Giáo án Ngữ văn 7 - Tiết 26: Qua đèo ngang - Năm học 2021-2022

Nội dung text: Giáo án Ngữ văn 7 - Tiết 26: Qua đèo ngang - Năm học 2021-2022

1. Ngày dạy: 19/10/2021 Tiết 26 QUA ĐÈO NGANG - Bà Huyện Thanh Quan A. Mục tiêu bài học: 1. Kiến thức: - Sơ giản về tác giả Bà Huyện Thanh Quan. - Thấy được cảnh Đèo Ngang và tâm trạng của tác giả thể hiện qua bài thơ. - Nhận biết những đặc sắc về nghệ thuật và nội dung của bài thơ. 2. Kĩ năng: - Nhận biết những đặc sắc về nghệ thuật và nội dung của bài thơ. - Đọc hiểu văn bản theo đặc trưng thể loại thơ thất ngôn bát cú Đường luật. 3. Tư tưởng: HS có tình cảm với quê hương, đất nước. * Phần tích hợp: - Tích hợp với môn địa lí, giúp HS nắm được vị trí vị trí địa lí, địa hình, đặc điểm phát triển kinh tế của Đèo Ngang khi xưa qua phác họa của tác giả và di tích, danh thắng của Đèo Ngang ngày nay - Tích hợp với môn Lịch sử , giúp HS hiểu được bối cảnh xã hội của đất nước ta qua hai triều đại phong kiến Lê – Nguyễn B. Đồ dùng- Phương tiện: Bảng thông minh C. Tổ chức các hoạt động: 1. Ổn định lớp. 2. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra sự chuẩn bị bài của học sinh. 3. Bài mới. * Giới thiệu bài: Nếu như thơ Hồ Xuân Hương mang vẻ đẹp giản dị, mộc mạc, đậm chất văn học dân gian thì thơ của Bà Huyện Thanh Quan lại trang nhã, đậm chất bác học, thấm đẫm niềm hoài cổ. Cả hai đều là nữ sĩ tài danh trong lịch lịch sử văn học dân tộc. Bài học hôm nay sẽ giúp các em tìm hiểu về thơ và tâm sự của Bà Huyện Thanh Quan Hoạt động của thầy HĐ của trò Nội dung cần đạt *HĐ1: Giao nhiệm vụ tìm I. Tìm hiểu chung. hiểu chung về tác giả, tác 1. Tác giả, tác phẩm phẩm. a. Tác giả: ? Em hãy giới thiệu vài nét - Đọc chú thích *SGK - Tên thật Nguyễn Thị về tác giả. - HS giới thiệu về tác giả Hinh sống ở TK19. - Em biết những tác phẩm - Quê ở Tây Hồ-Hà Nội. nào của bà? Hãy kể tên? HS trình bày - Bà là một trong những số GV:Bà là nhà thơ được nữ sĩ tài danh hiếm có nhiều người biết đến, mặc trong thời đại ngày xưa. dù sáng tác của bà chỉ còn lại 6 bài thơ Đường luật: Chiều hôm nhớ nhà, Qua Đèo Ngang, Thăng Long Thành HS lắng nghe hoài cổ, chùa Trấn Bắc,
2. Chơi Đài khán xuân trấn võ, tức cảnh chiều thu.) b. Tác phẩm: ? Cho biết hoàn cảnh ra đời - Trình bày - Bài thơ được nữ sĩ viết của bài thơ? khi trên đường vào kinh đô - GV hướng dẫn đọc giọng Phú Xuân chậm, buồnnhịp 2/2/3 hoặc 4/3. 2. Đọc hiểu chú thích, bố - Gọi HS đọc. - HS đọc cục: ? Giải nghĩa từ: tiều là chỉ - HS trả lời * Đọc hiểu chú thích. ai? ? Bài thơ được làm theo thể -Thất ngôn bát cú Đường - Thể thơ: thất ngôn bát cú thơ gì?? Em hiểu gì về thể luật Đường luật thơ này? * Bố cục: 4 phần ?Bài thơ này có bố cục mấy - 4 phần - Đề: 2 câu đầu phần? - Thực: Câu 3-4 - Luận: Câu 5-6 - Kết: Câu 7-8 *HĐ2: Giao nhiệm vụ tìm II. Tìm hiểu văn bản hiểu văn bản 1. Hai câu đề ? Cảnh đèo Ngang được tác -Bóng xế tà Bước tới Đèo Ngang bóng giả miêu tả vào thời điểm xế tà nào? Cỏ cây chen đá lá chen ? Bóng xế tà là khoảng thời -Ngày sắp tàn hoa. gian nào trong ngày? - Thời gian: “bóng xế tà” ?Vậy bóng xế tà (vần a) gợi - Gợi cảm giác buồn ->lúc hoàng hôn, xế chiều. cảm giác gì? sự buồn vắng, cô đơn ->Gợi nỗi niềm suy tư trong lòng người lữ ? Trong thời gian ấy, cảnh khách Đèo Ngang được gợi tả qua - Cỏ cây chen đá hình ảnh nào? -Cảnh Đèo Ngang ? Em hiểu từ “chen” là như Hs giải thích + Cỏ cây chen đá lá chen thế nào? hoa (Động từ diễn tả cây cỏ mọc chen lấn nhau rậm rạp, không theo trật tự, không có hàng lối) ->Nghệ thuật điệp ngữ, ? Nhà thơ đã sử dụng biện -Hs phát hiện, trả lời nhân hóa, liệt kê pháp nghệ thuật gì trong câu ->Thiên nhiên Đèo Ngang thơ này? hoang sơ, rậm rạp, vắng ? Em hình dung cảnh thiên -Hs nhận xét vẻ nhiên ở đây như thế nào? Gv chiếu hai câu thực - HS đọc 2. Hai câu thực
3. ? Cảnh được miêu tả ở gần - Cảnh xa, dưới núi vài Lom khom dưới núi tiều hay xa? Gồm có những cảnh chú tiều , chợ mấy nhà vài chú gì, được miêu tả ra sao? Lác đác bên sông chợ mấy ? Xét về cấu tạo, từ “lom - Từ láy nhà khom, lác đác” thuộc kiểu từ + Lom khom->tư thế cúi gì? Giải thích nghĩa của các xuống, gợi cảm nhận về từ đó? sự vất vả của người đang -Nghệ thuật: kiếm củi, củi đè nặng + Từ láy: lom khom, lác trên vai. đác + Lác đác->sự thưa + Đảo ngữ vắng, lèo tèo của mấy lều + Đối lập chợ ? Xác định chủ ngữ, vị ngữ -HS xác định của câu thơ 3 và câu 4? ? Nhà thơ đã sử dụng những - Đối, từ láy, đảo ngữ. nghệ thuật gì? -Gv bổ sung: ? Hai câu thực giúp em cảm - Cảnh vật buồn, vắng vẻ =>Cảnh Đèo Ngang hoang nhận về cảnh thiên nhiên và vắng, hiu quạnh, thưa vắng cuộc sống con người ở đây sự sống của con người như thế nào? -Gv: Bút pháp tả cảnh ngụ tình->Tâm trạng buồn man HS lắng nghe mác, hoài cổ của nhà thơ -Gv chiếu hai câu luận - Đọc 2 câu luận 3. Hai câu luận ? Nhà thơ nhắc đến âm thanh - Âm thanh quốc quốc, Nhớ nước đau lòng con nào? gia gia quốc quốc ? Em có nhận xét gì về cách -Chơi chữ dựa trên hiện Thương nhà mỏi miệng cái viết: quốc quốc, gia gia? tượng đồng âm gia gia ? Hai câu thơ còn sử dụng - Phép đối, đảo ngữ -Nghệ thuật biện pháp nghệ thuật gì? - chơi chữ + Chơi chữ: dùng từ đồng âm ? Qua đó, em hiểu gì về tâm - Nỗi nhớ nước thương + Phép đối, phép đảo trật trạng của nhà thơ? nhà tự cú pháp -Gv bổ sung: Tiếng chim cũng là tiếng lòng đang thổn ->Nỗi buồn, cô đơn, nhớ thức, hoài nhớ quá khứ, suy nước thương nhà, hoài nhớ ngẫm thời cuộc của một nữ quá khứ sĩ nhạy cảm với đời GV chiếu 2 câu kết - Đọc 2 câu kết. 4. Hai câu kết ? Em có nhận xét gì về nhịp - Ngắt nhịp đột ngột, tiết Dừng chân đứng lại trời điệu của câu 7? tấu chậm dần non nước ->Tác giả như muốn níu kéo Một mảnh tình riêng ta với thời gian chậm lại. Lúc này ta
4. Đèo Ngang hút vào tầm mắt -Nghệ thuật: của người lữ khách chỉ còn + Ngắt nhịp đột ngột ở câu trời, non nước rộng lớn, bát 7 thể hiện trời, non nước ngát. rộng lớn, bát ngát. ? Trong không gian ấy, tác + Đối lập: giả bộc lộ tình cảm gì? HS trả lời trời, non nước> Không gian càng rộng + Ta với ta để chỉ ai? hay lớn mênh mông, con người ? Nhận xét gì về việc sử - HS suy nghĩ càng cô đơn, nhỏ bé dụng biện pháp tu từ trong Ta với ta: đẩy nỗi cô đơn câu thơ này? - Đối lập, tương phản đến tuyệt đối *Hoạt động 3: Giao nhiệm III. Tổng kết vụ tổng kết. 1.Nghệ thuật: ? Em hãy khái quát giá trị -Thể thơ thất ngôn bát cú nghệ thuật và nội dung của - HS suy nghĩ Đl ngắn gọn, hàm súc bài thơ? - Trình bày - Ngôn ngữ trang nhã, điêu luyện - Phép đối, phép đảo, chơi -Gv nhận xét, nhấn mạnh: chữ 2. Nội dung: Cảnh Đèo Ngang lúc chiều tan cô quạnh, hoang vắng, thưa thớt sự sống của con người và tâm trạng -Gv gọi Hs đọc ghi nhớ: * Ghi nhớ: sgk trang 104 HĐ 4:Giao nhiệm vụ luyện HS đọc ghi nhớ IV. Luyện tập: tập Bài 1 Giải thích cụm từ ?Giải thích cụm từ ta với ta “ta với ta” trong hai bài thơ - HS suy nghĩ * Ta với ta: Nỗi cô đơn gần trình bày như tuyệt đối - Trời, non nước (mở rộng bát ngát) >< Mảnh tình riêng (Tâm tư khép kín nặng nề) 4. Giao nhiệm vụ về nhà: - Bài vừa học: Đọc thuộc lòng bài thơ. Nắm được những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của bài. - Bài của tiết sau: Chuẩn bị bài: “Bạn đến chơi nhà”(Đọc và trả lời các câu hỏi phần đọc hiểu)