Bài giảng dạy học trên truyền hình Ngữ văn 7 - Dùng cụm chủ vị để mở rộng câu - Vũ Minh Phương

Nội dung text: Bài giảng dạy học trên truyền hình Ngữ văn 7 - Dùng cụm chủ vị để mở rộng câu - Vũ Minh Phương

1. DẠY HỌC TRÊN TRUYỀN HÌNH NGỮ VĂN 7 Giáo viên: Vũ Minh Phương Trường: THCS Vĩnh Quỳnh – Thanh Trì – Hà Nội
2. CÁC PHÉP BIẾN ĐỔI CÂU Chuyển đổi kiểu câu Thêm, bớt thành phần câu Chuyển đổi câu chủ Mở rộng câu Rút gọn câu động thành câu bị động Thêm Dùng cụm C – V trạng ngữ mở rộng câu
3. DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU Giáo viên: Vũ Minh Phương Trường: THCS Vĩnh Quỳnh – Thanh Trì
4. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT 1. Về kiến thức: - Thế nào là dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu. - Các trường hợp dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu. 2. Về kĩ năng: - Nhận biết các cụm chủ - vị làm thành phần câu, các cụm chủ - vị làm thành phần của cụm từ. - Biết cách mở rộng câu bằng cụm chủ - vị. 3. Về thái độ: Có ý thức sử dụng linh hoạt, hiệu quả cụm chủ - vị để phát triển câu, ý trong giao tiếp, diễn đạt.
5. I. Thế nào là dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu? 1. Tìm hiểu ngữ liệu: (SGK/68) Em hãy chỉ ra cụm danh từ có trong câu sau: Văn chương gây cho ta nhữngnhững tìnhtình cảmcảm tata khôngkhông ccó , luyện nhữngnhững tìnhtình cảmcảm tata sẵnsẵn cócó [ ]. (Hoài Thanh)
6. I. Thế nào là dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu? 1. Tìm hiểu ngữ liệu Em hãy phân tích cấu tạo cụm danh từ: 1 những tình cảm ta không có 2 những tình cảm ta sẵn có
7. I. Thế nào là dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu? 1. Tìm hiểu ngữ liệu Phần phụ trước Phần trung tâm Phần phụ sau những tình cảm ta không có C V những tình cảm ta sẵn có C V Phần phụ sau của cụm danh từ là một cụm chủ - vị. Dùng cụm chủ - vị làm thành phần của cụm từ để mở rộng câu.
8. Em hãy phân tích cấu tạo câu sau và nhận xét cấu tạo của vị ngữ. Khi bắt đầu kháng chiến, nhân dân ta tinh thần rất hăng hái. C V TN CN VN  Cụm C – V làm vị ngữ. Dùng cụm chủ - vị làm thành phần của câu.
9. I. Thế nào là dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu? 1. Tìm hiểu ngữ liệu Cụm chủ - vị mở rộng 2. Nhận xét câu có đặc điểm gì? Về chức vụ ngữ pháp: làm Về hình thức: giống thành phần của câu hoặc câu đơn bình thường. thành phần của cụm từ. Đặc điểm của cụm chủ - vị để mở rộng câu:
10. I. Thế nào là dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu? 1. Tìm hiểu ngữ liệu 2. Nhận xét 3. Ghi nhớ 1: (SGK/68) Khi nói hoặc viết, ta có thể dùng những cụm từ có hình thức giống câu đơn bình thường, gọi là cụm chủ - vị, làm thành phần câu hoặc của cụm từ để mở rộng câu.
11. BÀI TẬP VẬN DỤNG
12. So sánh hình thức cấu tạo của các câu sau: a. Trong thời điểm này, Thủ tướng kêu gọi mọi người hạn chế ra đường. b. Đây là thời điểm quan trọng, mọi người hạn chế ra đường.
13. a. Trong thời điểm này, Thủ tướng kêu gọi mọi người hạn chế ra đường. C V TN CN VN  Câu có cụm C –V mở rộng thành phần. b. Đây là thời điểm quan trọng, mọi người hạn chế ra đường. CN (1) VN (1) CN (2) VN (2)  Câu ghép.
14. LƯU Ý: ❖ Cụm C – V làm thành phần tương đương với câu đơn bình thường, nhưng khác câu đơn bình thường ở chỗ: ✓ Không đứng độc lập mà chỉ là thành phần của câu/ của cụm từ trong câu. ✓ Tiềm tàng khả năng trở thành một câu đơn bình thường. ❖ Câu có cụm C – V mở rộng khác câu ghép ở chỗ: ✓ Câu có cụm C – V mở rộng thành phần: có cụm C – V bị bao chứa trong thành phần của một cụm C – V khác. ✓ Câu ghép: có từ 2 cụm C – V trở lên không bao chứa nhau.
15. II. Các trường hợp dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu 1. Tìm hiểu ngữ liệu: (SGK/68) Em hãy tìm các cụm C – V làm thành phần câu hoặc thành phần cụm từ trong các câu sau đây. Cho biết trong mỗi câu, cụm C – V làm thành phần gì. a. Chị Ba đến khiến tôi rất vui và vững tâm. (Bùi Đức Ái) b. Khi bắt đầu kháng chiến, nhân dân ta tinh thần rất hăng hái. (Hồ Chí Minh) c. Nói cho đúng thì phẩm giá của tiếng Việt chỉ mới thật sự được xác định và đảm bảo từ ngày Cách mạng tháng Tám thành công. (Đặng Thai Mai) d. Tin đồn lan nhanh như gió thổi. (Tạ Văn Thông)
16. II. Các trường hợp dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu 1. Tìm hiểu ngữ liệu: (SGK/68) a) Chị Ba đến khiến tôi rất vui và vững tâm. C V C V CN VN  Cụm C – V (1) làm chủ ngữ. Cụm C – V (2) làm phụ ngữ trong cụm động từ.
17. II. Các trường hợp dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu 1. Tìm hiểu ngữ liệu: (SGK/68) b) Khi bắt đầu kháng chiến, nhân dân ta tinh thần rất hăng hái. C V TN CN VN  Cụm C – V làm vị ngữ.
18. II. Các trường hợp dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu 1. Tìm hiểu ngữ liệu: (SGK/68) c) Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không cócó, C V CN VN luyện những tình cảm ta sẵn có.có C V VN  Cả hai cụm C – V đều làm phụ ngữ trong cụm danh từ.
19. II. Các trường hợp dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu 1. Tìm hiểu ngữ liệu: (SGK/68) d) Tin đồn lan nhanh như giógió thổi.thổi. C V CN VN  Cụm C – V làm phụ ngữ trong cụm tính từ «nhanh như gió thổi».
20. II. Các trường hợp dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu 1. Tìm hiểu ngữ liệu: (SGK/68) 2. Nhận xét: Chủ ngữ Câu a Cụm C – V có Vị ngữ Câu b thể tham gia vào Cụm danh từ Câu c cấu tạo của: Cụm động từ Câu a Cụm tính từ Câu d
21. II. Các trường hợp dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu 1. Tìm hiểu ngữ liệu: (SGK/68) 2. Nhận xét 3. Ghi nhớ 2: (SGK/69) Các thành phần câu như chủ ngữ, vị ngữ và các phụ ngữ trong cụm danh từ, cụm động từ, cụm tính từ đều có thể được cấu tạo bằng cụm C – V.
22. III. Luyện tập
23. CHINH PHỤC TRI THỨC Vòng 1: Khởi động (4 câu – 20 điểm) Vòng 2: Vượt chướng ngại vật (4 câu – 20 điểm) 100 điểm Vòng 3: Tăng tốc (3 câu – 30 điểm) Vòng 4: Về đích (2 câu – 30 điểm)
24. Vòng 1: Khởi động (4 câu – 20 điểm) Bài 1: Em hãy tìm cụm C – V làm thành phần câu hoặc thành phần cụm từ trong các câu dưới đây. Cho biết trong mỗi câu, cụm C – V làm thành phần gì. a. Đợi đến lúc vừa nhất, mà chỉ riêng những người chuyên môn mới định được, người ta gặt mang về. (Thạch Lam) b. Trung đội trưởng Bính khuôn mặt đầy đặn. (Trần Đăng) c. Khi các cô gái Vòng đỗ gánh, giở từng lớp lá sen, chúng ta thấy hiện ra từng lá cốm, sạch sẽ và tinh khiết, không có mảy may một chút bụi nào. (Thạch Lam) d. Bỗng một bàn tay đập vào vai khiến hắn giật mình. (Nam Cao)
25. a. Đợi đến lúc vừa nhất, mà chỉ riêng TN những người chuyên môn mới định được, C V TN người ta gặt mang về. CN VN  Cụm C – V làm phụ ngữ trong cụm danh từ.
26. b. Trung đội trưởng Bính khuôn mặt đầy đặn. C V CN VN  Cụm C – V làm vị ngữ.
27. c. Khi các cô gái Vòng đỗ gánh, giở từng lớp lá sensen, C V TN chúng ta thấy hiện ra từng lá cốm, sạch sẽ và tinh C V CN VN khiếtkhiết,, không có mảy may một chút bụi nào.nào. V VN  Cụm C – V (1) làm phụ ngữ trong cụm danh từ. Cụm C – V (2) làm phụ ngữ trong cụm động từ.
28. d. Bỗng một bàn tay đập vào vai khiến hắnhắn giậtgiật mìnhmình C V C V CN VN  Cụm C – V (1) làm chủ ngữ. Cụm C – V (2) làm phụ ngữ trong cụm động từ.
