chuyển giao nhiệm vụ Đọc - ? Toàn cảnh đèo Ngang hiện lên như thế nào Thực hiện Khung cảnh: Mảnh trong ấn tượng thị giác của tác giả? nhiệm vụ Trời, non, nước tình riêng - Trời, non, nước gợi sự mênh mang, xa lạ, tĩnh vắng Không gian bao la, đơn lẻ, Đó là 1 ấn tượng về không gian thời gian như thế rộng lớn nhỏ nhoi nào? Giữa không gian đó t/g đó bày tỏ điều gì? Sự đối lập làm tăng sự cô ? Nhận xét về miêu tả cảnh quan đó? đơn,nhỏ bé của con người ? Bài thơ tả cảnh hay tả tình? - Ta với ta lặp ,điệp từ - HS đọc 2 câu cuối. -> Con người: cô đơn tuyệt đối. *Tích hợp môn GDCD và kĩ năng sống: Tâm sự sâu kín 1 mình mình biết. ?Em biết gì về ĐN hôm nay? =>Đó là nỗi nhớ nước, thương nhà -HS TL-Trả lời. da diết, âm thầm, lặng lẽ. -GV bổ sung kt:Thắng cảnh ĐN từng là vùng đất hiểm yếu,được mệnh danh là bức tường thành ở phía Nam của nước Đại Việt,xuất hiện qua các áng thơ văn bất hủ của nhiều thi nhân các thời.Không chỉ có cảnh đẹp,sơn thủy hữu tình,ĐN
4. còn giữ vai trò quan trọng trong việc hình thành Nghe các miền khí hậu VN.So với Đèo Hải Vân,ĐN thua kém về mức độ hiểm trở nhưng hơn hẳn về vẻ thơ mộng.Chính vì vậy mà ĐN vẫn là địa chỉ khó quên,vẻ đẹp của thiên nhiên cùng với những câu chuyện LS đó đi vào huyền thoại càng làm cho ĐN trở nên cuốn hút,vừa có một chút gì đó bí III.Tổng kết: ẩn khiến những con tim lữ khách thôi thúc tìm 1. Nghệ thuật: đến để chiêm ngưỡng. - Sử dụng thể thơ thất ngôn bát cú ?Từ đó,thế hệ trẻ chúng ta phải có trách Đường luật 1 cách điêu luyện. nhiệm,bổn phận gì đối với di tích,cảnh quan ĐN - Bút pháp tả cảnh ngụ tình. Trả lời nói riêng và các di tích,cảnh quan khác trên đất - NT đối, từ láy, chơi chữ nước ta nói chung? 2. Nội dung: -HS làm việc độc lập-Trả lời - Cảnh vật Đèo Ngang thoáng đãng -GV bổ sung ,chốt kt: mà heo hút,có sự sống con người chúng ta phải bảo vệ,giữ gìn,phát huy,tôn tạo nhưng còn hoang sơ. vẻ đẹp của di tích,thắng cảnh ĐN nói riêng và các - Tâm trạng nhớ nước thương di tích,thắng cảnh,di sản văn hóa của đất nước ta nhà,nỗi buồn thầm lặng cô đơn. nói chung.Sống thân thiên,tích cực với môi trường,cảnh quan thiên nhiên xung quanh ta. -Khái quát vài nét về nội dung ,nghệ thuật của bài thơ? III. Tổng kết Ghi nhớ: SGK/104 Gv cho HS nghe bài hát Qua đèo Ngang Nghe 3.Hoạt động luyện tập: (5 phút) Hoạt động của GV Hoạt động của Nội dung, yêu cầu cần HS đạt Câu 1: Trong bài thơ, tác giả đã sử dụng bút pháp,nghệ thuật đăc sắc nào? Câu 1:D A.Tự sự,phép đối, đảo ngữ,chơi chữ, từ láy, Trả lời B.Tả cảnh,phép đối, đảo ngữ,chơi chữ, từ láy, Câu 2:B C.Tả tình,phép đối, đảo ngữ,chơi chữ, từ láy, D.Tả cảnh ngụ tình,phép đối, đảo ngữ,chơi chữ, từ láy, Câu 2:Tác giả có tâm trạng như thế nào khi bước tới Đèo Ngang? A.Vui tươi trước cảnh vật thiên nhiên hùng vĩ. B.Nhớ nước, thương nhà,mang nỗi buồn cô đơn thầm lặng. C.Được chiêm ngưỡng vẻ đẹp của Đèo Ngang. Trả lời D.Mệt mỏi sau một chặng đường dài đến Đèo Ngang. (1)thoáng đãng Câu 3: Điền những từ thích hợp vào các chỗ trống (2)heo hút trong câu sau: (3)hoang sơ Bài thơ Qua Đèo Ngang cho thấy cảnh tượng Đèo Ngang (1) mà(2) thấp thoáng có sự sống con người nhưng còn(3) Điền 4.Hoạt động vận dụng (2 phút)
5. Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung, yêu cầu cần đạt Viết một đoạnvăn ngắn nêu cảm nghĩ của em về Đèo Ngang. HS ghi và thực hiện ở nhà. 5.Hoạt động tìm tòi mở rộng (3 phút) Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung, yêu cầu cần đạt - Học thuộc bài thơ, ghi nhớ. -Tìm đọc các bài thỏ của Bà Huyện Thanh Quan - Hoàn thiện bài tập. Nghe - Soạn “ Bạn đến chơi nhà ” Rút kinh nghiệm: