Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7 - Học kì 1 - Năm học 2021-2022 - Trường THCS Quán Toan

Nội dung text: Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7 - Học kì 1 - Năm học 2021-2022 - Trường THCS Quán Toan

1. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7 - Năm học 2021– 2022 *** THCS Quán Toan ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Ngày so￿n : 1/9/2021 Dạy Ngày Tiết Tiết dạy Tuần 1+ 2. Tiết: 1- 7 GIÁO ÁN CHỦ ĐỀ MÔN HỌC Môn: Ngữ văn 7 CHỦ ĐỀ: VĂN BẢN NHẬT DỤNG TÍCH HỢP ĐẶC ĐIỂM CỦA VĂN BẢN Bước 1: Xác định chủ đề và đặt tên chủ đề 1. Xác định chủ đề: Tích hợp nội môn 2. Xác định tên chủ đề: Văn bản nhật dụng tích hợp đặc điểm của văn bản 3. Thời lượng: 7 tiết Bước 2. Xây dựng nội dung chủ đề dạy học Tên Bài tương ứng Tổng số Thứ tự Hình Năng lực cần hình thành chủ đề tiết dự trong thức tổ kiến KHDH chức 1. Cổng trường 1 - Tiết 1 Trên - Năng lực chung: Văn mở ra (Tuần 1) lớp + Năng lực tự chủ, tự học bản 2. Mẹ tôi 1 - Tiết 2 + Năng lực giải quyết vấn đề nhật 3. Cuộc chia tay (Tuần 1) + Năng lực hợp tác, giao tiếp dụng của những con 2 - Tiết 3,4 - Năng lực đặc thù: tích hợp búp bê (Tuần 1) + Năng lực văn học, với đặc 4. Liên kết trong 1 (Tuần 2) + Năng lực sử dụng ngôn ngữ điểm văn bản; Mạch của văn lạc trong văn - Tiết 5 bản bản; Bố cục trong (Tuần 2) văn bản 5. Báo cáo chủ đề 2 - Tiết 6,7 (Tuần 2) Chủ đề bài học: gồm 7 tiết Tiết Nội dung công việc Chuẩn kiến thức, kĩ năng 1 Giao việc và hướng dẫn học sinh thực hiện nhiệm vụ - HS nhắc lại kiến thức về Giáo viên chia nhóm, phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng văn bản nhật dụng nhóm: - Rèn các kĩ năng đọc - Nhóm 1 hiểu văn bản nhật dụng - Tìm hiểu về tác giả, tác phẩm - Nắm được nội dung, - Tìm hiểu và phân tích những chi tiết diễn tả tâm trạng nghệ thuật của văn bản của người mẹ trong đêm không ngủ được trước ngày khai Cổng trường mở ra trường của con. - Tầm quan trọng của nhà trường đối với thế hệ trẻ 1
2. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7 - Năm học 2021– 2022 *** THCS Quán Toan ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 2 Nhóm 2 - Rèn kĩ năng đọc - hiểu - Tìm hiểu nhan đề văn bản văn bản nhật dụng - Tìm và phân tích những chi tiết nói về người mẹ của En- - Nắm được nội dung, ri-cô và nêu nhận xét. nghệ thuật của văn bản - Thái độ, tình cảm của người và tâm trạng của En-ri-cô Mẹ tôi khi đọc thư của bố 3, 4 Nhóm 3 - Rèn kĩ năng đọc – hiểu - Xác định sự việc, nhân vật, ngôi kể trong văn bản Cuộc văn bản dụng chia tay của những con búp bê - Nắm được nội dung, - Tìm hiểu đồ chơi (búp bê) có ý nghĩa như thế nào với trẻ nghệ thuật của văn bản em nói chung và anh em Thành Thủy nói riêng. Cuộc chia tay của những - Tâm trạng của Thành Thủy khi chia đồ chơi con búp bê Nhóm 4 - Tìm hiểu về tâm trạng của Thủy trong cuộc chia tay với cô giáo và các bạn. - Tìm hiểu về cuộc chia tay của hai anh em ở cuối truyện - Chỉ ra tính liên kết, mạch lạc, bố cục trong văn bản Cuộc chia tay của những con búp bê 5 Nhóm 1 - Nhận biết và phân tích - Tìm hiểu khái niệm liên kết liên kết, mạch lạc, bố cục - Chỉ ra các từ ngữ, câu có tác dụng liên kết trong văn bản trong việc đọc- hiểu văn Nhóm 2 bản - Tìm hiểu khái niệm mạch lạc - Vận dụng vào việc tạo - Điều kiện để một văn bản có tính mạch lạc lập văn bản có liên kết, Nhóm 3, 4 mạch lạc và bố cục. - Tìm hiểu khái niệm bố cục - Tác dụng của việc xây dựng bố cục trong một văn bản 6, 7 Báo cáo chủ đề (tổng kết) Rèn kĩ năng tổng hợp * Chia lớp thành các đội chơi, mỗi đội cùng thực hiện các - Hệ thống hóa kiến thức nhiệm vụ được giao. - Vận dụng làm bài tập 1. Khái quát lại kiến thức của ba văn bản nhật dụng đã học (chỉ ra điểm chung về nội dung, ý nghĩa của ba văn bản) 2. Hệ thống lại toàn bộ kiến thức về khái niệm, điều kiện, vai trò tác dụng của các tính chất liên kết, mạch lạc, bố cục trong văn bản 3. Làm các bài luyện tập và vận dụng theo yêu cầu: - Chỉ ra tính liên kết, mạch lạc, bố cục trong văn bản Cổng trường mở ra - Chỉ ra tính liên kết, mạch lạc, bố cục trong văn bản Mẹ tôi - Chỉ ra tính liên kết, mạch lạc, bố cục trong văn bản Cuộc chia tay của những con búp bê - Tạo lập các phần mở bài, kết bài cho văn bản - Tạo lập một văn bản nói (viết) chỉ ra tính liên kết, mạch lạc và bố cục Bước 3. Xác định mục tiêu 1. Kiến thức - Hiểu được giá trị của những hình thức biểu cảm chủ yếu trong một số văn bản nhật dụng 2
3. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7 - Năm học 2021– 2022 *** THCS Quán Toan ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- - Nắm được nội dung, nghệ thuật của ba văn bản nhật dụng: Cổng trường mở ra; Mẹ tôi; Cuộc chia tay của những con búp bê - Hiểu rõ vai trò của liên kết, mạch lạc và bố cục trong một văn bản - Vận dụng kiến thức về liên kết, mạch lạc và bố cục trong văn bản vào đọc- hiểu và tạo lập văn bản 2. Kĩ năng - Đọc – hiểu văn bản nhật dụng - Phân tích một số chi tiết đặc sắc liên quan đến nội dung của từng văn bản - Nhận biết và phân tích liên kết, mạch lạc, bố cục trong việc đọc- hiểu văn bản - Vận dụng vào việc tạo lập văn bản có liên kết, mạch lạc và bố cục. * Lồng ghép giáo dục: + Kĩ năng sống: Kĩ năng giao tiếp: trình bày suy nghĩ, giá trị trong cuộc sống + Kĩ năng tự nhận thức: Biết trân trọng những kỉ niệm. 3. Thái độ - Học sinh có thái độ trân trọng tình cảm gia đình; yêu thương kính trọng cha mẹ, sống nhân hậu, vị tha - Có ý thức xây dựng văn bản có tính liên kết, mạch lạc chặt chẽ và bố cục rõ ràng. 4. Năng lực: - Năng lực chung: + Năng lực tự chủ, tự học + Năng lực giải quyết vấn đề + Năng lực hợp tác, giao tiếp - Năng lực đặc thù: + Năng lực văn học, + Năng lực sử dụng ngôn ngữ BƯỚC 4: Xác định và mô tả mức độ yêu cầu của mỗi loại câu hỏi/ bài tập có thể sử dụng để kiểm tra, đánh giá năng lực và phẩm chất của học sinh trong dạy học Mức độ nhận biết Mức độ thông hiểu Mức độ vận dụng và vận dụng cao Hình thức, nội dung của văn Đặc điểm của văn bản Tìm hiểu, liên hệ những vấn đề có bản nhật dụng nhật dụng tính nhật dụng trong cuộc sống Tác giả, tác phẩm thể loại của Đặc điểm của thể loại bút So sánh hai thể loại truyện và bút văn bản kí, truyện ngắn kí Xác định PTBĐ Xác định PTBĐ chính Sử dụng các phương thức biểu đạt trong việc tạo lập văn bản... Xác định ngôi kể và thứ tự kể Chỉ rõ hiệu quả của ngôi Vận dụng vào kể chuyện trong truyện kể và thứ tự kể trong truyện Các nhân vật, sự việc Nhân vật nào là nhân vật Phân tích rút ra nhận xét về nhân chính, hành động, diễn vật biến tâm lí của nhân vật Nội dung, nghệ thuật Liên hệ thực tế cách ứng xử, của các văn bản cách sống Khái niệm mạch lạc, liên kết, Vai trò, tác dụng của liên Vận dụng vào tạo lập văn bản bố cục kết, mạch lạc, bố cục Các từ ngữ, phương tiện liên trong tạo lập văn bản kết BƯỚC 5: Biên soạn các câu hỏi – bài tập cụ thể theo các mức độ yêu cầu đã mô tả 3
4. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7 - Năm học 2021– 2022 *** THCS Quán Toan ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3. Văn bản “Cổng trường mở ra”, có thể có những câu hỏi sau: Mức độ nhận biết Mức độ thông hiểu Mức độ vận dụng và vận dụng cao Thế nào là văn bản nhật dụng? Trình bày hiểu biết về thể loại bút kí? Tìm hiểu những chi tiết diễn Phân tích tác dụng của Đánh giá tâm trạng của người mẹ tả tâm trạng của người mẹ nét đặc sắc nghệ thuật để thấy được tình cảm đối với con trong đêm không ngủ được trong việc diễn tả tâm trước ngày khai trường của trạng của người mẹ con. dành cho con Câu văn nào nói lên tầm Người mẹ nói: “Bước qua cánh quan trọng của nhà trường cổng trường là một thế giới kì diệu đối với thê hệ trẻ? sẽ mở ra” đã bảy năm bước qua cánh cổng trường em hiểu “thế giới kì diệu” đó là gì? 2. Văn bản “Mẹ tôi”, có thể có những câu hỏi sau: Mức độ nhận biết Mức độ thông hiểu Mức độ vận dụng và vận dụng cao Nhan đề của văn bản là gì? Văn vản là bức thư của người bố gửi cho con, nhưng tại sao tác giả lại lấy nhan đề đó? Tìm những chi tiết, hình ảnh Qua đó em hiểu mẹ của Suy nghĩ của em về vai trò của nói về người mẹ của En-ri-cô En-ri-cô là người như thế người mẹ đối với mỗi người? nào? Tìm những chi tiết thể hiện Đó là thái độ như thế thái độ của người bố đối với nào? Vì sao người bố En-ri-cô trong bức thư? không nói trực tiếp với En-ri-cô mà lại viết thư? Thái độ của En-ri-cô như thế Vì sao En-ri-cô lại có Từ đó, em thấy mỗi người con cần nào khi đọc thư của bố? thái độ đó? phải có thái độ, tình cảm như thế nào đối với cha mẹ? 3. Văn bản “Cuộc chia tay của những con búp bê”, có thể có những câu hỏi sau: Mức độ nhận biết Mức độ thông hiểu Mức độ vận dụng và vận dụng cao - Xác định sự việc, nhân vật, Nhân vật chính là ai? Tác Tóm tắt các sự việc chính trong văn ngôi kể dụng của ngôi kể? bản? - Tìm những chi tiết về việc - Ý nghĩa của đồ chơi - Suy nghĩ của em về hình ảnh hai chia đồ chơi (chia búp bê) (búp bê) có ý nghĩa như con búp bê luôn đứng cạnh nhau? của anh em Thành và Thủy? thế nào với trẻ em nói chung và anh em Thành Thủy nói riêng? - Tâm trạng của Thành và Thủy như thế nào khi chia đồ chơi? 4
5. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7 - Năm học 2021– 2022 *** THCS Quán Toan ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- - Chỉ ra những biểu hiện của - Những biểu hiện đó thể - Nếu là bạn trong lớp với Thủy, em Thủy khi đến trường vào lớp hiện tâm trạng như thế có suy nghĩ gì (làm gì)? chia tay cô giáo và các bạn? nào? Chi tiết nào trong cuộc chia Vì sao? Theo em, gia đình và xã hội cần phải tay của Thủy với lớp học làm làm gì để đảm bảo quyền học tập cô giáo bàng hoàng và chi tiết cho Thủy? nào khiến em cảm động nhất? - Hình ảnh Thủy lúc chia tay - Ý nghĩa của chi tiết đó? Thành hiện lên như thế nào? - Thái độ của Thành khi phải - Việc Thủy để lại cả hai chia tay em? con búp bê có ý nghĩa gì? Nhan đề văn bản là gì? Nhan đề đó có liên quan Theo em, mọi người cần làm gì để đến ý nghĩa của truyện bảo vệ tổ ấm gia đình? không? 4. Liên kết trong văn bản; Bố cục trong văn bản; Mạch lạc trong văn bản Mức độ nhận biết Mức độ thông hiểu Mức độ vận dụng và vận dụng cao Thế nào là liên kết và phương tiện liên kết trong văn bản? Chỉ ra các từ ngữ, câu có làm phương tiện liên kết trong văn bản? Mạch lạc trong văn bản là gì? Văn bản như thế nào là văn bản có tính mạch lạc? Bố cục là gì? Văn bản thường Để văn bản có bố cục Viết một đoạn văn nêu suy nghĩ của có bố cục mấy phần? rành mạch, hợp lí cần có em về trách nhiệm của bản thân đối điều kiện gì? với gia đình? Bước 6. Thiết kế tiến trình chủ đề I. Tổ chức ổn định lớp II. Kiểm tra bài cũ (lồng ghép trong hoạt động hình thành kiến thức) III. Tổ chức dạy và học bài mới Tiết 1, 2: Văn bản: Cổng trường mở ra; Mẹ tôi HOẠT ĐỘNG 1: Khởi động - Thời gian dự kiến: 5’- 7’ - Phương pháp: giới thiệu vấn đề và thuyết trình HĐ của Thầy HĐ của Chuẩn kĩ năng cần đạt, Trò năng lực cần phát triển GV. Cho học sinh nghe giai đoạn bài hát: Ngày đầu - Nghe - Kĩ năng chú ý, lắng nghe tiên đi học *Năng lực cần đạt Giáo viên yêu cầu học sinh trả lời các câu hỏi: - Cá nhân - Năng lực tự chủ, tự học - Em hiểu gì về nội dung mà bài hát truyền tải? trả lời * GV dẫn dắt nêu vấn đề: + Tính mạch lạc, liên kết khiến cho người nghe hiểu -HS nghe được nội dung bài hát * GV giới thiệu chủ đề: Tên chủ đề và các nội dung thực hiện 5
6. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7 - Năm học 2021– 2022 *** THCS Quán Toan ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức - Thời gian dự kiến: 80’ - Phương pháp: vấn đáp, thuyết trình, nêu và giải quyết vấn đề, hoạt động nhóm - Kĩ thuật: động não, 321... HĐ của Thầy HĐ của Trò Chuẩn kiến thức, kĩ năng cần đạt, năng lực cần phát triển A. Văn bản Cổng trường mở ra I. Hướng dẫn HS tìm I. Tìm hiểu chung I. Tìm hiểu chung hiểu chung - HS đọc chú thích 1. Chú thích *GV sử dụng phương a. Tác giả pháp vấn đáp, kĩ thuật hoạt - Tác giả: Lý Lan động nhóm yêu cầu HS : b. Văn bản - Nhắc lại các nội dung đã - Bài báo: in trên báo "Yêu trẻ" số 166 ra được giao chuẩn bị ở nhà ngày 1/9/2000 tại TP Hồ Chí Minh - Yêu cầu nhóm 1 lên trình - Đại diện nhóm 1 trình - Thể loại: Kí bày phần chuẩn bị bài ở bày nhà. + Nhắc lại khái niệm của văn bản nhật dụng + Trình bày kiến thức về - HS khác nhận xét, bổ tác giả, tác phẩm sung * GV chốt kiến thức *GV hướng dẫn HS đọc - HS nghe 2. Đọc văn bản: *Đại ý: Bài văn viết về tâm trạng của *Yêu cầu HS đọc 1 đoạn - 1 cá nhân có giọng tốt người mẹ trong đêm không ngủ trước của văn bản đọc ngày khai trường vào lớp 1 của con. *Yêu cầu HS: *PTBĐ: Tự sự, biểu cảm - Chia đoạn - Xác định nội dung chính từng đoạn II. Hướng dẫn HS phân II. Phân tích tích *Sử dụng phương pháp vấn đáp, yêu cầu HS trao đổi, thực hiện các yêu cầu sau: *Theo dõi đoạn đầu văn - HS đọc thầm 1. Tâm trạng của con trong đêm trước bản ngày khai trường H. Em thấy trong đêm - Cá nhân trình bày - Giấc ngủ đến dễ dàng như uống một ly trước ngày khai trường sữa, ăn kẹo người con có tâm trạng - Cá nhân khác nhận - Gương mặt thanh thoát như thế nào? Tìm những xét, bổ sung - Đôi môi chúm lại như đang mút kẹo chi tiết biểu hiện tâm trạng -> Háo hức nhưng, nhẹ nhàng, vô tư ấy? H. Qua những chi tiết thể 6
7. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7 - Năm học 2021– 2022 *** THCS Quán Toan ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- hiện tâm trạng em bé, em thấy em bé đó thế nào? -> Ngây thơ, trong sáng, đáng yêu *GV sử dụng phương Nhóm 1. Trình bày phần 2. Tâm trạng của người mẹ pháp vấn đáp, giảng chuẩn bị của nhóm theo bình, kĩ thuật hoạt động hệ thống câu hỏi đã được nhóm yêu cầu HS trả lời định hướng câu hỏi đã được giao chuẩn bị: H. Tìm hiểu những chi tiết -Đại diện 1 học sinh - Việc làm: nhìn con ngủ một lát, xem diễn tả tâm trạng của làm trưởng nhóm lên lại những thứ đã chuẩn bị cho con người mẹ trong đêm giới thiệu và nêu phần - Suy nghĩ: nhớ lại những kỉ niệm về không ngủ được trước nhiệm vụ thực hiện của ngày khai trường năm xưa của chính ngày khai trường của mỗi thành viên mình con.? + 1 học sinh nhóm 1 lên -> + Nghĩ về ngày khai trường đầu tiên trình bày về tâm trạng của con H. Phân tích tác dụng của cua người mẹ (dựa vào + Nôn nao nhớ lại ngày khai trường năm nét đặc sắc nghệ thuật bộ câu hỏi đã được gợi xưa của chính mình. trong việc diễn tả tâm ý) + Muốn nhẹ nhàng, cẩn thận và tự nhiên trạng của người mẹ dành + HS nhóm khác nhận ghi vào lòng con ấn tượng về ngày đầu cho con? xét, bổ sung, nêu ý kiến tiên đi học - Tâm trạng: trằn trọc thao thức không ngủ được -> Người mẹ không trực tiếp nói với con. Mẹ nhìn con ngủ, như tâm sự với con nhưng thực ra là đang nói với chính mình, đang tự ôn lại kỷ niệm của chính mình - Cách viết này làm nổi bật được tâm trạng, khắc hoạ, diễn đạt được những tâm tư, tình cảm sâu kín trong lòng, khó nói được bằng những lời trực tiếp. H. Đánh giá tâm trạng của => Là người mẹ hết mực yêu thương con người mẹ để thấy được luôn mong muốn cho con những điều tốt tình cảm đối với con? đẹp nhất *GV đưa chốt kiến thức H. Câu văn nào nói lên + 1 học sinh nhóm 1 tiếp 3. Suy nghĩ về vai trò của giáo dục trong tầm quan trọng của nhà tục lên trình bày phần nhà trường đối với cuộc đời mỗi con trường đối với thê hệ trẻ? nội dung chuẩn bị (dựa người và toàn xã hội H, Người mẹ nói: “Bước vào bộ câu hỏi) - Nhà trường đem đến cho con người qua cánh cổng trường là + HS nhóm khác nhận những tri thức, tình cảm, đạo lý về tình một thế giới kì diệu sẽ xét, bổ sung, nêu ý kiến bạn. tình thày trò... mở ra” đã bảy năm bước + Đại diện nhóm 1 giải -> Vai trò, vị trí của nhà trường đối với qua cánh cổng trường em đáp ý kiến các nhóm, xin cuộc đời mỗi con người. hiểu “thế giới kì diệu” đó nhận xét của giáo viên là gì? *GV nhận xét, chốt, cho 7
8. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7 - Năm học 2021– 2022 *** THCS Quán Toan ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- điểm, đánh giá *GV sử dụng PP vấn III. Tổng kết đáp, yêu cầu HS trả lời các câu hỏi sau H. NT đặc sắc của văn - Cá nhân trả lời, cá 1. Nghệ thuật: Khắc hoạ tâm trạng chân bản? nhân khác nhận xét, bổ thành, tự nhiên, kết hợp thực tại và hồi H. Đọc văn bản, em có sung tưởng -> Xúc động xúc động không? Vì sao? 2. Nội dung: Bài văn giúp ta hiểu thêm - Qua văn bản, em hiểu tấm lòng yêu thương, t/c sâu nặng của bà thêm được gì về mẹ? Về mẹ dành cho con và vai trò to lớn của nhà trường? nhà trường đối với cuộc sống mỗi con - Bài học sâu sắc nhất về người. mẹ, về nhà trường? B. Văn bản: Mẹ tôi *GV sử dụng PP vấn đáp I. Tìm hiểu chung yêu cầu HS: 1. Chú thích H. Nêu hiểu biết về tác giả - HS trình bày a. Tác giả H. Xuất xứ văn văn bản? - HS khác nhận xét - Ét-môn-đô đơ A-mi-xi (1846 -1908) là được viết dưới hình thức nhà văn của Ý. Tác giả của một số tập nào? truyện nổi tiếng. *GV bổ sung thông tin về b. Văn bản : Trích "Những tấm lòng cao tác giả, tác phẩm theo cả’’ (1886) dưới dạng một bức thư trong SGV một đoạn nhật ký. *GV HD HS đọc văn bản - HS đọc văn bản 2. Đọc *Yêu cầu HS: - PTBĐ: Tự sự, biểu cảm - Xác định PTBĐ của văn - HS trình bày 3. Bố cục: 2 phần: bản? + Từ đầu vô cùng: lời kể của En-ri-cô - Xác định bố cục của văn + Tiếp theo hết: Bức thư của bố gửi bản cho En-ri-cô II. Phân tích *GV sử dụng phương pháp vấn đáp, giảng bình, kĩ thuật hoạt động nhóm yêu cầu HS thực hiện phần nhiệm vụ của nhóm H. Nhan đề của văn bản là - 1 học sinh trong nhóm gì? 2 lên trả lời các câu hỏi H. Văn vản là bức thư của liên quan đến phần tìm người bố gửi cho con, hiểu về nhan đề văn bản nhưng tại sao tác giả lại (theo câu hỏi đã được lấy nhan đề đó? định hướng) - Đại diện các nhóm khác có thắc mắc, đưa ra *GV nhận xét và chốt ý ý kiến, nhận xét nghĩa nhan đề văn bản - Đại diện nhóm 2 giải đáp thắc mắc của các 8
9. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7 - Năm học 2021– 2022 *** THCS Quán Toan ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- nhóm và xin ý kiến của giáo viên 1. Người mẹ của En-ri-cô H. Tìm những chi tiết, hình - 1 học sinh khác trong - thức suốt đêm, cúi mình trên chiếc ảnh nói về người mẹ của nhóm 2 lên trả lời các nôi... En-ri-cô câu hỏi liên quan đến - quằn quại vì nỗi lo sợ, khóc nức nở khi phần tìm hiểu về hình nghĩ rằng có thể mất con ảnh người mẹ (theo câu - sẵn sàng bỏ hết một năm H. Qua đó em hiểu mẹ của hỏi đã được định hướng) -> Người mẹ dành hết tình thương cho En-ri-cô là người như thế con, quên mình vì con – người mẹ giàu nào? tình yêu thương và đức hi sinh. H. Suy nghĩ của em về vai - Đại diện các nhóm trò của người mẹ đối với khác sử dụng kĩ thuật mỗi người? 321 để nhận xét - Đại diện nhóm 2 xin ý kiến của giáo viên * GV chốt kiến thức - Nghe, chốt ghi kiến thức H. Tìm những chi tiết thể - Đại diện nhóm 2 lên 2. Thái độ của người bố đối với En-ri- hiện thái độ của người bố trình bày phần tìm hiểu cô: đối với En-ri-cô trong bức về thái độ của người bố - đau đớn như bị một nhát dao đâm vào thư? trong văn bản tim H. Đó là thái độ như thế - Xin ý kiến nhận xét (Hình ảnh so sánh cái trừu tượng với cái nào? Vì sao người bố của các nhóm khác và ý cụ thể diễn tả thể hiện sự đau đớn khủng không nói trực tiếp với kiến của giáo viên khiếp về tinh thần của người cha.) En-ri-cô mà lại viết thư? - không nén được cơn tức giận - Nghe giáo viên chốt - yêu con nhưng thà không có con còn kiến thức hơn thấy con bội bạc với mẹ -> Tức giận, buồn bã và nghiêm khắc *Nguyên nhân: En-ri-cô thiếu lễ độ với mẹ - Lời lẽ: Rất nghiêm khắc nhưng chân thành, sâu sắc 3. Thái độ của En-ri-cô khi đọc thư H. Thái độ của En-ri-cô - Đại diện 1 học sinh của bố: như thế nào khi đọc thư nhóm 2 tiếp tục lên trình của bố? bày H. Vì sao En-ri-cô lại có thái độ đó? *GV lồng ghép kĩ năng sống - HS khác nhận xét, nêu H. Từ đó, em thấy mỗi suy nghĩ cá nhân người con cần phải có thái độ, tình cảm như thế nào đối với cha mẹ? -HS nghe * GV chốt liên hệ 9
10. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7 - Năm học 2021– 2022 *** THCS Quán Toan ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- III. Hướng dẫn HS tổng kết III. Tổng kết *GV sử dụng phương 1. Nghệ thuật pháp vấn đáp, kĩ thuật - Khắc họa tâm trạng và suy nghĩ của hoạt động nhóm, yêu cầu nhân vật rõ nét HS khái quát giá trị nội - Cá nhân trình bày - Lời lẽ nghiêm khắc, chân thành, đầy dung và nghệ thuật của sức thuyết phục văn bản theo các câu hỏi 2. Nội dung, ý nghĩa sau: - Tình cảm thiêng liêng và sâu nặng của + Nêu những nét đặc sắc cha mẹ đối với con cái và ngược lại về nghệ thuật của văn bản + Nội dung, ý nghĩa của - Cá nhân khác nhận xét, văn bản? trình bày - GV liên hệ HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức - Thời gian dự kiến: 85’ - Phương pháp: vấn đáp, thuyết trình, nêu và giải quyết vấn đề, hoạt động nhóm - Kĩ thuật: động não, 321... Tiết 3,4 C. Văn bản: Cuộc chia tay của những con búp bê HĐ của Thầy HĐ của Trò Chuẩn kĩ năng cần đạt, năng lực cần phát triển I. HD HS tìm hiểu chung I. Tìm hiểu chung I. Tìm hiểu chung *GV sử dụng PP vấn đáp, 1. Chú thích thuyết trình yêu cầu HS: - HS trình bày a. Tác giả H. Nêu hiểu biết về tác giả? - HS khác nhận xét - Khánh Hoài. - Nhà văn trẻ có nhiều bài viết về trẻ em đăng trên báo. H. Xuất xứ văn bản? được b. Văn bản viết dưới hình thức nào? - Thể loại: Truyện ngắn - Giải nhì trong cuộc thi thơ văn viết về quyền trẻ em do viện khoa học- giáo dục và tổ chức cứu hộ trẻ em Thuỵ Điển Rát- đa Bác- nen tổ chức 1992. - VB nhật dụng : quyền trẻ em. c. Từ khó H. Giải thích một số từ khó - 1 học sinh có giọng 2. Đọc, tóm tắt tốt đọc 1 đoạn văn *Phương thức biểu đạt: Tự sự, miêu tả, * GV hướng dẫn học sinh bản biểu cảm đọc văn bản văn bản - Cá nhân trả lời - HS khác nhận xét H. Xác định nhân vật, ngôi kể, các sự việc H. Tóm tắt ngắn gọn văn bản - Hai anh em Thành, Thuỷ chia đồ chơi theo yêu cầu của mẹ. Hai anh em nhường nhau đồ chơi và không chịu 10
11. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7 - Năm học 2021– 2022 *** THCS Quán Toan ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- nổi đau đớn khi phải chia rẽ 2 con búp bê. 3. Bố cục - Hai anh em đến trường - Từ đầu một giấc mơ thôi: Hoàn cảnh chào cô giáo, chia tay cô và chia tay của hai anh em các bạn. Tình cảm thầy trò, - Nhưng không hay anh dẫn em đến bạn bè lưu luyến xúc động. trường một lát: Thành - Thuỷ chia đồ - Hai anh em chia tay nhau, chơi. em theo mẹ về quê, anh ở lại - Tôi đứng dậy trùm lên cảnh vật: Thuỷ với bố chia tay cô giáo và các bạn. - Còn lại: Thành - Thuỷ chia tay nhau II. HD HS phân tích văn II. Phân tích II. Phân tích bản 1. Cuộc chia búp bê *GV sử dụng phương pháp - Đại diện 1 hoc - Búp bê là đồ chơi của trẻ thơ cũng giống vấn đáp, giảng bình, kĩ thuật sinh nhóm 3 lên anh em Thành – Thuỷ trong hoạt động nhóm yêu cầu HS trình bày phần tìm sáng, vô tư, không có tội lỗi gì. nhóm 3 thực hiện phần hiểu về cuộc chia - Bố mẹ li hôn, hai anh em phải xa nhiệm vụ của nhóm đồ chơi (theo gói nhau. -> Chia đôi búp bê. H. Tìm những chi tiết về câu hỏi đã định - Thành – Thuỷ buồn khổ, đau xót, bất việc chia đồ chơi (chia búp hướng) lực. bê) của anh em Thành và - Xin ý kiến nhận - Tình anh em bền chặt không gì có thể Thủy? xét của các nhóm chia rẽ H. Ý nghĩa của đồ chơi (búp khác và ý kiến của bê) có ý nghĩa như thế nào giáo viên với trẻ em nói chung và anh em Thành Thủy nói riêng? - Nghe giáo viên H. Tâm trạng của Thành và chốt kiến thức Thủy như thế nào khi chia đồ chơi? H. Suy nghĩ của em về hình ảnh hai con búp bê luôn đứng cạnh nhau? * Chuyển tiết 2 H. Chỉ ra những biểu hiện - Đại diện 1 hoc sinh 2. Cuộc chia tay với lớp học. của Thủy khi đến trường vào nhóm 4 lên trình bày - Trường học là nơi ghi khắc những niềm lớp chia tay cô giáo và các phần tìm hiểu về vui của Thuỷ. bạn? cuộc chia tay với lớp - Thuỷ phải xa mãi nơi này và không còn H. Những biểu hiện đó thể học (theo gói câu được đi học. hiện tâm trạng như thế nào? hỏi đã định hướng) - Cô giáo và bạn bè đồng cảm , xót H. Nếu là bạn trong lớp với - Đại diện các nhóm thương. Thủy, em có suy nghĩ gì nhận xét theo kĩ (làm gì)? thuật 321 -> Oán ghét cảnh gia đình chia lìa. H. Chi tiết nào trong cuộc chia tay của Thủy với lớp - Thành cảm nhận được sự bất hạnh của học làm cô giáo bàng hoàng - Nghe giáo viên hai anh em. Cảm nhận sự cô đơn trước sự và chi tiết nào khiến em cảm nhận xét vô tình của người và cảnh. động nhất? Vì sao? * Câu hỏi liên hệ H. Theo em, gia đình và xã 11
12. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7 - Năm học 2021– 2022 *** THCS Quán Toan ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- hội cần phải làm gì để đảm bảo quyền học tập cho Thủy? * GV chốt đưa kiến thức lên - Học sinh quan sát, màn hình ghi chép *GV sử dụng phương pháp - Đại diện 1 hoc sinh vấn đáp, giảng bình, kĩ thuật khác trong nhóm 4 hoạt động nhóm yêu cầu HS lên trình bày phần nhóm 3 thực hiện phần tìm hiểu về cuộc 3. Cuộc chia tay của hai anh em. nhiệm vụ của nhóm chia tay của hai anh H. Hình ảnh Thủy lúc chia em. Học sinh trình tay Thành hiện lên như thế bày dựa vào gói câu nào? hỏi đã định hướng * Thuỷ là một cô bé có: H. Thái độ của Thành khi - 1 học sinh đại diện - Tấm lòng nhân hậu. phải chia tay em? các nhóm khác đưa - Tâm hồn trong sáng, nhạy cảm. H. Ý nghĩa của chi tiết đó? ý kiến nhận xét - Thắm thiết nghĩa tình với anh trai. H. Việc Thủy để lại cả hai - Chịu nỗi đau không đáng có. con búp bê có ý nghĩa gì? - Nghe giáo viên - Lời nhắn nhủ không được chia rẽ anh em * GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức chốt III. HD HS tổng kết III. Tổng kết III. Tổng kết *GV sử dụng PP vấn đáp, 1. Nghệ thuật yêu cầu HS trả lời các câu - NT kể chọn ngôi thứ nhất chân thật và hỏi sau cảm động. H. Qua nội dung bài học em - Các sự việc được kể theo trình tự thời nêu vài nét về nội dung và gian và phù hợp với tâm lí trẻ em. nghệ thuật của văn bản? 2. Nội dung, ý nghĩa H. Nhan đề văn bản là gì? Cuộc chia tay đau đớn và đầy cảm động Nhan đề đó có liên quan đến - Cá nhân trả lời của hai em bé trong truyện khiến người ý nghĩa của truyện không? đọc thấm thía được rằng: Tổ ấm gia đình H. Theo em, mọi người cần - Cá nhân khác nhận là vô cùng quý giá và quan trọng. Mọi làm gì để bảo vệ tổ ấm gia xét, bổ sung người hãy cố gắng bảo vệ và giữ gìn, đình? không nên vì bất kỳ lý do gì làm tổn hại -Gv kết luận đến những tình cảm tự nhiên, trong sáng ấy - Gọi học sinh đọc ghi nhớ * Thông điệp của truyện. - Không thể đẩy trẻ em vào tình cảnh bất - Cá nhân đọc hạnh . - Các bậc cha mẹ, người lớn và xã hội: Hãy chú ý chăm lo và bảo vệ hạnh phúc của trẻ em. *Ghi nhớ SGK HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức (tiếp) - Thời gian dự kiến: 85’ - Phương pháp: vấn đáp, thuyết trình, nêu và giải quyết vấn đề, hoạt động nhóm - Kĩ thuật: động não, 321... Tiết 5. Liên kết trong văn bản; Bố cục trong văn bản; Mạch lạc trong văn bản 12
13. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7 - Năm học 2021– 2022 *** THCS Quán Toan ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- HĐ của thầy HĐ của trò Chuẩn kĩ năng cần đạt, năng lực cần phát triển I. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu khái niệm liên kết trong văn bản 1. Liên kết và phương tiện liên kết GV sử dụng phương pháp -1 học sinh nhóm 1 trong văn bản vấn đáp, giảng bình, kĩ thuật lên thực hiện phần a. Tính liên kết của văn bản hoạt động nhóm yêu cầu HS chuẩn bị bài của * Ví dụ nhóm 1 thực hiện phần nhóm * Kết luận nhiệm vụ của nhóm b. Phương tiện liên kết trong văn bản - Học sinh đọc ví dụ -Học sinh thực hiện *Ví dụ H. Chỉ ra các từ ngữ, câu có các yêu cầu mục 1 *Kết luận tác dụng liên kết trong đoạn - Xin ý kiến nhận - Liên kết về nội dung ý nghĩa: Nội dung văn? xét từ các nhóm (ý nghĩa) của các câu, các đoạn thống nhất và gắn bó chặt chẽ với nhau - Liên kết về phương diện hình thức ngôn ngữ: Các câu, đoạn phải được kết nối bằng -GV nghe học sinh trình - Từ bài tập 1 rút ra những từ, ngữ câu thích hợp bày, nhận xét, đánh giá, chốt kêt luận về tính liên * Ghi nhớ SGK/ T18 kiến thức kết của văn bản II. Hướng dẫn học sinh 2. Bố cục và những yêu cầu về bố cục tìm hiểu khái niệm bố cục trong văn bản. trong văn bản a. Bố cục của văn bản. GV sử dụng phương pháp *Ví dụ vấn đáp, giảng bình, kĩ thuật *Kết luận hoạt động nhóm yêu cầu HS Bất kể văn bản nào, kể cả viết đơn cũng nhóm 2 thực hiện phần - 1 học sinh nhóm 2 phải sắp xếp theo một trình tự. -> đó là bố nhiệm vụ của nhóm: lên thực hiện phần cục. *GV chiếu phần câu hỏi chuẩn bị bài của - Giúp các phần được trình bày thành các lên màn hình nhóm (theo các câu phần mục rõ ràng, giúp người đọc dễ tiếp - Gọi h/s đọc phần 1. hỏi ở phần tìm hiểu nhận văn bản. H. Chỉ ra các sự việc trong bài trong SGK) b. Những yêu cầu về bố cục trong văn văn bản: Cuộc chia tay của - Học sinh lần lượt bản. những con búp bê? Các sự đọc các câu hỏi và * Ví dụ việc đó được trình bày theo trả lời - Hai câu chuyện chưa có bố cục. 1 trình tự nào? - Đại diện các nhóm - Kể chuyện lộn xộn không theo trình tự H. Vì sao khi xây dựng văn đưa ý kiến thắc mắc thời gian, nội dung không thống nhất. bản lại phải quan tâm tới bố - Nhóm 2 trả lời các * Kết luận cục? ý kiến của nhóm c. Các phần của bố cục. - Gọi h/s đọc bài tập 1,2. khác (nếu có thắc H. Hai câu chuyện trên đã mắc xin ý kiến giáo có bố cục chưa? Có chỗ nào viên) bất hợp lí không? H. Theo em nên sắp xếp bố - Từ phân tích các ví cục 2 câu chuyện trên ntn? dụ rút ra kết luận về H. Hãy nêu nhiệm vụ của 3 bố cục trong văn bản phần: Mở bài, thân bài và - 1 học sinh nhóm 3 kết bài, trong văn bản tự sự lên thực hiện phần 13
14. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7 - Năm học 2021– 2022 *** THCS Quán Toan ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- và miêu tả? chuẩn bị bài của nhóm (theo các câu hỏi ở phần tìm hiểu - GV giải đáp các thắc mắc, bài trong SGK) nhận xét, đánh giá cho điểm nhóm 2 - Nghe giáo viên - Yêu cầu h/s đọc ghi nhớ. nhận xét, chốt kiến * Ghi nhớ: ( Sgk-30) GV sử dụng phương pháp thức 3. Mạch lạc trong văn bản vấn đáp, giảng bình, kĩ thuật a. Mạch lạc và những yêu cầu về mạch lạc hoạt động nhóm yêu cầu HS trong văn bản. nhóm 3, 4 thực hiện phần * Ví dụ nhiệm vụ của nhóm: *Kết luận: Mạch lạc là sự tiếp nối của các *GV chiếu phần câu hỏi câu, các ý theo một trình tự hợp lí. lên màn hình b. Các điều kiện để một VB có tính mạch H. Mạch lạc trong văn bản là lạc. gì? *Ví dụ H. Văn bản như thế nào là *Kết luận văn bản có tính mạch lạc? * Ghi nhớ (SGK- 32) Tiết 6, 7. Báo cáo chủ đề HOẠT ĐỘNG 3: Luyện tập - Thời gian dự kiến: 45’ - Phương pháp: khái quát hoá - Kĩ thuật: động não HĐ của Thầy HĐ của Trò Chuẩn kiến thức, kĩ năng cần đạt, năng lực cần phát triển * Giáo viên hướng dẫn Phần luyện tập học sinh luyện tập Bài tập 1 GV sử dụng phương - 1 học sinh Khái quát lại các nội dung đã học trong các tiết pháp vấn đáp, giảng nhóm 1 lên thực trước bình, kĩ thuật hoạt động hiện phần chuẩn *Gợi ý nhóm yêu cầu HS bị bài của nhóm - Điểm chung về nội dung, ý nghĩa trong các văn bản nhóm 1 thực hiện (sử dụng bảng nhật dụng đã học: Vai trò của gia đình và nhà trường phần nhiệm vụ của phụ) trong việc giáo dục trẻ em. nhóm: - Đại diện các 1. Khái quát lại kiến nhóm khác nhận thức của ba văn bản xét, cho ý kiến nhật dụng đã học (chỉ ra điểm chung về nội dung, ý nghĩa của ba văn bản) 2. Hệ thống lại toàn bộ - 1 học sinh kiến thức về khái niệm, nhóm 2 lên trình điều kiện, vai trò tác bày dụng của các tính chất - Học sinh nhận liên kết, bố cục, mạch xét, học sinh lạc trong văn bản khác bổ sung 14
15. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7 - Năm học 2021– 2022 *** THCS Quán Toan ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- * GV sử dụng phương - Cá nhân trình Bài 2. Các câu văn dưới đây có tính liên kết chưa? pháp vấn đáp, thảo bày bài tập 2 Vì sao? luận nhóm yêu cầu HS - HS khác nhận - Hình thức ngôn ngữ: có vẻ liên kết làm bài tập 2, 4 xét, bổ sung - Nội dung ý nghĩa: không có sự liên kết bởi các câu SGK/19 - Thảo luận không cùng nói về một nội dung nhóm theo cặp Bài 3 SGK/ 19 - Giáo viên nhận xét, đôi chia sẻ làm Nếu tách 2 câu này ra khỏi các câu khác trong vb thì đánh giá, chốt kiến bài tập 4 sẽ rời rạc, vì 2 câu nói về 2 người nhưng câu 3 đã nối thức - Nghe giáo kết 2 câu thành một thể thống nhất viên nhận xét, Bài 4 SGK/ 32 chốt a. Tính mạch lạc trong vb "Mẹ tôi" - Cá nhân đọc - Ý chủ đạo: Tình cảm mẹ con thiêng liêng sâu nặng - Gọi học sinh đọc yêu và nêu yêu cầu - Ý tứ ấy được dẫn dắt theo một dòng chảy hợp lý cầu của bài tập 4 của bài phù hợp với nhận thức của người đọc: Phần đầu giới SGK/32 - Thảo luận thiệu nguyên nhân của bức thư, phần nội dung bức nhóm