29. Vòng 2: Vượt chướng ngại vật(4 câu – 20 điểm) Bài 2: Mỗi câu trong từng cặp câu dưới đây trình bày một ý riêng. Em hãy gộp các câu cùng cặp thành một câu có cụm C – V làm thành phần câu hoặc thành phần cụm từ mà không làm thay đổi nghĩa chính của chúng. a. Chúng em học giỏi. Cha mẹ và thầy cô rất vui lòng. b. Nhà văn Hoài Thanh khẳng định: «Cái đẹp là cái có ích». c. Tiếng Việt rất giàu thanh điệu. Điều đó khiến lời nói của người Việt Nam ta du dương, trầm bổng như một bản nhạc. d. Cách mạng tháng Tám thành công. Từ đó, tiếng Việt có một bước phát triển mới, một số phận mới.
30. Bài 2: Gợi ý: a. Chúng em học giỏi. Cha mẹ và thầy cô vui lòng.  Chúng em / học giỏi để cha mẹ và thầy cô / vui lòng. C V C V CN VN b. Nhà văn Hoài Thanh khẳng định: «Cái đẹp là cái có ích».  Nhà văn Hoài Thanh khẳng định rằng cái đẹp / là cái có ích. C V CN VN
31. c. Tiếng Việt rất giàu thanh điệu. Điều đó khiến lời nói của người Việt Nam ta du dương, trầm bổng như một bản nhạc.  Tiếng Việt / rất giàu thanh điệu khiến lời nói của người Việt Nam ta / C V C CN VN du dương, trầm bổng như một bản nhạc. V VN
32. d. Cách mạng tháng Tám thành công. Từ đó, tiếng Việt có một bước phát triển mới, một số phận mới.  Cách mạng tháng Tám / thành công khiến cho tiếng Việt / C V C CN VN có một bước phát triển mới, một số phận mới. V VN
33. Vòng 3: Tăng tốc ( 3 câu – 30 điểm) Bài 3: Em hãy mở rộng các chủ ngữ trong những câu sau thành một cụm C – V. a. Cô gái ấy khiến mọi người yêu quý. b. Con mèo làm đổ lọ hoa. c. Bài hát «Ghen Cô – vi» rất thú vị.
34. Vòng 3: Tăng tốc ( 3 câu – 30 điểm) Bài 3: Em hãy mở rộng các chủ ngữ trong những câu sau thành một cụm C – V. a. Cô gái ấy khiến mọi người yêu quý. CN VN  Cô gái ấy / tốt tính khiến mọi người yêu quý. C V CN VN
35. Vòng 3: Tăng tốc ( 3 câu – 30 điểm) Bài 3: Em hãy mở rộng các chủ ngữ trong những câu sau thành một cụm C – V. b. Con mèo làm đổ lọ hoa. CN VN  Con mèo / nhảy làm đổ lọ hoa. C V CN VN
36. Vòng 3: Tăng tốc ( 3 câu – 30 điểm) Bài 3: Em hãy mở rộng các chủ ngữ trong những câu sau thành một cụm C – V. c. Bài hát «Ghen Cô – vi» rất thú vị. CN VN  Bài hát «Ghen Cô – vi» mọi người / thể hiện lại rất thú vị. C V CN VN
37. Vòng 4: Về đích ( 3 câu – 30 điểm) Bài 4: Em hãy chuyển đổi những cụm từ được gạch chân dưới đây thành cụm C – V mở rộng câu. a. Tiếng kêu sửng sốt của cô giáo làm tôi giật mình. Cô giáo / kêu lên sửng sốt làm tôi giật mình. C V CN VN b. Sự xuất hiện bất ngờ của chú hề khiến lũ trẻ reo lên sung sướng. Chú hề / bất ngờ xuất hiện khiến lũ trẻ reo lên sung sướng. C V CN VN
38. Bài 5: Em hãy viết đoạn văn (8 – 10 câu) trình bày quan điểm của mình về việc học sinh sử dụng mạng xã hội ngày nay. Trong đoạn văn có sử dụng cụm C – V mở rộng câu. Gợi ý: a. Về nội dung: - Tích cực: - Tiêu cực: Nếu sử dụng không phù hợp sẽ: ✓ Thêm một kênh để học tập, tương tác ✓ Lãng phí thời gian ✓ Cập nhật nhiều thông tin ✓ Sa sút học hành ✓ Giải trí, thư giãn ✓ Ảnh hưởng tới sức khỏe (thị giác) b. Về hình thức: - Dung lượng: đoạn văn 8 – 10 câu. - Yêu cầu tiếng Việt: có sử dụng cụm C – V mở rộng câu (gạch chân chỉ rõ).
39. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC Ở NHÀ 1. Học bài. 2. Hoàn thành các bài tập trong SGK và bài tập 5. 3. Soạn bài: - Tìm hiểu chung về phép lập luận giải thích - Cách làm bài văn lập luận giải thích.