theo cặp thư được người viết bắt đầu bằng việc sự thiếu lễ độ đôi, trả lời của người con với mẹ làm cha đau lòng bởi mẹ sinh - Nghe giáo đã hy sinh cho con rất nhiều sau đó người cha cho viên nhận xét, con thấy vai trò rất lớn lao của người mẹ đối với con chốt Bài 5. Ghi lại bố cục của văn bản: Mẹ tôi; Cuộc - Học sinh thảo chia tay của những con búp bê. Theo em bố cục ấy luận theo nhóm đã rành mạch và hợp lí chưa? * GV sử dụng phương bàn *Gợi ý: pháp nêu và giải quyết - Đại diện 2 - Bố cục của văn bản: Mẹ tôi vấn đề, thảo luận nhóm nhóm lần lượt - Văn bản chưa có phần kết bài nhưng vẫn đảm bảo thực hiện yêu cầu của lên trình bày tính rành mạch, hợp lí vì đã thể hiện rõ thái độ của bải tập - Nghe nhận xét người cha đối với En-ri-cô trước sự việc En-ri-cô đã - GV nhận xét, chốt: của giáo viên nhỡ thốt ra lời nói thiếu lễ độ với mẹ khi cô giáo đến Bố cục chính là sự sắp thăm. xếp các phẩn trong văn - Bố cục của văn bản: Cuộc chia tay của những con bản theo một trình tự búp bê hợp lí để làm nổi bật Đây là một tác phẩm truyện ngắn nên không đòi hỏi chủ đề của văn bản. đủ bố cục 3 phần theo trình tự mở bài, thân bài, kết Là học sinh các em bài đang tập làm văn nên cần chú ý tạo lập văn bản có đủ bố cục 3 phần. Còn với các nhà văn khi sáng tác, tùy theo dụng ý nghệ thuật và chủ đề muốn thể hiện nên văn bản đó không nhất thiết phải có đủ bố cục 3 phần vẫn có thể đảm bảo được tính mạch lạc và liên kết trong văn bản. HOẠT ĐỘNG 4: Vận dụng 15
16. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7 - Năm học 2021– 2022 *** THCS Quán Toan ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- - Thời gian dự kiến: 40’ - Phương pháp: khái quát hoá, nêu và giải quyết vấn đề, thảo luận nhóm, cặp đôi chia sẻ - Kĩ thuật: động não HĐ của Thầy HĐ của Trò Chuẩn kiến thức, kĩ năng cần đạt, năng lực cần phát triển * Giáo viên hướng dẫn - Học sinh làm Bài 1. học sinh làm các bài tập bài cá nhân bài Phần mở bài của văn bản Cổng trường mở ra vận dụng tập 1 chỉ có 1 câu. Từ nội dung của câu văn đó, em * Giáo viên chiếu các bài - 1 học sinh đọc hãy triển khai thành một đoạn văn từ 3- 4 câu tập lên màn hình phần mở bài trước thay cho phần mở bài của văn bản. lớp * Yêu cầu học sinh làm - Học sinh xây bài tập 1 dựng bài tập theo nhóm bàn * Yêu cầu học sinh làm - Đại diện 5, 7 Bài 2. Viết phẩn kết bài cho văn bản: Mẹ tôi việc theo nhóm bàn bài nhóm đọc trước tập 2 lớp - Các nhóm khác sử dụng kĩ thuật 321 nhận xét - Yêu cầu học sinh làm - Học sinh làm Bài 3. Viết một đoạn văn kể về một sự việc đáng việc cá nhân bài tập 3 việc cá nhân nhớ trong ngày khai trường năm 2020- 2021. Chỉ - 1, 2 học sinh ra các phương tiện liên kết trong đoạn văn vừa tạo đọc đoạn văn lập. - Giáo viên nhận xét, cho trước lớp *Gợi ý điểm - Nghe giáo viên - Đảm bảo bố cục ba phần: Mở đoạn, thân đoạn, nhận xét kết đoạn - Các câu trong đoạn văn đảm bảo tính liên kết và mạch lạc - Về nội dung: Đúng chủ đề Bước 4: Giao bài, hướng dẫn học bài, chuẩn bị bài ở nhà 1. Giao bài, hướng dẫn học bài a) Giao bài - Học thuộc ghi nhớ - Hoàn chỉnh các bài tập b) Hướng dẫn học bài - Nắm được nội dung, nghệ thuật của ba văn bản - Nắm được bố cục, điều kiện để văn bản có tính mạch lạc 2. Chuẩn bị bài sau: Từ ghép - Đọc văn bản, trả lời các câu hỏi/sgk 16
17. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7 - Năm học 2021– 2022 *** THCS Quán Toan ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Ngày soạn Ngày 28/08/2021 Dạy Tiết Lớp 7A1 TUẦN 2 Tiết 8 TỪ GHÉP I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức, kĩ năng Sau khi học xong bài này, HS: a. Kiến thức - Nhận diện được hai loại từ ghép : từ ghép đẳng lập và từ ghép chính phụ - Hiểu được tính chất phân nghĩa của từ ghép đẳng lập và tính chất hợp nghĩa của từ ghép đẳng lập. - Có ý thức trau dồi vốn từ và biết sử dụng một cách hợp lí. b. Kĩ năng Hình thành kĩ năng: - Nhận diện các loại từ ghép - Mở rộng, hệ thống hóa vốn từ - Sử dụng từ: dùng từ ghép chính phụ khi cần diễn đạt cái cụ thể, từ ghép đẳng lập khi cần diễn đạt cái khái quát. *Giáo dục KNS - Ra quyết định: lựa chọn cách sử dụng từ ghép với thực tiễn giao tiếp cuả bản thân - Giao tiếp: trình bày suy nghĩ, ý tưởng, thảo luận và chia sẻ quan điểm cá nhân về cách sử dụng từ ghép 2. Định hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh a. Các phẩm chất - Tự tin, tự trọng, tự lập b. Các năng lực chung - Năng lực tư duy - Năng lực giao tiếp - Năng lực hợp tác c. Các năng lực chuyên biệt - Năng lực giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp tiếng Việt - Năng lực sáng tạo II. CHUẨN BỊ 1. Thầy: Máy chiếu, sửa kịch bản cho HS. 2. Trò: chuẩn bị theo hướng dẫn III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC Bước 1. Ổn định tổ chức lớp - Kiểm tra sĩ số - Ổn định trật tự Bước 2: Kiểm tra sự chuẩn bị bài của hs Bước 3: Tổ chức dạy và học bài mới 17
18. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7 - Năm học 2021– 2022 *** THCS Quán Toan ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- HOẠT ĐỘNG 1: Khởi động - Thời gian dự kiến: 2’ - Phương pháp: thuyết trình HĐ của Thầy HĐ của Trò Chuẩn kĩ năng cần đạt, năng lực cần phát triển - Giới thiệu bài - Nghe - Kĩ năng chú ý, lắng nghe - Ghi tên bài học HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức - Thêi gian: 12’ - Phương pháp: Nêu vấn đề, thuyết trình - Kĩ thuật: Động não HĐ của Thầy HĐ của Trò Chuẩn kĩ năng cần đạt, năng lực cần phát triển I. HD HS tìm hiểu các loại từ ghép I. Các loại từ I. Các loại từ ghép *Sử dụng phương pháp vấn đáp, cặp ghép đôi yêu cầu HS trao đổi, thực hiện các 1. Ví dụ yêu cầu sau: a. Ví dụ 1. *YC HS đọc ví dụ 1 - Đọc VD - bà/ ngoại H. Trong 2 từ ghép bà ngoại, thơm phức, - Cá nhân trả lời C P tiếng nào là tiếng phụ, tiếng nào là tiếng - thơm/ phức chính? Tại sao? C P H. Em có nhận xét gì về trật tự sắp xếp - Cá nhân nếu -> Từ ghép chính phụ: có các tiếng trong từ? nhận xét tiếng chính, tiếng phụ, tiếng H. So sánh các cặp từ sau: Bà ngoại - bà - HS trao đổi nhóm phụ bổ sung nghĩa cho tiếng nội, thơm phức- thơm ngát đôi, trình bày chính - Bà nội- bà ngoại + Nét chung: đều có nghĩa là bà, người sinh thành ra bố mẹ. + Nét riêng: (nội, ngoại) chỉ quan hệ => tác động bổ sung của tiếng phụ. - Thơm phức- thơm ngát + Có nét chung về nghĩa là thơm nhưng nghĩa của 2 từ đó khác nhau do tác động bổ sung của 2 tiếng phụ. *YC HS đọc ví dụ 2 - Đọc VD H. Phân tích cấu tạo của hai từ ghép quần - Cá nhân trình bày b. Ví dụ 2 áo, trầm bổng? - quần áo H. Qua phân tích tìm hiểu hai ví dụ, em - trầm bổng hiểu như thế nào về từ ghép? - Cá nhân trình bày -> Từ ghép đẳng lập: các - Có mấy loại từ ghép? - Lớp nhận xét, bổ tiếng bình đẳng về ngữ pháp - Nêu hiểu biết về từ ghép đẳng lập, từ sung ghép chính phụ? - Đọc ghi nhớ - Lấy ví dụ về TGĐL, TGCP? 2. Kết luận 18
19. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7 - Năm học 2021– 2022 *** THCS Quán Toan ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- H. Chỉ ra sự khắc nhau căn bản về mặt - KN ngữ pháp giữa từ ghép chính phụ và từ - Phân loại ghép đẳng lập? *Ghi nhớ 1/sgk, T 14 -> Sự khác nhau căn bản giữa hai loại từ ghép này là ở quan hệ ngữ pháp giữa các *Năng lực cần đạt tiếng trong từ: - Năng lực tư duy, giải quyết - Ghép CP: Các tiếng quan hệ không bình vấn đề, sử dụng ngôn ngữ, đẳng (tiếng chính- tiếng phụ) hợp tác, giao tiếp, cảm thụ - Ghép ĐL: Các tiếng có quan hệ bình đẳng thẩm mỹ (không phân ra tiếng chính, tiếng phụ) *YC HS đọc ghi nhớ/sgk II. HD HS tìm hiểu nghĩa của từ ghép II. Nghĩa của từ II. Nghĩa của từ ghép * Sử dụng phương pháp vấn đáp, thảo ghép luận nhóm yêu cầu HS trao đổi, thực hiện các yêu cầu sau: 1. Ví dụ * Chia nhóm, đưa yêu cầu thảo luận - Thảo luận nhóm, a. Ví dụ 1 - Nhóm 1. So sánh nghĩa của: đại diện trình bày - bà ngoại – bà + bà ngoại – bà (bà ngoại: người đàn bà - HS khác nhận - thơm phức - thơm sinh ra mẹ; bà: người đàn bà sinh ra cha xét, bổ sung -> - nghĩa của từ bà ngoại hẹp hoặc mẹ.) hơn, cụ thể hơn nghĩa của từ bà + thơm phức - thơm (thơm phức: Có mùi - nghĩa của từ thơm phức hẹp thơm bốc lên mạnh, hấp dẫn; thơm: có hơn, cụ thể hơn nghĩa của từ mùi như hương của hoa) thơm - Đặc điểm nghĩa của TGCP? => - Có tính phân nghĩa - Nhóm 2. So sánh nghĩa của: - Nghĩa của từ ghép CP hẹp + quần áo – quần, áo hơn nghĩa của tiếng chính. + trầm bổng – trầm, bổng (trầm bổng: âm b. Ví dụ 2 thanh lúc trầm lúc bổng nghe rất êm tai.) - quần áo – quần, áo - Đặc điểm nghĩa của TGĐL? - trầm bổng – trầm, bổng -> quần áo, trầm bổng: nghĩa H. Qua phân tích các ví dụ, em hiểu gì về khái quát nghĩa của TGCP, TGĐL? - Cá nhân trình bày quần, áo; trầm, bổng: nghĩa riêng biệt H. Như vậy, theo em điểm khác nhau căn - Từ ghép ĐL có tính chất hợp bản giữa nghĩa của từ ghép CP và từ ghép - HS trả lời nghĩa: Nghĩa của từ ghép ĐL ĐL là gì? khái quát hơn nghĩa của các + Ghép CP nghĩa của từ hẹp hơn nghĩa tiếng tạo nên nó. của tiếng chính. 2. Kết luận + Ghép ĐL Nghĩa của từ khái quát hơn - Đọc ghi nhớ/sgk - Nghĩa của TGCP: nghĩa của mỗi tiếng . - Nghĩa của TGĐL *YC HS đọc ghi nhớ/sgk *Ghi nhớ 2/sgk, T 14 *Năng lực cần đạt: - Năng lực tư duy, giải quyết 19
20. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7 - Năm học 2021– 2022 *** THCS Quán Toan ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- vấn đề, sử dụng ngôn ngữ, hợp tác, giao tiếp, cảm thụ thẩm mỹ HOẠT ĐỘNG 3: Luyện tâp - Thời gian: 12-15’ - Phương pháp: Nêu vấn đề, thuyết trình - Kĩ thuật: Động não HĐ của Thầy HĐ của Trò Chuẩn kĩ năng cần đạt, năng lực cần phát triển III. HD HS luyện tập III. Luyện tập III. Luyện tập Nêu yêu cầu bài 1: Xác định từ Bài tập 1 ghép chính phụ, ghép đẳng lập: - 2 em lên bảng - Từ ghép chính phụ: lâu đời, xanh - Đọc yêu cầu bài tập 1. điền vào cột ngắt, nhà máy, nhà ăn, cười nụ. - Gọi HS nhận xét. - Từ ghép đẳng lập: suy nghĩ, chài lưới, H Yêu cầu của bài tập 2: Tạo từ cây cỏ, ẩm ướt, đầu đuôi. ghép từ các tiếng cho trước Bài tập 2 - HS làm một số từ, còn lại về - HS làm bài tập - Bút: bút chì, bút máy,... nhà làm. theo hình thức - Thước: thước kẻ, thước gỗ,... tiếp sức. - Mưa: mưa rào, mưa phùn,... H. Đọc và làm bài tập 3 H. Bài tập 4 yêu cầu giải thích - HS đọc, làm cách dùng từ BT Bài tập 3 - Mặt: măt mũi, mặt mày,... - Học: học hành, học hỏi,... Bài tập 4 - HS thảo luận - Có thể nói: một cuốn sách, một cuốn H. Bài tập 6 yêu cầu điều gì? hãy nhóm bàn vở vì sách và vở là những danh từ chỉ sự giải thích? vật, tồn tại dưới dạng cá thể, có thể đếm - Suy nghĩ trả được. lời - Không thể nói: một cuốn sách vở vì sách vở là từ ghép đẳng lập có nghĩa tổng hợp chỉ chung cả loại. Bài tập 6 - Mát tay: dễ đạt được kết quả tốt. + mát: có nhiệt độ vừa phải gây cảm giác dễ chịu. + tay: một bộ phận của cơ thể nối liên với vai. - Tay chân: người thân tín, người tin cẩn giúp việc cho mình. + tay: một bộ phận của cơ thể nối liền với vai. 20